A jewel on a man’s head – a felt hat from an archaeological excavation at 1 Sadowa Street in Gdańsk
DOI:
https://doi.org/10.12775/AHP.2021.013Słowa kluczowe
hat, archaeology, XRF spectrometry, fibre analysis, Gdańsk (Danzig)Abstrakt
In 2009–2010, an archaeological excavation was carried out at 1 Sadowa Street in the so-called Lower City of Gdańsk/Poland (former Danzig), during which a considerable number of artefacts of organic materials were discovered, including a well-preserved felt hat from a 17th/18th century layer of a building. The aim of the activities undertaken by the Authors of this paper was to establish the chronology of the hat, determine how it was made, identify the material, and perform an in-depth analysis of its form compared with other finds of this
kind using basic research methods. The employed methods included the typological method, a case study as well as organoleptic and microscopic methods for identifying the item and determining the degree of material biodegradation. The following research techniques were
adopted: technological textile, felt, etc. analysis including observation of the surface with a stereoscopic microscope, material analysis with an optical microscope, and XRF spectrometry.
Bibliografia
Andrzejewski A., Ginter A., 2010, Sprawozdanie z badań archeologicznych przeprowadzonych w okresie od października 2009 roku do lipca 2010 roku na działce przy ulicy Sadowej 1 w Gdańsku, pow. Gdańsk, woj. pomorskie, typescript in the archive of Pracownia Dokumentacji Archeologiczno-Konserwatorskiej, Łódź.
Antosik Ł., Ginter A., Rybarczyk A., 2015, Tekstylia z badań archeologicznych prowadzonych przy ul. Sadowej 1 w Gdańsku. Wstępne rozpoznanie, [in:] XIX Sesja Pomorzoznawcza, Szczecin, 21–22 listopada 2013 r., eds. A. Janowski et al., Acta Archaeologica Pomoranica, 5, Szczecin, pp. 435–444.
Babits L., Brenckle M., 2008, Sailor clothing (Ubrania marynarskie), [in:] The General Carleton shipwreck, 1785 (Wrak statku General Carleton, 1785), ed. W. Ossowski, Gdańsk, p. 167.
Baldia Ch., Jakes K., 2007, Photographic methods to detect colourants in archaeological textiles, Journal of Archaeological Science, no. 34, pp. 519–525.
Bartkiewicz M., 1974, Odzież i wnętrza domów mieszczańskich w Polsce w drugiej połowie XVI i w XVII wieku, Wrocław.
Biskup M., 1978, Przemiany przestrzenne i demograficzne, [in:] Historia Gdańska 1, ed. E. Cieślak, Gdańsk, pp. 364–378.
Bogucka M., 1956, Gdańskie rzemiosło tekstylne od XVI do połowy XVII wieku, Wrocław.
Bogucka M., 1997, Żyć w dawnym Gdańsku, Warszawa.
Drążkowska A., 2012, Ozdoby i nakrycia głowy na ziemiach polskich od X do końca XVIII wieku, Toruń.
Goodway M., 1987, Fiber identification in practice, Journal of the American Institute for Conservation, vol. 26, no. 1(198701), pp. 27–44.
Grupa M., 2012, Wełniane tekstylia pospólstwa i plebsu gdańskiego (XIV–XVII w.) i ich konserwacja, Toruń.
Gutkowska-Rychlewska M., 1968, Historia ubiorów, Wrocław.
Katayama T., Ide-Ektessabi A., Funahashi K., Nishimura R., 2007, Application of XRF and AMS techniques to textiles in the Mongol Empire, MRS Proceedings, 1047, 1047-Y01-04, doi:10.1557/PROC-1047-Y01-04.
Kłys M., 2010, Z rtęcią (i…) przez stulecia, Archiwum Medycyny Sądowej i Kryminologii, vol. 60, pp. 298–307.
Laffin J., 1969, Jack Tar – the story of the British sailor, London.
Luxford N., Thickett D., Wyet P., 2011, Non-destructive testing of silk: problems and possibilities, ‘Textiles’, https://www.english-heritage.org.uk/siteassets/home/learn/ conservation/collections-advice-guidance/ndt-silk-1810-47-luxford-paper-en.pdf.
