Diecezja gdańska niespełna rok od zakończenia II wojny światowej na podstawie sprawozdania administratora apostolskiego ks. inf. Andrzeja Wronki z kwietnia 1946 r., przygotowanego dla prymasa Polski kard. Augusta Hlonda
DOI:
https://doi.org/10.12775/GNH.2023.08Słowa kluczowe
diecezja gdańska, Gdańsk, Andrzej Wronka, August Hlond, Carl Maria SplettAbstrakt
Przedstawiony do edycji dokument – sprawozdanie zarządcy diecezji gdańskiej z kwietnia 1946 r. – stanowi cenne źródło do dziejów stosunków wyznaniowych panujących w Gdańsku w pierwszym roku od zakończeniu działań wojennych. Zawiera podstawowe dane statystyczne oraz odpowiednie tło historyczne i uwarunkowania polityczne. Dużo miejsca zajmuje w nim sytuacja ludności i duchowieństwa niemieckiego, które dotąd dominowało w niewielkiej diecezji gdańskiej. Autorem sprawozdania jest administrator apostolski diecezji gdańskiej i chełmińskiej ks. Andrzej Wronka, który od września 1945 r. zarządzał obiema diecezjami z Pelplina (diecezja chełmińska), a na stałe do Gdańska przeniósł się dopiero w lipcu 1946 r. Być może odległość od stolicy biskupstwa przyczyniła się do pewnych nieścisłości w przytoczonych w dokumencie informacji. Od początku ks. Wronka czynił starania, by diecezję gdańską możliwie szybko spolonizować, nie tracąc jednak z oczu chrześcijańskiej solidarności wobec ubogiej ludności niemieckiej, wyrażającej się m.in. w pomocy charytatywnej i zachowaniu na stanowiskach przedwojennych księży gdańskich.
Bibliografia
Źródła archiwalne:
Archiwum Akt Nowych w Warszawie
Ministerstwo Administracji Publicznej: 992
Archiwum Archidiecezjalne w Gdańsku
III/KB: I,3, I,25
Archiwum Państwowe w Gdańsku
Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku: 1932
Źródła publikowane:
Raina P., Karol Maria Splett. Biskup gdański na ławie oskarżonych, Warszawa 1994.
Raina P., Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945–1989, t. 1: Lata 1945–59, Poznań 1994.
Raina P., Stefan Kardynał Wyszyński Prymas Polski, t. 1, Londyn 1979.
Wronka A., Diecezja gdańska 1945–1948, „Homo Dei” 1949, nr 1.
Wronka A., Diecezja gdańska (Referat opracowany w r. 1948 przez J.E. ks. Biskupa Dr. A. Wronkę. Fragmenty), „Miesięcznik Diecezjalny Gdański” 1962, nr 7/8.
Zwarra B., Wspomnienia gdańskiego bówki, t. 4–5, Gdańsk 1996–1997.
Opracowania:
Bach T., Wronka Andrzej, [w:] Słownik biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, suplement I, red. Z. Nowak, Gdańsk 1998.
Baciński A., Dzieje diecezji gdańskiej w ostatnim XX-leciu 1945–1965, „Nasza Przeszłość” 1965, t. 22.
Bogdanowicz S., Bo przemoc widzę w mieście i niezgodę. Trudny początek Kościoła Gdańskiego 1922–1945, Gdańsk 2001.
Bogdanowicz S., Karol Maria Antoni Splett. Biskup gdański czasu wojny, więzień specjalny PRL, Gdańsk 1995.
Bogdanowicz S., Kościół gdański pod rządami komunizmu 1945–1984, Gdańsk 2000.
Gucewicz D., „Weszli z biedy w biedę”. Mieszkańcy Gdańska i Sopotu oczami duchowieństwa rzymskokatolickiego w latach 1945–1956 (wedle sprawozdań kościelnych), [w:] Gdańsk 1945–1990. Materiały – studia – analizy, t. 4, red. S. Bykowska, Gdańsk – Warszawa 2023.
Hlebowicz A., Wronka Andrzej, ksiądz, administrator diecezji, patron gdańskiej ulicy, https:// gdansk.gedanopedia.pl/gdansk/?title=WRONKA_ANDRZEJ,_ksi%C4%85dz,_administrator_diecezji,_patron_gda%C5%84skiej_ulicy [dostęp: 2 października 2023].
Kasyna W., Pelplińska wiosna 1945, „Miesięcznik Diecezji Pelplińskiej” 1995, z. 11.
Kleinert E., Administrator apostolski diecezji gdańskiej (1945–1951), „Miesięcznik Diecezjalny Gdański” 1977, nr 1/4.
Kmak-Pamirska A., Zmienność pamięci. Biskup Carl Maria Splett w polskiej i niemieckiej pamięci historycznej, Warszawa 2017.
Kościelak S., Siostry Dobrego Pasterza, https://gdansk.gedanopedia.pl/gdansk/?title=SIOSTRY_DOBREGO_PASTERZA [dostęp: 6 października 2023].
Molendowski L., Osiedlanie się zakonów męskich w Gdańsku po zakończeniu II wojny światowej (1945–1948), [w:] Gdańsk 1945–1990. Materiały – Studia – Analizy, t. 4, red. S. Bykowska, Gdańsk – Warszawa 2023.
Pietrzak J., Pełnia prymasostwa. Ostatnie lata prymasa Polski kardynała Augusta Hlonda 1945–1948, t. 1–2, Poznań 2009.
Szczudłowski P., Szykany władz wobec administratora apostolskiego diecezji gdańskiej ks. Andrzeja Wronki (1945–1951), „Folia Pomeraniae” 1997, nr 2.
Szczudłowski P., Wpływ wydarzeń roku 1945 na los Kościoła katolickiego w Gdańsku, [w:] Gdańsk 1945. Materiały z sesji naukowej odbytej w dniu 30 marca 1995 r., red. M. Mroczko, Gdańsk 1995.
Walkusz J., Ks. dr Andrzej Wronka jako administrator apostolski na Pomorzu Nadwiślańskim, [w:] Organizowanie polskich struktur Kościoła katolickiego na Ziemiach Zachodnich i Północnych w latach 1945–1951, red. K. Jaworska, Wrocław 2019.
Zamiatała D., „Caritas”. Działalność i likwidacja organizacji 1945–1950, Lublin 2000.
Żurek R., Kościół rzymskokatolicki w Polsce wobec Ziem Zachodnich i Północnych 1945–1948, Szczecin – Warszawa – Wrocław 2015.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 59
Liczba cytowań: 0
