Early medieval island-type lake dwellings in north-western Poland: Western Slavonic crannogs?
DOI:
https://doi.org/10.12775/AHP.2020.001Abstrakt
In many regions of Europe there are so-called lake-dwellings, which were described in 1890 by Robert Munro, and have a close spatial and functional relation with
inland water systems and seas. Settlements of this type are also known from the area of north-western Poland, where the landscape is dominated by lakes. Characteristic
among them are early medieval settlements entirely occupying small islands located within lake basins (Parsęcko, Żółte and Myślibórz in Pomerania – Pomorze; Nowy Dworek, Chycina and Lubniewice in Lubusz Land – ziemia lubuska). In their external appearance, they resemble British crannogs, especially in their size, the anthropogenic structure of the islands, wooden quays, piers and bridge crossings connecting the islands with the nearby mainland. An important feature of the islands where such structures are sited is their characteristic location – directly on the long-distance routes, in the settlement border zone, in the vicinity of the main watersheds of Lubusz Land and
Pomerania. They were also part of local settlement clusters, which often included contemporary defensive settlements. They were central places, especially important from the point of view of the identity of local territorial communities. Their functions should be considered not only in the social and political dimension, but probably also in the mythical and sacral one.
Bibliografia
Biermann F., 2016, Der Burgwall von Fergitz (Uckermark) und die Insel siedlungen der Slawenzeit im brandenburgischen Raum, [in:] Historische Gewässernutzung im nordostdeutschen Gebiet Archäologische und geographische Perspektiven, eds. F. Biermann K.-U. Heußner, Bonn, pp. 27–144.
Bleile R., 2010, Central sites on the periphery? The development of Slavonic ramparts on islands in freshwater lakes in Northern Germany (8th–12th century AD), [in:] Landscapes and human development: the contribution of European archaeology.
Proceedings of the International Workshop ‘Socio-Environmental Dynamics over the Last 12,000 Years: The Creation of Landscapes (1st–4th April 2009), Bonn, pp. 285–296.
Chudziak W., Kaźmierczak R., Niegowski J., 2007, Próba reinterpretacji zabudowy wyspy w Parsęcku na Pomorzu Środkowym, Przegląd Archeologiczny, vol. 55, pp. 168–170.
Chudziak W., Kaźmierczak R., Niegowski J., 2011, Podwodne dziedzictwo archeologiczne Polski (badania 2006–2009), Toruń.
Chudziak W., Kaźmierczak R., Niegowski J., 2016, Podwodne dziedzictwo archeologiczne Polski (badania 2011–2015), Toruń.
Chudziak W., Pranke P., Kaźmierczak R., 2014, Socio-cultural functions of the island in Żółte, [in:] The Island in Żółte on Lake Zarańskie. Early medieval Gateway into West Pomerania, ed. W. Chudziak, R. Kaźmierczak, Toruń, pp. 441–450.
Chudziak W., Siemianowska E., 2016, Problem przyłączenia Pomorza Środkowego do państwa pierwszych Piastów. Głos archeologa, [in:] Tradycje i nowoczesność: początki państwa polskiego na tle środkowoeuropejskm w badaniach interdyscyplinarnych, eds. H. Kóčka-Krenz, M. Matla, M. Danielewski, Poznań, pp. 187–206.
Człowiek, 2020a, Człowiek na Pograniczu. Na peryferiach Civitas Schinesghe, vol. II.1: Pomorze Środkowe, eds. W. Chudziak, R. Kaźmierczak, Toruń.
Człowiek, 2020b, Człowiek na Pograniczu. Na peryferiach Civitas Schinesghe, vol. I.1: Ziemia lubuska, eds. W. Chudziak, R. Kaźmierczak, Toruń.
Człowiek, 2020c, Człowiek na Pograniczu. Na peryferiach Civitas Schinesghe, vol. I.2: Ziemia lubuska, eds. W. Chudziak, R. Kaźmierczak, Toruń.
Diest von H., 1904, Zur Geschichte und Urzeit des Landes Daber, Stettin.
Doppelfeld O., 1936, Beschreibung der Burgen Kleinfunde, [in:] Zantoch: eine Burg im deutschen Osten, eds. A. von Brackmann, W. Unverzagat, Leipzig, pp. 79–83.
Duczko W., 2000, Obecność skandynawska na Pomorzu, słowiańska w Skandynawii we wczesnym średniowieczu, [in:] Salsa Cholbergiensis. Kołobrzeg w średniowieczu, eds. L. Leciejewicz, M. Rębkowski, Kołobrzeg, pp. 23–42.
Fredengren Ch., 2002, Crannogs: a study of people’s interaction with lakes, with particular reference to Lough Gara in the North-West of Ireland, Bray.
Gackowski J., 1993, Historia i stan badań osad „palowych” na Pomorzu, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Archeologia 21, pp. 69–85.
Gackowski J., Jabłoński Z., 1993, Sprawozdanie z badań archeologicznych przeprowadzonych w 1987 roku na wczesnośredniowiecznej osadzie „palowej” w Parsęcku, gm. Szczecinek (stanowisko 2), Acta Universitatis Nicolai Copernici, Archeologia 21, pp. 115–133.
Hensel W., 1953, Studia i materiały do osadnictwa Wielkopolski wczesnohistorycznej, t. 2, Poznań.
Heritage dictionary, 2020, The American Heritage Dictionary of the English Language, Houghton Mifflin Harcourt, Boston.