Majorek M., 2013, Pasy kontuszowe z wstępnych badań archeologiczno-inwentaryzacyjnych krypt kościoła pw. the Church of the Blessed Lady Mary in Szczuczyn, Studia Łomżyńskie, vol. 24, pp. 199–210.
Majorek M., Grupa, D., 2014, Wybrane nowożytne pasamony z krypty południowej kościoła pw. św. Mikołaja w Gniewie, [in:] Rzeczy i ludzie. Kultura materialna w późnym średniowieczu i w okresie nowożytnym. Studia dedykowane Marii Dąbrowskiej, eds. M. Bis, W. Bis, Warszawa, pp. 335–348.
Michałowska M., 1995, Słownik terminologiczny włókiennictwa, Warszawa.
Możdżyńska-Nawotka M., 2002, O modach i strojach, Wrocław.
Nalewajska L., 2010, Moda męska w XIX i na początku XX wieku. Fashionable, dandys, elegant, Warszawa.
O’Connor S., Brooks M., 2007, X-radiography of textiles, dress and related objects, Amsterdam, Boston, Heidelberg, London, New York, Oxford, Paris, San Diego, San Francisco, Singapore, Sydney, Tokyo.
Rast-Eicher A., 2016, Fibres. Microscopy of archaeological textiles and furs, Budapest.
Salerno-Kochan R., Wąs-Gubała J., 2000, Analiza mikroskopowa zmian strukturalnych tkanin i włókien wełnianych spowodowanych działaniem mikroorganizmów, Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie, no. 546, pp. 63–75.
Skals I., Gleba M., Taube M., Mannering U., 2018, Wool textiles and archaeometry: testing reliability of archaeological wool fibre diameter measurements, Danish Journal of Archaeology, vol. 7, no. 2, pp. 161–179.
Stankiewicz J., 1960, Rozwój fortyfikacji miasta Gdańska w XVI i XVII wieku na tle współczesnych osiągnięć sztuki fortyfikacyjnej w Europie, [in:] VIII Powszechny Zjazd Historyków Polskich, VIII: Historia wojskowości, Warszawa, pp. 186–190.
Stankiewicz J., 1982, Przemiany przestrzenne i demograficzne Gdańska, [in:] Historia Gdańska 2, ed. E. Cieślak, Gdańsk, pp. 7–34.
Tridico S. R., Houck M. M., Kirkbride K. P., Smith M. E., Yates B. C., 2014, Morphological identification of animal hairs: myths and misconceptions, possibilities and pitfalls, Forensic Science International, no. 238, pp. 101–107.
Turnau I., 1967, Odzież mieszczaństwa warszawskiego w XVIII w., Wrocław.
Turnau I., 1987, Historia europejskiego włókiennictwa odzieżowego od XIII do XVIII w., Wrocław.
Turnau I., 1994, European occupational dress from the fourteenth to the eighteenth century, Warsaw.
Turnau I., 1997, Hand-felting in Europe and Asia from the Middle Ages to the 20th century, Warsaw.
Turnau I., 1999, Słownik ubiorów. Tkaniny, wyroby pozatkackie, skóry, broń i klejnoty oraz barwy znane w Polsce od średniowiecza do początku XIX w., Warszawa.
Wang J., 2009, Effect of structure-property relationships on fatique failure in natural fibres, [in:] Fatique failure of textile fibres, ed. M. Miraftab, Boca Raton–Boston–New York–Washingtown, DC, pp. 95–132.
Wilson H., Carr Ch., Hacke M., 2012, Production and validation of model iron-tannate dyed textiles for use as historic textile substitutes in stabilisation treatment studies, Chemistry Central Journal 6, 44 (2012), https://doi.org/10.1186/1752-153X-6-44.
Zarys historii włókiennictwa, 1966, Zarys historii włókiennictwa na ziemiach polskich do końca 888888XVIII wieku, eds. J. Kamińska, I. Turnau, Wrocław.
Žemaitytė R., Jonaitienė V., Milašius R., Stanys S., Ulozaitė R., 2006, Analysis and identification of fibre constitution of archaeological textiles, Materials Science (Medžiagotyra), vol. 12, no. 3, pp. 258–261.
Żukowski J., 2010, Chapeau bas. O nowożytnych przodkach trikorna, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 58, no. 3–4, pp. 367–385.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Magdalena Majorek, Artur Ginter
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 377
Liczba cytowań: 0
