A minor ally or a minor enemy? The Hungarian issue in the political thought and activity of Ukrainian integral nationalists (until 1941)
DOI:
https://doi.org/10.12775/SDR.2018.3.07Słowa kluczowe
ukraiński nacjonalizm, Węgry, Węgrzy, Czechosłowacja, Zakarpacie, Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów, Ukrainian nationalism, Hungary, Hungarians, Czechoslovakia, Carpathian Ruthenia, Organisation of Ukrainian NationalistsAbstrakt
Artykuł stanowi próbę analizy roli, którą Węgry i Węgrzy odgrywali w myśli politycznej i działalności ukraińskich nacjonalistów integralnych w okresie od początku lat dwudziestych po 1941 r. W tekście koncentruję się na myśli politycznej i działalności Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów, ale omawiam również poglądy Jurija Łypy na kwestię węgierską. Przeanalizowany materiał prowadzi do wniosku, że stosunek ukraińskich nacjonalistów integralnych wobec Węgier i Węgrów wahał się pomiędzy traktowaniem ich jako drugorzędnego sojusznika i drugorzędnego wroga. Czynnikiem zbliżającym strony było dążenie do rewizji traktatów pokojowych, z kolei punktem spornym, pretensje terytorialne względem Zakarpacia. Na poziomie taktycznym działacze OUN dawali prymat relacjom z Pragą nad stosunkami z Budapesztem. Pewna zmiana w tej kwestii zaszła dopiero w 1933 r., kiedy pozycje OUN nad Wełtawą uległy pewnemu zachwianiu. Po zajęciu Ukrainy Karpackiej przez wojska węgierskie w marcu 1939 r. stosunek ukraińskich nacjonalistów wobec Węgier stał się jednoznacznie wrogi.
The article is an attempt to analyze the role that Hungary and the Hungarians played in the political thought and activity of Ukrainian integral nationalists in the period from the early 1920s to 1941. The text focuses on the political thought and activities of the Organisation of Ukrainian Nationalists (OUN), but I also discuss the views of Yurii Lypa on the Hungarian issue. The analyzed material leads to the conclusion that the attitude of Ukrainian integral nationalists towards Hungary and Hungarians ranged from treating them as a minor ally to a minor enemy. One factor bringing the sides together was the attempt to revise peace treaties, while a point of contention was the territorial claims on Carpathian Ruthenia. At the tactical level, OUN activists gave relations with Prague primacy over relations with Budapest. There was only a change in this regard in 1933, when the OUN’s positions on the Vltava were somewhat shaken. After the occupation of Carpathian Ruthenia by the Hungarian army in March 1939, the Ukrainian nationalists’ attitude towards Hungary became unequivocally hostile.
Bibliografia
Archive materials
Organisation of Ukrainian Nationalists Archive in Kiev (Архів Орґанізації Українських Націоналістів у Києві – АОУН) fond. 1, opys 2, sprava 466
Central State Archives of Supreme Bodies of the Government and Administration of Ukraine in Kiev (Центральний Державний Архів Вищих Орґанів Влади та Управління України – ЦДАВОВ)
fond 4465, opys 1, sprava 819
National Archive in Prague (Národní archiv, NA)
fond RUESO (Ruské emigrantské spolky a organizace v ČSR po 1918), karton 13, svazek 3
Other sources and secondary literature
Armstrong J., Ukrainian Nationalism 1939–1945, New York, 1955.
Jarnecki M., Kołakowski P., “Ukraiński Piemont”. Ruś Zakarpacka w okresie autonomii, Warszawa, 2017.
Kochanowski J., Węgry. Od ugody do ugody 1867–1990, Warszawa, 1997.
Rothemere V., My campaign for Hungary, London, 1939.
Shkandrij M., Ukrainian nationalism. Politics, Ideology, and Literature, 1929–1956, New Haven– London, 2015.
Snyder T., Czerwony Książę, Warszawa, 2010.
Tomaszewski J., Czechy i Słowacja, Warszawa, 2008.
Wojnar M., Idea konfederacji czarnomorskiej Jurija Łypy na tle geopolitycznych koncepcji ukraińskiego nacjonalizmu integralnego, in: Ukraina: narracje, języki, historie, ed. M. Gaczkowski, Wrocław, 2015, pp. 139–150.
Wysocki R., Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów w Polsce w latach 1929–1939, Lublin, 2003.
Zięba A.A., Lobbing dla Ukrainy w Europie Międzywojennej. Ukraińskie Biuro Prasowe w Londynie i jego konkurenci polityczni (do roku 1932), Kraków, 2010.
Бойків О., Моя співпраця з полковником, in: Євген Коновалець та його доба, Мюнхен, 1974, pp. 621–653.
Бондаренко К., Киричук Ю., Трагедія і велич Карпатської України, http://www.vox-populi. com.ua/rubriki/istoria/operacia-visla/tragediaivelickarpatskoieukraieniavtoribondarenkok ostkiricukurij (access: 20.02.2018).
Боржава Ю., Від Угорської Русі до Карпатської України, Филаделфія, 1956.
Відейко М., Кот С., Невідома Україна. Наукова спадщина Олега Ольжича, Київ, 2008.
Винар Л., Євген Онацький – чесність з нацією (1894–1979), Нью Йорк – Мюнхен – Торонто, 1981.
Документи і матеріали з історії Організації Українських Націоналістів, vol. 1 1927–1930, eds. Ю. Черченко, О. Кучерук, Київ, 2005.
