Narodziny Trójmiasta 1945–1949. Koncepcje i twórcy pierwszego planu Zespołu GD
DOI:
https://doi.org/10.12775/GNH.2024.07Słowa kluczowe
zniszczenia wojenne, plany odbudowy, urbaniści, Gdańsk – Sopot – Gdynia, Plan GD, TrójmiastoAbstrakt
Decyzja o odbudowie kraju ze zniszczeń wojennych i konieczna integracja zmienionego po wojnie terytorium Polski wywołały potrzebę stworzenia nowych zasad przestrzennego kształtowania kraju. Poza koniecznością opracowania planu krajowego wskazano węzłowe zadania planistyczne, do opracowania w pierwszej kolejności. Podstawy odbudowy i rozwoju unicestwionej stolicy miało określić Biuro Odbudowy Stolicy (BOS). Odpowiednikiem BOS-u były Regionalne Dyrekcje Planowania Przestrzennego (RDPP), powoływane we wszystkich województwach. W pierwszej kolejności miano uruchomić plany zespołów portowo-miejskich. Suma tych zadań stała się wielkim wyzwaniem dla nielicznej grupy polskich urbanistów ocalałych po wojnie. Do organizacji RDPP na Wybrzeżu wysłany został znany urbanista warszawski, Stanisław Różański, pełniący funkcję dyrektora tej jednostki w latach 1945–1948. Był on twórcą tezy o jedności zespołu Gdańsk – Sopot – Gdynia. Jedność ta różnie była postrzegana. Władysław Czerny, architekt, urbanista, ówczesny wiceprezydent miasta Gdańska, twórca idei odbudowy Głównego Miasta Gdańska w formule historycznej, chciał rozwijać koncepcję „Wielkiego Gdańska”, który w swoje granice administracyjne wchłonie wszystkie okoliczne miasta łącznie z Gdynią. Michał Kaczorowski ówczesny Minister Odbudowy, przerwał te prace, powołując równocześnie Kamila Lisowskiego na dyrektora Biura Planu GD w ramach RDPP i generalnego projektanta Trójmiasta.
Bibliografia
Akty prawne:
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczpospolitej z dnia 22 czerwca 1928 r. o związkach komunalnych, Dz. U. RP. 1928 Nr 39 poz. 386 .
Ustawa z dnia 3 stycznia 1945 r. o trybie wydawania dekretów z mocą ustawy, Dz. U. 1945 Nr 1 poz. 1.
Dekret z dnia 24 maja 1945 r. o utworzeniu Ministerstwa Odbudowy, Dz. U. 1945 Nr 11 poz. 124.
Dekret z dnia 2 kwietnia 1946 r. o planowym zagospodarowaniu przestrzennym kraju, Dz. U. 1946 Nr 16 poz. 109.
Zarządzenie Ministra Odbudowy z dnia 20 sierpnia 1946 r. o sporządzeniu regionalnego planu zagospodarowania przestrzennego dla zespołu portowo-miejskiego Zatoki Gdańskiej, Dz. U. M. O. 1946 Nr 5 poz. 79.
Ogłoszenie RDPP w Gdańsku z dnia 17 czerwca 1948 r. o przystąpieniu do sporządzenia regionalnego planu zagospodarowania przestrzennego części regionu gdańskiego, G. Dz. W. 1948 Nr 14.
Opracowania:
Bąkowska J., Heilmanowa I., Lisowski K., Szurowski J., Opis regionalnego planu zagospodarowania przestrzennego zespołu portowo-miejskiego Gdańsk – Gdynia (Plan Gd), „Technika Morza i Wybrzeża”, nr 11/12, 1948.
Gruszkowski W., Rzecznik rekonstrukcji starego Gdańska, [w:] Pionierzy Politechniki Gdańskiej, Komitet Redakcyjny: Z. Paszota, J. Rachoń, E. Wittbrodt, Gdańsk 2005.
Kaczorowski M., Początki odbudowy kraju i stolicy 1944–1949, Warszawa 1980.
Malisz B., Planowanie ośrodków miejskich, „Architektura”, nr 1, 1947.
Malisz B., O ład przestrzenny, wspomnienia naukowca i urbanisty, Warszawa 1996.
Nowakowski M., przy współpracy B. Bańkowska, Sto lat planowania przestrzeni polskich miast (1910–2010), Warszawa 2013.
Podgórski M., 1000 lat Portu Gdańskiego, Gdańsk 1997.
Rozwój komunikacji w zespole Gdańsk – Gdynia, „Miasto”, nr 7,1954.
Różański S., Działalność Regionalnej Dyrekcji Planowania Przestrzennego w Gdańsku, „Technika Morza i Wybrzeża”, nr 11/12, 1948.
Sołtysik M., Gdynia miasto dwudziestolecia międzywojennego, Warszawa 1993.
Stankiewicz J., Szermer B., Gdańsk, rozwój urbanistyczny i architektoniczny oraz powstanie zespołu Gdańsk – Sopot – Gdynia, Warszawa 1959.
Stryczyński M., Gdańsk w latach 1945–1948. Odbudowa organizmu miejskiego, Seria Monografii GTN nr 77, Wrocław 1981.
Szermer B., Gdańsk – przeszłość i współczesność, Warszawa 1971.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 9
Liczba cytowań: 0
