The Diocese of Gdańsk less than one year after the end of World War 2 according to the report by apostolic administrator Rev. Andrzej Wronka, protonotary apostolic, for Cardinal August Hlond, Primate of Poland, in April 1946
DOI:
https://doi.org/10.12775/GNH.2023.08Keywords
Diocese of Gdańsk, Gdańsk, Andrzej Wronka, August Hlond, Carl Maria SplettAbstract
The present document is an April 1946 report by the administrator of the Diocese of Gdańsk and is a valuable source pertaining to the history of religious relations in Gdańsk in the first year following the war. It includes essential statistical data, the relevant historical background, and political conditions. A significant portion is about the situation of the German populace and clergy, who had heretofore dominated in the small Diocese of Gdańsk. The report was authored by Rev. Andrzej Wronka, the apostolic administrator for the Dioceses of Gdańsk and Chełmno, who had been managing both dioceses from Pelplin (Diocese of Chełmno) and only moved to Gdańsk in July 1946. Perhaps it is due to the distance from the seat of the diocese that some information in the document is inaccurate. From the outset Wronka strove to polonise the Diocese of Gdańsk, but wanting to do so without neglecting Christian solidarity with the impoverished German populace, which included providing charity and keeping the priests of Gdańsk on their pre-war posts.
References
Źródła archiwalne:
Archiwum Akt Nowych w Warszawie
Ministerstwo Administracji Publicznej: 992
Archiwum Archidiecezjalne w Gdańsku
III/KB: I,3, I,25
Archiwum Państwowe w Gdańsku
Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku: 1932
Źródła publikowane:
Raina P., Karol Maria Splett. Biskup gdański na ławie oskarżonych, Warszawa 1994.
Raina P., Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945–1989, t. 1: Lata 1945–59, Poznań 1994.
Raina P., Stefan Kardynał Wyszyński Prymas Polski, t. 1, Londyn 1979.
Wronka A., Diecezja gdańska 1945–1948, „Homo Dei” 1949, nr 1.
Wronka A., Diecezja gdańska (Referat opracowany w r. 1948 przez J.E. ks. Biskupa Dr. A. Wronkę. Fragmenty), „Miesięcznik Diecezjalny Gdański” 1962, nr 7/8.
Zwarra B., Wspomnienia gdańskiego bówki, t. 4–5, Gdańsk 1996–1997.
Opracowania:
Bach T., Wronka Andrzej, [w:] Słownik biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, suplement I, red. Z. Nowak, Gdańsk 1998.
Baciński A., Dzieje diecezji gdańskiej w ostatnim XX-leciu 1945–1965, „Nasza Przeszłość” 1965, t. 22.
Bogdanowicz S., Bo przemoc widzę w mieście i niezgodę. Trudny początek Kościoła Gdańskiego 1922–1945, Gdańsk 2001.
Bogdanowicz S., Karol Maria Antoni Splett. Biskup gdański czasu wojny, więzień specjalny PRL, Gdańsk 1995.
Bogdanowicz S., Kościół gdański pod rządami komunizmu 1945–1984, Gdańsk 2000.
Gucewicz D., „Weszli z biedy w biedę”. Mieszkańcy Gdańska i Sopotu oczami duchowieństwa rzymskokatolickiego w latach 1945–1956 (wedle sprawozdań kościelnych), [w:] Gdańsk 1945–1990. Materiały – studia – analizy, t. 4, red. S. Bykowska, Gdańsk – Warszawa 2023.
Hlebowicz A., Wronka Andrzej, ksiądz, administrator diecezji, patron gdańskiej ulicy, https:// gdansk.gedanopedia.pl/gdansk/?title=WRONKA_ANDRZEJ,_ksi%C4%85dz,_administrator_diecezji,_patron_gda%C5%84skiej_ulicy [dostęp: 2 października 2023].
Kasyna W., Pelplińska wiosna 1945, „Miesięcznik Diecezji Pelplińskiej” 1995, z. 11.
Kleinert E., Administrator apostolski diecezji gdańskiej (1945–1951), „Miesięcznik Diecezjalny Gdański” 1977, nr 1/4.
Kmak-Pamirska A., Zmienność pamięci. Biskup Carl Maria Splett w polskiej i niemieckiej pamięci historycznej, Warszawa 2017.
Kościelak S., Siostry Dobrego Pasterza, https://gdansk.gedanopedia.pl/gdansk/?title=SIOSTRY_DOBREGO_PASTERZA [dostęp: 6 października 2023].
Molendowski L., Osiedlanie się zakonów męskich w Gdańsku po zakończeniu II wojny światowej (1945–1948), [w:] Gdańsk 1945–1990. Materiały – Studia – Analizy, t. 4, red. S. Bykowska, Gdańsk – Warszawa 2023.
Pietrzak J., Pełnia prymasostwa. Ostatnie lata prymasa Polski kardynała Augusta Hlonda 1945–1948, t. 1–2, Poznań 2009.
Szczudłowski P., Szykany władz wobec administratora apostolskiego diecezji gdańskiej ks. Andrzeja Wronki (1945–1951), „Folia Pomeraniae” 1997, nr 2.
Szczudłowski P., Wpływ wydarzeń roku 1945 na los Kościoła katolickiego w Gdańsku, [w:] Gdańsk 1945. Materiały z sesji naukowej odbytej w dniu 30 marca 1995 r., red. M. Mroczko, Gdańsk 1995.
Walkusz J., Ks. dr Andrzej Wronka jako administrator apostolski na Pomorzu Nadwiślańskim, [w:] Organizowanie polskich struktur Kościoła katolickiego na Ziemiach Zachodnich i Północnych w latach 1945–1951, red. K. Jaworska, Wrocław 2019.
Zamiatała D., „Caritas”. Działalność i likwidacja organizacji 1945–1950, Lublin 2000.
Żurek R., Kościół rzymskokatolicki w Polsce wobec Ziem Zachodnich i Północnych 1945–1948, Szczecin – Warszawa – Wrocław 2015.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
Stats
Number of views and downloads: 124
Number of citations: 0
