Bułgarzy i Bułgaria w ostatniej ćwierci wieku XIX w publikacjach Jana Grzegorzewskiego (polityka wewnętrzna, polityka zagraniczna)
DOI:
https://doi.org/10.12775/SDR.2017.1.01Słowa kluczowe
Jan Grzegorzewski, Bułgaria w XIX w., polityka wewnętrzna, polityka zagraniczna, wojna serbsko-bułgarska 1885Abstrakt
Bulgarians and Bulgaria in the last quarter of the 19th century in the publications of Jan Grzegorzewski (internal policy, foreign policy)
Abstract
The period of five-century “Turkish yoke” of the Bulgarian lands brought up many deep and multifaceted changes in almost all areas of social life. The Bulgarian population, pushed aside on the margin of social life and deprived of almost all public rights, were unable to reconstruct their elites, destroyed physically and ideologically during the Turkish invasion of the Balkans. And it was for this reason that on the threshold of independence the Bulgarians had only a handful of people prepared to lead the nation and to perform a public service both on a local and national scale. The issue became especially important after Bulgaria regained its statehood in 1878, and social and economic problems of the young state were aggravated by the rivalry of the great powers fighting for influence in this part of Europe, which effectively attracted the attention of developing political milieux. This caused never-ending disputes within the Bulgarian political circles between supporters of a rapprochement with the West and advocates of closer relations with Russia, which, in turn, led not only to numerous political crises, but also implied changes in the highest levels of the government. Only the utmost determination did make it possible for the Bulgarians to overcome internal political problems and to make Bulgaria the leader of other Balkan countries already in the early 19th century. Those complex processes were observed, described and commented upon by Jan Grzegorzewski, and his texts are a perfect source of knowledge both for historians, and other scholars.
Болгары и Болгария в последней четверти XIX в. в публикациях Яна Гжегожевского (внутренняя и внешняя политика)
Период пятисотлетнего турецкого ига болгарских земель вызвало глубокие и многоаспектные перемены почти во всех сферах тамошней общественной жизни. Болгары, столкнутые на обочину и лишенные почти всех публичных прав, были не в состоянии предпринять действия по восстановлению своей элиты, которая была физически или идеологически уничтожена еще во время вторжения турок на Балканы. Из-за чего на пороге обретения независимости болгарский народ имел в распоряжении лишь горстку людей, подготовленных к лидерству и несении государственной службы, как в местном, так и в общегосударственном масштабе. Эта проблема приобрела особенное значение после реактивации болгарской государственности в 1878 г., когда на трудности общественного и экономического характера, скопившиеся перед молодым государством, наложилось тогдашнее соперничество держав за сферы влияний в этой части Европы, которое эффективно поглощало внимание только что создававшихся политических сред. Такое положение вещей приводило в Болгарии к бесконечным спорам между сторонниками сближения с Западом и сторонниками укрепления отношений с Россией, что обернулось не только многочисленными политическими кризисами, но и повлекло за собой изменения в высших эшелонах власти. Лишь необычная решительность в стремлении к национальным целям позволила болгарам не только одолеть внутренние политические проблемы, но и уже в начале XX в. сделать свою страну лидером среди других балканских государств. За этими сложными процессами наблюдал, описывал и комментировал Ян Гжегожевский, а его работы являются отличным источником знаний, как для историков, так и для представителей других научных дисциплин.
Bibliografia
Źródła i opracowania archiwalne:
Bilimek-Waissolm H. von, Der bulgarisch-serbisch Krieg 1885, Wien 1886. Crispi F., Memoiren, Berlin 1912.
Drandar A.G., La Bulgarie sous le prince Ferdinand, 1887–1908, Bruxelles 1909.
Drandar A.G., Les événements politiques en Bulgarie, depuis 1876 jusqu’à nos jours, Bruxelles / Paris 1896.
Forbes N., Toynboe A.J., Mitrany D., Hogarth D.G., The Balkans. A History of Bulgaria, Serbia, Greece, Rumania, Turkey, Oxford 1915.
