Antoni Małecki – zapomniany gramatyk

Andrzej Piotr Lesiakowski

DOI: http://dx.doi.org/10.12775/SE.2012.010

Abstrakt


Artykuł poświęcono Antoniemu Małeckiemu, wieloletniemu profesorowi Uniwersytetu Lwowskiego, którego bogaty dorobek naukowy, wydawniczy, a także literacki i translatorski jest przykładem charakterystycznego dla dziewiętnastowiecznych uczonych łączenia różnorodnych zainteresowań i sfer działalności. Uwaga została skupiona na osiągnięciach Małeckiego w dziedzinie językoznawstwa polonistycznego, do którego wprowadził on – głównie za sprawą dwóch podręczników gramatycznych wydanych w 1863 roku – nowoczesną wówczas metodę historyczno-porównawczą. Została podkreślona wnikliwość Małeckiego w obserwacji i opisie polszczyzny drugiej połowy XIX wieku, nowatorski charakter jego niektórych propozycji ortograficznych oraz znacząca rola gramatyka w procesie wprowadzania i utrwalania nowego, syntaktyczno-logicznego systemu interpunkcyjnego, który wyparł dawne przestankowanie oparte na zasadzie intonacyjno-deklamacyjnej.

Słowa kluczowe


Antoni Małecki; język polski; językoznawstwo polonistyczne; syntaktyczno-logiczny system interpunkcyjny; metoda historyczno-porównawcza; Uniwersytet Lwowski

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Angełowa I., 1985, Charakterystyka interpunkcji polskiej w świetle normy i praktyki, Wrocław.

Bajerowa I., 1987, Językoznawstwo polonistyczne, w: Historia nauki polskiej, t. 4: 1863–1919, cz. 3, red. B. Suchodolski, Wrocław.

Bajerowa I., 1986, Polski język ogólny XIX wieku. Stan i ewolucja, t. 1: Ortografia, fonologia z fonetyką, morfonologia, Katowice.

Bajerowa I., 1964, Współczesna Mickiewiczowi norma ortograficzna, „Pamiętnik Literacki”, t. 55, z. 1.

Bentkowski F., 1830, O znakach przecinkowych w piśmie, czyli znakach pisarskich, Warszawa.

Bieńkowski B., 1901, Gramatyka polska, w: Encyklopedia wychowawcza, t. 5, red. R. Plenkiewicz, Warszawa.

Br. Tr. [B. Trzaskowski?], 1864, Uwagi nad krytyką „Gramatyki polskiej” Dr Małeckiego umieszczoną przez p. Rychlickiego w N. 10 i 11 „Dziennika Literackiego”, „Chwila”, nr 65.

Brückner A., 1913, Kilka słów o „Małeckim”, „Kronika Powszechna”, nr 42.

Czajkowski J., 1865, Przegląd „Gramatyki języka polskiego” Dra Antoniego Małeckiego, „Biblioteka Warszawska”, t. 1.

Furmanik S., 1955, O interpunkcji w drukach staropolskich, „Pamiętnik Literacki”, t. 46, z. 3/4, s. 426–468.

Gruszczyński S., 1861, Nauka o zdaniu, Poznań.

Handke K., E. Rzetelska-Feleszko, 1977, Przewodnik po językoznawstwie polskim, Wrocław.

I. B. [I. Boczyliński], 1863, „Gramatyka języka polskiego większa” przez Dra Ant. Małeckiego..., „Biblioteka Warszawska”, t. 4.

Kąsinowski, 1913, Gramatyka Małeckiego, „Kronika Powszechna”, nr 42, s. 694–69.

Kleiner J., 1913, Antoni Małecki, „Kronika Powszechna”, nr 42.

Klemensiewicz Z., 1999, Historia języka polskiego, Warszawa.

Kołodziejczyk H., 1989, Samogłoska »e« pochylone w świetle przepisów ortograficznych i ortoepicznych (od II połowy XVIII w. do roku 1964), „Poradnik Językowy”, z. 7, s. 484–487.

Kopczyński O., 1817, Grammatyka języka polskiego. Dziéło pozgonné, Warszawa.

Korbut G., 1930, Literatura polska od początku do wojny światowej, t. 3: Od roku 1820 do roku 1863, Warszawa.

Kozak A., 1969, Norma teoretyczna ortografii polskiej pierwszej połowy XIX wieku, „Prace Językoznawcze. 1. Uniwersytet Śląski w Katowicach”.

Krasnowolski A., 1898, Systematyczna składnia języka polskiego, Warszawa.

Kryński A. A., 1916, Antoni Małecki 1821–1913, „Prace Filologiczne”, t. 8.

Kryński A. A., 1912, Szkic językoznawstwa polskiego od początku wieku XIX, w: Księga pamiątkowa ku uczczeniu 250-tej rocznicy założenia Uniwersytetu Lwowskiego przez króla Jana Kazimierza, Lwów.

Kudasiewicz A., 1864, Ocena „Gramatyki polskiej” Małeckiego, „Biblioteka Warszawska”, t. 1.

Kulka B., 1984, Nauka o języku polskim w szkole średniej w latach 1830–1872, „Poradnik Językowy”, nr 1, s. 34–46.

Lewenstam F. H., 1863, Małecki Antoni. Szkic biograficzno-literacki, „Tygodnik Ilustrowany”, nr 221.

Łagowski F., 1895, O znakach pisarskich, Warszawa.

Małecki A., 1879, Gramatyki historyczno-porównawczej, Lwów.

Małecki A., 1863, Gramatyka języka polskiego mniejsza, Lwów.

Małecki A., 1863, Gramatyka języka polskiego większa, Lwów.

Małecki A., 1868, O naturze głoski „j” i praktycznych stąd następstwach dla ortografii polskiej, Lwów.

Małecki A., 1868, Wyjaśnienie natury głoski „j” – praktyczne stąd następstwa dla ortografii, „Szkoła”, z. 2.

Mecherzyński K., 1841, Prawidła pisowni, Kraków.

Przyłubski F., 1953, Kilka słów o historii przecinka, „Poradnik Językowy”, z. 8, s. 11–17 i z. 9, s. 27–32.

Rudnicki M., 1921, Z dziejów polskiej myśli językoznawczej i wychowawczej, Poznań.

Šlosar D., 1965, Z zagadnień interpunkcji staroczeskiej i staropolskiej, „Poradnik Językowy”, s. 354–362.

Sochański E., 1861, Brzmienie głosek polskich i pisownia polska, Kraków.

Suchecki H., 1859, Zwięzła gramatyka polska do użytku w szkołach. Kurs niższy i Kurs wyższy, Praga.

Suchecki H., 1853, Zwięzła gramatyka polska do użytku w szkołach. Kurs wyższy, Lwów.

Szlifersztejnowa S., 1969, Kategoria strony. (Z historii myśli lingwistycznej), Wrocław–Warszawa–Kraków.




Bookmark and Share




ISSN 2084-7963 (print)
ISSN 2391-7903 (online)

Partnerzy platformy czasopism