Hinz H., 1987, Slawische Burgwall insel im Persanzig-See. Zum problem der sogennten Pfahlbautenaus den Grabungen von F.W. Kasiski, Baltische Studien (Neue Funde), vol. 73 (119), pp. 7–17.
The Island, 2014, The Island in Żółte on Lake Zarańskie. Early Medieval Gateway into West Pomerania, eds. W. Chudziak, R. Kaźmierczak, Toruń.
Jasnosz S., 1970, Wczesnośredniowieczne miejsce kultowe w północno-zachodniej Wielkopolsce, Fontes Archaeologici Posnanienses, vol. 20, pp. 218–230.
Kamienski, 1873, Bericht über der Pfahlbau der Möwe-Insel in Soldiner See, Zeitschrift für Ethnologie, vol. 5, pp. 108–109.
Kasiski F. W., 1869, Die Pfahlbauten in dem ehemaligen Parsantizig-See bei Neustettin, Baltische Studien, vol. 23, pp. 77–102.
Kasiski F. W., 1874, Berichtüber die Untersuchungen von Alterthümer in den Jahren 1869/1870 in dem Neustettiner von Schlochauer Kreise, Baltische Studien, vol. 25, issue 1, pp. 28–90.
Kasiski F. W., 1881, Beschreibung der vaterländischen Alterhümerim Neustettiner und Schlochauer Kreise, Danzig.
Keiling H., 1994, Forschungsergebnisse von einer slawischen Marktsiedlung Parchim (Löddigsee), [in:] Zur slawischen Besiedlung zwischen Elbe und Oder, Beiträge für Wissenschaft und Kultur 1, Neumünster, pp. 84–99.
Keller F., 1854, Die keltische Pfahlbauten in den Schweizerseen, Mitteilungen der Antiquarischen Gesellschaft in Zürich, vol. 9(3), pp. 65–100.
Keller F., 1866, The lake dwellings of Switzerland and other parts of Europe, London.
Kohte J., 1926, Frühgeschichtliche Holzbauten am See von Daber, Die Denkmalpflege in Pommern, vol. 28, pp. 22–25.
Kurzawska, A., Kara, M., 2015, The contribution of mollusc shells to the reconstruction of environment at the Early Medieval stronghold of Pszczew (Poland), Quaternary International (2015), pp. 126–132.
Lane A., Redknap M., 2020, Llangorse Crannog: the excavation of an Early Medieval royal site in the Kingdom of Brycheiniog, Oxford.
Łęga W., 1930, Kultura Pomorza we wczesnem średniowieczu na podstawie wykopalisk, Toruń.
Menotti F., 2012, Wetland archaeology and beyond. Theory and practice, Oxford.
Morisson I., 1985, Landscape with lake-dwellings: the crannogs of Scotland, Edinburgh.
Munro R., 1890, The lake dwellings of Europe: being the rhind lectures in archaeology for 1888, London.
O’Sullivan A., 2000, Crannogs: lake-dwellings in early Ireland, Dublin.
Paret O., 1942, Die Pfahlbauten. Ein Nachruf, Schriften des Verein für Geschichte des Bodensee und seiner Umgebung, 68(1941/42), pp. 75–84.
Reinerth H., 1932, Das Pfahlbaudorf Sipplingen. Ergebnisse der Ausgrabungen des Bodensee geschichtssvereins 1929–1930, Leipzg.
Redknap M., 2000, Vikings in Wales. An archaeological quest, Cardiff.
Siuchniński K., 1964, Sprawozdanie z badań wykopaliskowych przeprowadzonych w okolicy Radacza, pow. Szczecinek w 1963 r., Materiały Zachodniopomorskie, vol. 10, pp. 153–182.
Siuchniński K., Olczak J., Lachowicz F., 1962, Badania weryfikacyjne osiedli obronnych na terenie pow. Drawsko Pomorskie, woj. koszalińskie, Materiały Zachodniopomorskie, vol. 8, pp. 91–145.
Szulta W., 2008, Przeprawy mostowe na ziemiach polskich w średniowieczu, Toruń.
Virchow R., 1869, Die Pfahlbauten in nördlichen Deutschland:Vortrag, gehalten in der Sitzung der Berliner Anthropologischen Gesellschaft am 11. December 1869, Zeitschrift für Ethnologie, vol. 1, pp. 401–416.
Virchow R., 1871, Aschenurnenaus Alt-Görzig bei Birnbaum (Prov. Posen), Zeitschrift für Ethnologie, vol. 3, p. 105.
Virchow R., 1872, Ausgrabungen in dem Pfahlbau bei Bonin am Lüptow-See, Zeitschrift für Ethnologie, vol. 4, pp. 165–173.
Wczesnośredniowieczne grodziska, 2019, Wczesnośredniowieczne grodziska w Polsce, vol. 2, Powiat drawski, ed. W. Chudziak, R. Kaźmierczak, Toruń, pp. 199–210.
Weinkauf M., 2019, ‘Wyspa Kozłów’ – domniemane miejsce kultu na Jeziorze Wielkim w Gorzycku Starym, gm. Międzychód (stanowisko 4), Archaeologia Historica Polona, vol. 27, pp. 149–161.
Wilke G., 1988, Studia nad nawodnymi formami osiedli mieszkalnych w kulturach pradziejowych i średniowiecznych Europy, Toruń.
Witt O., 1872, Pfahlbauten von Alt-Görtzig (Provinz Posen), Zeitschrift für Ethnologie, vol. 4, pp. 175–178.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Wojciech Chudziak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 822
Liczba cytowań: 0