Skip to main content Skip to main navigation menu Skip to site footer
  • Register
  • Login
  • Language
    • English
    • Język Polski
  • Menu
  • Home
  • Current
  • Archives
  • Announcements
  • About
    • About the Journal
    • Submissions
    • Editorial Team
    • Privacy Statement
    • Contact
  • Register
  • Login
  • Language:
  • English
  • Język Polski

Gdański Notatnik Historyczny

The birth of Tricity (1945–1949). Concepts and creators of the first GD conurbation plan
  • Home
  • /
  • The birth of Tricity (1945–1949). Concepts and creators of the first GD conurbation plan
  1. Home /
  2. Archives /
  3. Vol. 3 (2024) /
  4. Artykuły i przyczynki

The birth of Tricity (1945–1949). Concepts and creators of the first GD conurbation plan

Authors

  • Barbara Bańkowska Gdańsk

DOI:

https://doi.org/10.12775/GNH.2024.07

Keywords

wartime destruction, plans of reconstruction, urban planners, Gdansk-Sopot-Gdynia, GD Plan, Tricity

Abstract

The decision to rebuild the country after its wartime destruction and the necessity to integrate Poland’s altered territory brought about the need for new rules on the spatial design of the country. Besides the necessity for a country-wide plan, key planning tasks were indicated, which needed to be completed first. The framework for rebuilding and developing the annihilated capital was to be drawn up by the Bureau for the Rebuilding of the Capital (Biuro Odbudowy Stolicy, BOS). Each voivodeship had an equivalent of the BOS – the Regional Managing Board of Spatial Planning (Regionalna Dyrekcja Planowania Przestrzennego, RDPP). First, plans for the port-city complexes were to be put in motion. The sum total of these tasks became a tremendous challenge for the few Polish urban planners who survived the war. The eminent Warsaw urban planner Stanisław Różański was sent to the RDPP on the Coast and served as its director from 1945 until 1948. Różański formulated the idea of the unity of the Gdansk-Sopot-Gdynia conurbation. This unity was understood in various ways. Architect and urban planner Władysław Czerny, the deputy mayor of Gdansk at the time, and the creator of the concept of rebuilding the Main City of Gdansk in a historic formula, wanted to pursue the idea of “Greater Gdansk”, which would absorb, within its administrative borders, all the neighbouring cities and towns, including Gdynia. Minister of Reconstruction Michał Kaczorowski stopped these efforts and nominated Kamil Lisowski to serve as director of the GD Plan Bureau within the RDPP and the general designer of Tricity.

Author Biography

Barbara Bańkowska, Gdańsk

Barbara Bańkowska – architekt, doktor urbanistyki, absolwentka Wydziału Architektury Politechniki Gdańskiej, główny projektant około 200 opracowań projektowych i projektowo-badawczych. Laureatka dziesięciu nagród resortowych za osiągnięcia twórcze w dziedzinie planowania przestrzennego i ochrony środowiska. Autorka ponad 100 artykułów fachowych, książek Urbanistyka i ja (2012), Od polis do metropolis (2021) i współautorka Stu lat przestrzeni polskich miast 1910–2010 (razem z Maciejem Nowakowskim, 2013).

References

Akty prawne:

Rozporządzenie Prezydenta Rzeczpospolitej z dnia 22 czerwca 1928 r. o związkach komunalnych, Dz. U. RP. 1928 Nr 39 poz. 386 .

Ustawa z dnia 3 stycznia 1945 r. o trybie wydawania dekretów z mocą ustawy, Dz. U. 1945 Nr 1 poz. 1.

Dekret z dnia 24 maja 1945 r. o utworzeniu Ministerstwa Odbudowy, Dz. U. 1945 Nr 11 poz. 124.

Dekret z dnia 2 kwietnia 1946 r. o planowym zagospodarowaniu przestrzennym kraju, Dz. U. 1946 Nr 16 poz. 109.

Zarządzenie Ministra Odbudowy z dnia 20 sierpnia 1946 r. o sporządzeniu regionalnego planu zagospodarowania przestrzennego dla zespołu portowo-miejskiego Zatoki Gdańskiej, Dz. U. M. O. 1946 Nr 5 poz. 79.

Ogłoszenie RDPP w Gdańsku z dnia 17 czerwca 1948 r. o przystąpieniu do sporządzenia regionalnego planu zagospodarowania przestrzennego części regionu gdańskiego, G. Dz. W. 1948 Nr 14.

Opracowania:

Bąkowska J., Heilmanowa I., Lisowski K., Szurowski J., Opis regionalnego planu zagospodarowania przestrzennego zespołu portowo-miejskiego Gdańsk – Gdynia (Plan Gd), „Technika Morza i Wybrzeża”, nr 11/12, 1948.

Gruszkowski W., Rzecznik rekonstrukcji starego Gdańska, [w:] Pionierzy Politechniki Gdańskiej, Komitet Redakcyjny: Z. Paszota, J. Rachoń, E. Wittbrodt, Gdańsk 2005.

Kaczorowski M., Początki odbudowy kraju i stolicy 1944–1949, Warszawa 1980.

Malisz B., Planowanie ośrodków miejskich, „Architektura”, nr 1, 1947.

Malisz B., O ład przestrzenny, wspomnienia naukowca i urbanisty, Warszawa 1996.

Nowakowski M., przy współpracy B. Bańkowska, Sto lat planowania przestrzeni polskich miast (1910–2010), Warszawa 2013.

Podgórski M., 1000 lat Portu Gdańskiego, Gdańsk 1997.

Rozwój komunikacji w zespole Gdańsk – Gdynia, „Miasto”, nr 7,1954.

Różański S., Działalność Regionalnej Dyrekcji Planowania Przestrzennego w Gdańsku, „Technika Morza i Wybrzeża”, nr 11/12, 1948.

Sołtysik M., Gdynia miasto dwudziestolecia międzywojennego, Warszawa 1993.

Stankiewicz J., Szermer B., Gdańsk, rozwój urbanistyczny i architektoniczny oraz powstanie zespołu Gdańsk – Sopot – Gdynia, Warszawa 1959.

Stryczyński M., Gdańsk w latach 1945–1948. Odbudowa organizmu miejskiego, Seria Monografii GTN nr 77, Wrocław 1981.

Szermer B., Gdańsk – przeszłość i współczesność, Warszawa 1971.

Gdański Notatnik Historyczny

Downloads

  • PDF (Język Polski)

Published

2025-01-07

How to Cite

1.
BAŃKOWSKA, Barbara. The birth of Tricity (1945–1949). Concepts and creators of the first GD conurbation plan. Gdański Notatnik Historyczny. Online. 7 January 2025. Vol. 3, pp. 137-152. [Accessed 2 July 2025]. DOI 10.12775/GNH.2024.07.
  • ISO 690
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Download Citation
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Issue

Vol. 3 (2024)

Section

Artykuły i przyczynki

License

Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.

Stats

Number of views and downloads: 194
Number of citations: 0

Search

Search

Browse

  • Browse Author Index
  • Issue archive

User

User

Current Issue

  • Atom logo
  • RSS2 logo
  • RSS1 logo

Information

  • For Readers
  • For Authors
  • For Librarians

Newsletter

Subscribe Unsubscribe

Language

  • English
  • Język Polski

Tags

Search using one of provided tags:

wartime destruction, plans of reconstruction, urban planners, Gdansk-Sopot-Gdynia, GD Plan, Tricity
Up

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partners

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Instytut Tomistyczny
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polska Fundacja Przemysłu Kosmicznego
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Nicolaus Copernicus University Accessibility statement Shop