Wileńska poezja okolicznościowa doby stanisławowskiej. Od projektu antologii do problemów edycji
DOI:
https://doi.org/10.12775/SE.2018.0016Słowa kluczowe
Wielkie Księstwo Litewskie, litewska poezja okolicznościowa, epoka stanisławowska, antologia, druga połowa XVIII wiekuAbstrakt
W artykule zostały przedstawione plany przygotowania antologii litewskiej poezji okolicznościowej epoki stanisławowskiej. W zbiorach bibliotek wileńskich zachowało się sporo utworów okolicznościowych z drugiej połowy XVIII wieku, zwłaszcza z lat 1762–1794. Trudno określić liczbę tego rodzaju wierszy. Autorami są zarówno uczniowie i profesorowie wileńskich uczelni, przedstawiciele stanu szlacheckiego i duchowni, jak i wybitni poeci tego czasu. Druki te świadczą o kulturze literackiej Wilna, są swoistą kroniką Wielkiego Księstwa Litewskiego w drugiej połowy XVIII wieku. Powodem do ich powstania były zarówno najważniejsze wydarzenia tamtych czasów, jak ingres biskupa Ignacego Jakuba Massalskiego (1762), elekcja i koronacja Stanisława Augusta (1764), obchody kolejnych rocznic elekcji i koronacji monarchy, jego imienin, urodzin, zakończenie obrad Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego – a także uroczystości i święta rodzinne: chrzty, śluby, imieniny i pogrzeby różnych osób. Istnieją też utwory poświęcone mniej istotnym wydarzeniom, jak np. powrót z podróży do Nieświeża księżnej Teofilii z Radziwiłłów Morawskiej.
Wydanie antologii wileńskiej poezji okolicznościowej epoki stanisławowskiej jest szansą na zbudowanie poetyckiej kroniki Wilna i Wielkiego Księstwa Litewskiego w drugiej połowie XVIII wieku. Przygotowanie antologii wymaga dłuższych i różnorodnych poszukiwań. Część wierszy jest przechowywana jako samodzielne druki, lecz w katalogach występują one pod różnymi tytułami, czasami niemającymi nic wspólnego z autorem lub z tematem czy tytułem wiersza, część tekstów jest współoprawna z innymi drukami lub katalogowana jako rękopisy. Jednym z najtrudniejszych zadań jest ustalenie autorstwa wszystkich ówczesnych wierszy okolicznościowych, gdyż nie zostały podpisane, wskazano jedynie ośrodki, z których pochodziły. Wileńska poezja okolicznościowa drugiej połowy XVIII wieku niewątpliwie zasługuje na uwagę. Odwołuje się ona do najważniejszych wydarzeń z życia politycznego i publicznego, jest świadectwem zaangażowania osób, do których była adresowana, stanowi również element życia publicznego, gdyż nierzadko utwory te były wygłaszane podczas różnego rodzaju uroczystości i nawiązywały do symboliki eksponowanej w przestrzeni publicznej.
Bibliografia
Čepienė K., Petrauskienė I., 1979, Vilniaus Akademijos Spaustuvės leidiniai 1576‒1805. Bibliografija, Vilnius.
Estreicher K., 1888, Bibliografia Polska, t. 9: Stulecie XVII. Spis chronologiczny, Kraków.
Girininkaitė V., Juozapas Legavičius (1743‒1812). Gyvenimas ir raštai: http://www.llti.lt/failai/SLL43_spaudai-internetui-191-213.pdf.
Gwioździk J., 2017, „Pomoc nie tylko dla zgromadzenia mego”: działalność edytorska benedyktynek wileńskich za rządów ksieni Franciszki Anny Wołłowiczówny, „Śląskie Studia Polonistyczne”, nr 2.
Jakubėnas R., 2005, Prasa Wielkiego Księstwa Litewskiego w II połowie XVIII w., Kraków.
Kasabuła T., 1998, Ignacy Massalski biskup wileński, Lublin.
Kochanowski J., 1997, Pieśni, oprac. L. Szczerbicka-Ślęk, wyd. 4 zmienione, Wrocław.
Kopaliński Wł., 1991, Słownik mitów i tradycji kultury, Warszawa.
XVIII a. Lietuvos knygos lenkų kalba, 2015, Lietuvos nacionalinė Martyno Mažvydo biblioteka. Bibliografijos ir knygotyros centras. Sudarytojos / Opracowanie: M. Ivanovič, K. Basiul. Redaktorė N. Bliūdžiuvienė / Książki litewskie w języku polskim. Wykaz kontrolny. Vilnius.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 446
Liczba cytowań: 0