G[rzegorzewski] J., Dragan Cankow, „Świat Słowiański” 7 (1911), nr 1 (77). Grzegorzewski J., Rok przewrotów (Bułgarya 1885/86), Lwów 1900.
Grzegorzewski J., Siedmiomiesięczna walka o samoistność Bułgaryi, „Świat Słowiański” 8 (1912), nr 1 (87); nr 1 (88); nr 1 (89).
Grzegorzewski J., Stronnictwa bułgarskie po przewrotach, „Świat Słowiański” 8 (1912), nr 2 (95); nr 2 (96).
Grzegorzewski J., Stronnictwa bułgarskie za Aleksandra Battenberga, „Świat Słowiański” 7 (1911), nr 2 (80–81).
Huhn A. von, Aus bulgarischer Sturmzeit, Leipzig 1886.
Jankowski C., Na gruzach Turcji. Zarysy historyczno-publicystyczne, Warszawa 1915. Jireček C., Geschichte der Bulgaren, Prag 1876.
Lipnicki E., Sprawa bułgarska, „Biblioteka Warszawska” 1886, t. 1.
Lipnicki E., Zjazd w Gasteinie i wypadki bułgarskie, „Biblioteka Warszawska” 1886, t. 4.
Mach R. von, Elf Jahre Balkan. Erinnerungen eines preussischen Offiziers aus den Jahren 1876–1887, [Breslau] 1889.
Malinowski P., Militaryzm współczesny, „Ateneum” 22 (1897), t. 2. Murzyński K., Serbia i jej przodownictwo, „Niwa” 9 (1880), z. 124.
Piotrowski A., Z dziejów Carstwa Bułgarskiego. Wspomnienia osobiste, „Tygodnik Illustrowany” 42 (1908).
Pług A. [A. Pietkiewicz], Sprawa Bułgarska, „Kłosy” 41 (1885), nr 1059.
Wegnerowicz W.R., Odrodzenie Bułgaryi, „Literatura i Sztuka. Dodatek do Dziennika Poznańskiego” 2 (1913).
Карцов Ю., Семь лет на Ближнем Востоке 1879–1886. Воспоминания политические и личные, Санкт-Петербург 1906.
Радев С., Строителите на съвременна България, т. 1–2, София 1911. Станев Н., История на нова България 1878–1928, София 1929.
Opracowania:
Rubacha J., Bułgarzy i Bułgaria w ostatniej ćwierci wieku XIX w publikacjach Jana Grzegorzewskiego (kultura, ludność, gospodarka), „Studia z Dziejów Rosji i Europy Południowo-Wschodniej” 51 (2016), z. 1, s. 23–48.
Rubacha J., Malinowski A., Giza A., Historia Bułgarii 1870–1915. Materiały źródłowe z komentarzami, t. 1: Polityka międzynarodowa, Warszawa 2006.
Rubacha J., Malinowski A., Historia Bułgarii 1870–1915. Materiały źródłowe z komentarzami, s. 3: Polityka wewnętrzna, Warszawa 2009.
Wituch T., Tureckie przemiany. Dzieje Turcji 1878–1923, Warszawa 1980.
Външната политика на България. Документи и материали, ред. Д. Косев, т. 1–2, София 1978.
Грънчаров С., Русофилските политически сили в България (август 1886-август 1887 г.), „Известия на Института за история” 26 (1983).
Маринов Д., Стефан Стамболов и новейшата ни история, т. 1–2, София 1992.
Програми, програмни документи и устави на буржоазните партии в България 1879–1918, съст. В. Николова, Д. Саздов, София 1992.
Сръбско-българската война 1885. Сборник документи, съст. E. Харбова, Л. Цветкова, С. Шанов, София 1985.
Стателова Е., Дипломация на Княжество България 1879–1886, София 1979.
Стателова Е., Попов Р., Танкова В., История на българската дипломация 1879–1913 г., София 1994.
Цураков А., Правителствата на България, ч. 1, София 1996.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 246
Liczba cytowań: 0