Majątek wygrany w karty – jak po powstaniu styczniowym litewskie Kałnoberże znalazły się w rękach rodziny Stołypinów
DOI:
https://doi.org/10.12775/SDR.2014.2.01Słowa kluczowe
Piotr Stołypin, gubernia kowieńska, majątek Kałnoberże, wygrany w karty, nowe materiały archiwalneAbstrakt
Majątek ziemski Kałnoberże, położony około 12 kilometrów od Kiejdan w guberni kowieńskiej, był własnością hrabiego Edwarda Czapskiego i został skonfiskowany po powstaniu styczniowym. Od 1869 r. należał do rodziny Stołypinów, a od 1889 r. do Piotra Stołypina, zajmującego wówczas stanowisko уездного предводителья дворянства, czyli marszałka szlachty powiatu kowieńskiego. Według wspomnień Marii Bock, najstarszej córki Piotra Stołypina, majątek ten został wygrany w karty przez jej dziadka, generała Arkadiusza Stołypina. Natomiast polscy ziemianie, sąsiedzi Kałnoberży, twierdzą w swoich wspomnieniach, że ojciec Piotra Stołypina otrzymał go jako nagrodę za udział w stłumieniu powstania na Litwie i późniejszą działalność rusyfikacyjną. Autor, wykorzystując nieznane, odkryte przez siebie materiały archiwalne, potwierdza tezę o wygraniu majątku w karty i szczegółowo przedstawia okoliczności związane z przejęciem Kałnoberży przez generała Arkadiusza Stołypina.Bibliografia
Bazylow L., Ostatnie lata Rosji carskiej. Rządy Stołypina, Warszawa 1972.
Jałowiecki M., Na skraju Imperium, Warszawa 2000.
Jurkowski R., „I Left Quite a Few Friends There”. Piotr Stolypin and Polish Landowners from the Taken Lands between 1899 and 1911, [in:] Russia: of the Tsars, of the Bolsheviks, of the new times, Edited by Jan Malicki, Centre for East European Studies University of Warsaw, War¬saw 2012, p. 43–44.
Jurkowski R., Tsarist Russia – Bolshevik Russia – contemporary Russia. Special session with the ceremony of conferring the title of doctor honoris causa of the University of Warsaw to profesor Richard Pipes. Warsaw 29–30 June 2010, „Echa Przeszłości” („Echoes of the Past”), R. XII, 2010, p. 211–217.
Jurkowski R., Ziemiaństwo polskie Kresów Północno–Wschodnich 1864–1904, Działalność spo¬łeczno–gospodarcza, Warszawa 2001.
KAA, Ф. И–78 (Ковенская палата Уголовного и гражданского суда), оп. 1, д. 1440 (О вводе во владение тайного советника Аркадия Столыпина имением Игнацегороды, 7–12 марта 1874 г.).
Kauno Apskrities Archyvas, Kaunas [dalej: KAA], Ф. И–78 (Ковенская палата Уголовного и гражданского суда), оп. 1, д. 1453 (О вводе во владение тайного советника Аркадия Столыпина имением Калноберже, 13 марта 1874 г.).
Lietuvos Valstybės Istorijos Archyvas, Vilnius [dalej: LVIA], Ф. 525 (Управление Земледелия и Государственных Имуществ в Виленской и Ковенской губерни), оп. 18, д. 102 (Дело о передаче в казну конфискованного у графа Чапского имения Калноберже, Ковенского уезда и о передаче его в аренду. Имеется инвентарное описание имения 1863 г., л. 1–1240).
LVIA, Ф. 378 (Канцелярия виленского, ковенского и гродненского генерал–губернатора), оп. 216, д. 397.
Meysztowicz A., Kowieńskie Towarzystwo Rolnicze w latach 1900–1904, Zakład Narodowy im. Ossolińskich we Wrocławiu, sygn. 15555.
Meysztowicz A., Wspomnienia i refleksje o Stołypinie, „Kurier Wileński” z 20 IX 1911.
Meysztowicz W., Poszło z dymem, Gawędy o czasach i ludziach, Warszawa 1989.
Nieścioruk J., Piotr Stołypin. Życie i działalność polityczna, Lublin 2007.
Skirmunt, K. Moje wspomnienia 1866–1945. Wstęp i opracowanie Ewa Orloff, Andrzej Paster¬nak, Rzeszów 1977.
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. III, Warszawa 1882, t. IV, Warszawa 1883.
Stołypin A., Cesarstwo i wygnanie. Przed i po roku 1917. Pamiętniki. Przy współpracy Dymitra Stołypina, Warszawa 1998.
Бок М., П. А. Столыпин. Воспоминания о моем отце, [w:] Российские судьбы. Жизнеописания, факты и гипотезы, портреты и документы в 30 книгах. Издатель К. В. Крепов, Москва 1998.
Бородин А. П., Столыпин. Реформы во имя России, Москва 2004.
Верность и в жизни и в смерти, „Обзор”, 6 II 2014.
Зырянов П. Н., Петр Столыпин. Политический портрет, Москва 1992.
Липинский И. М., Некоторые данные для изучения ковенской губерни в статистическом отношении, [w:] Памятная книжка ковенской губернии на 1889 год, Ковна 1888.
Памятная книжка Ковенской губерни на 1880 год, Ковна 1879.
Панютич В. П., Социально–экономическое развитие белоруской деревни в 1861–1900 гг., Минск 1990.
Петр Аркадьевич Столыпин, Энциклопедия, Москва 2011.
Полное Собрание Законов Российской Империи, Собрание второе, Т. XL, 1865, № 41957; Т. XLII, № 42328 а.
Сидоровин Г. П., Петр Аркадьевич Столыпин. Жизнь за отечество, Москва 2007.
Столыпин A. А., Записки драгунского офицера. Дневники 1919–1920 годов, [w:] И. П. Романовский, Письма 1917–1920 годов, Москва–Брюссель 2011.
Федоров Б. Г., Петр Столыпин: „Я верю в Россию”. Биография П. А. Столыпина, Т. I, С. Петербург 2002.
Черепица В. Н., П. А. Столыпин (1862–1911) – гродненский губернатор и великий реформатор России, [w:] История Гродненщины XIX столетия в событиях и лицах (исследования, документы, комментари), Гродно 2003, с. 6–47.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 274
Liczba cytowań: 0