Документи і матеріали з історії Організації Українських Націоналістів, vol. 2, part 2, ed. Ю. Черченко, Київ, 2007.
Документи і матеріали з історії Організації Українських Націоналістів, vol. 2, part 1, ed. Ю. Черченко, Київ, 2010.
Донцов Д., Підстави нашої політики, Відень, 1921.
“Другому зїзду народовецької молоді в Мукачові”, Пробоєм, 7 (1934), pp. 100–103.
Зайцев О., Украинский інтеґральний націоналізм (1920–1930-ті роки). Нариси інтелектуальної історії, Київ, 2013.
“‘Карпатська Січ’ і сучасне політичне положення (Реферат виголошений на II зїзді ОНОКС)”, Наступ, 11–12 (1939), p. 3.
“Карпатській Украині ще все грозять небезпеки!”, Украинске слово, 289 (1939), p. 1.
“Конґрес Українських Націоналістів 1929 р.”: in: Документи і матеріали, ed. В. Муравський, Львів, 2006.
Бурун [Колодзінський М.], “Воєнне значення і стратеґічне положення Закарпаття”, in: Війна і техніка. Воєнно-науковий збірник, Париж, 1938, pp. 34–48.
Кубійович В., Територія і людність українських земель, Львів, 1935.
Липа Ю., “Київ, Вічне Місто”, in: Твори, vol. 4, ed. Д. Сапіга, Львів, 2012, pp. 257–277.
Липа Ю., Призначення України, Львів, 1938.
Липа Ю., Українська раса, Львів, 1937.
Липа Ю., Чорноморська доктрина, Варшава, 1940.
Липа Ю., Биковський Л., Чорноморський простір. Атляс, Варшава, 1941.
“Мадярщина ще один кат українського народу”, Українське слово, 290 (1939), p. 2.
Мандрик І., “Національна політика на території Закарпаття в кінці XIX – на початку XX ст.”, in: Україна-Угорщина: спільне минуле та сьогодення. Матеріали міжнародньої наукової конференції (Київ 14-16 квітня 2005 р.), ed. В. Смолій, Київ, 2006, pp. 177–189.
Марсикевич Т., “Зовнішнополітичні зв'язки ОУН з ‘малими’ європейськими державами та органзаціями праворадикального спрямування”, Наукові зошити історичного факультету Львівського університету, 12 (2011), pp. 80–98.
Мартинець В., За зуби й пазурі нації, Париж, 1937.
Мартинець В., Українське підпілля. Від УВО до ОУН. Спогади й матеріали до передісторії та історії українського організованого націоналізму, Вінніпег, 1949.
Мітринґа І., Боротьба за новий лад у світі і проблема державного визволення України, 1940 (?).
Муравський В., “Документи Міністерства закордонних справ Чехословаччин про так званий ‘Архів Сеника’”, Український визвольний рух, 6 (2006), pp. 5–29.
Орлик М., [Мирон Д.], Ідея і чин Укрїни, Київ, 2001.
Онацький Є., У вічному місті III. Записьки українського журналіста 1933 рік, Торонто, 1985.
Онацький Є., У вічному місті IV. Записьки українського журналіста 1934 рік, Торонто, 1989.
Оршан Я. [Чемеринський О.], Закарпаття, Париж, 1938.
Організація Українських Націоналістів 1929–1954, Париж, 1955.
Офіцинський Р., “Окупація та анексія Карпатської України”, in: Закарпаття 1919–2009 років (україномовний варіант українсько-угорського видання), eds. М. Вегеш, Ч. Фединець, Ужгород, 2010, pp. 191–198.
Пагіря О., “‘Гібридна війна’ Угорщини та Польщі проти Карпатської України”, Український визвольний рух, 21 (2009), pp. 292–323.
Пагіря О., Між війною та миром. Відносини між ОУН і УПА та збройними силами Угорщини 1939–1945, Торонто-Львів, 2014.
Пагіря О., Посівнич М., “Воєнно-політична діяльність ОУН у Закарпатті (1929–1939)”, Український визвольний рух, 13 (2009), pp. 45–88.
Посівнич М., Воєнно-політична діяльність ОУН у 1929–1939 роках, Львів, 2010.
Посівнич М., “Закарпаття у концепціях ОУН у 1937-1938 рр.”, Дрогобицький Краєзнавчий збірник, 2 (2015), pp. 173–178.
Росоха С., “Кроваве повстання”, Пробоєм, 3–4 (1935), pp. 27–33. Росоха С., “Щоби було ясно”, Пробоєм, 1 (1933), pp. 2–5.
Рудницький С., Наш рідний край, Львів, 1921.
Свято соборности України в Хусті, Наступ, 5 (1939), pp. 1–2.
Стахів В., “Почалося в Ужгороді, а закінчилося в Мармароському Сиготі”, Вісті братства кол. вояків 1 УД УНА, 11–12 (1954).
Стахів В., “Почалося в Ужгороді, а закінчилося в Мармароському Сиготі”, Вісті братства кол. вояків 1 УД УНА, 1–2, 3–4, 5–6, 7–8, 9–10 (1955).
Химинець Ю., Мої спостереження із Закарпаття, Ню-Йорк, 1984.
Яшан В., “Полковник Михайло Колодзінський”, Сурмач, 3–4 (1979), pp. 24–29.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 181
Liczba cytowań: 0