Badania nad zarządem i eksploatacją zasobów wodnych domeny wielkoksiążęcej w Wielkim Księstwie Litewskim w świetle wydanych akt Metryki Litewskiej (do końca XVI w.)
DOI:
https://doi.org/10.12775/RL.2020.6.02Słowa kluczowe
Wielkie Księstwo Litewskie, dobra wielkoksiążęce, zarząd, struktura, eksploatacja, Metryka LitewskaAbstrakt
Artykuł poświęcono zagadnieniu przydatności wydanych akt Metryki Litewskiej do badań nad zarządem i eksploatacją zasobów wodnych domeny wielkoksiążęcej w Wielkim Księstwie Litewskim do zakończenia pomiary włócznej, ze szczególnym zwróceniem uwagi na rybołówstwo. Wskazano możliwe do wykorzystania w powyższych badaniach rodzaje wpisów.Bibliografia
Źródła drukowane
Codex diplomaticus Poloniae quo continentur privilegia Regnum Poloniae, Magnum Ducum Lithuaniae [...] ab antiquissimis inde temporibus usque ad annum 1506, t. 1, wyd. L. Rzyszczewski, Warszawa 1847.
Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji wileńskiej, t. 1, wyd. J. Fijałek, W. Semkowicz, Kraków 1938–1948.
Kodeks dyplomatyczny Litwy (1253–1433), wyd. E. Raczyński, Wrocław 1845.
Księgi referendarskie 1582–1602, t. 1, wyd. I.T. Baranowski, Warszawa 1910.
Lietuvos Metrika. Knyga nr. 1 (1380–1584). Užrašymų knyga 1, wyd. A. Baliulis, R. Firkovičius, Vilnius 1998.
Lietuvos Metrika. Knyga nr. 3 (1440–1498). Užrašymų knyga 3, wyd. L. Anužytė, A. Baliulis, Vilnius 1998.
Lietuvos Metrika. Knyga nr. 4 (1479–1491). Užrašymų knyga 4, wyd. L. Anužytė, Vilnius 2004.
Lietuvos Metrika. Knyga nr. 5 (1427–1506). Užrašymų knyga 5, wyd. 2, wyd. A. Baliulis, A. Dubonis, D. Antanavičius, Vilnius 2012.
Lietuvos Metrika. Knyga nr. 6 (1494–1506). Užrašymų knyga 6, wyd. A. Baliulis, R. Firkovičius, D. Antanavičius, Vilnius 2007.
Lietuvos Metrika. Knyga nr. 7 (1506–1539). Užrašymų knyga 7, wyd. I. Ilarienė, L. Karalius, D. Antanavičius, Vilnius 2011.
Lietuvos Metrika. Knyga nr. 8 (1499–1514). Užrašymų knyga 8, wyd. A. Baliulis, R. Firkovičius, D. Antanavičius, Vilnius 1995.
Lietuvos Metrika. Knyga nr. 9 (1511–1518). Užrašymų knyga 9, wyd. K. Pietkiewicz, Vilnius 2002.
Lietuvos Metrika. Knyga nr. 10 (1440–1523). Užrašymų knyga 10, wyd. E. Banionis, A. Baliulis, Vilnius 1997.
Lietuvos Metrika. Knyga nr. 11 (1518–1523). Įrašų knyga 11, wyd. A. Dubonis, Vilnius 1997.
Lietuvos Metrika. Knyga nr. 12 (1522–1529). Užrašymų knyga 12, wyd. D. Antanavičius, A. Baliulis, Vilnius 2001.
Lietuvos Metrika. Knyga nr. 14 (1524–1529). Užrašymų knyga 14, wyd. L. Karalius, D. Antanavičius, Vilnius 2008.
Lietuvos Metrika. Knyga nr. 15 (1528–1538). Užrašymų knyga 15, wyd. A. Dubonis, Vilnius 2002.
Lietuvos Metrika. Knyga nr. 19 (1535–1537). Užrašymų knyga 19, wyd. D. Vilimas, Vilnius 2009.
Lietuvos Metrika. Knyga nr. 20 (1536–1539). Užrašymų knyga 20, wyd. R. Ragauskienė, D. Antanavičius, Vilnius 2009.
Lietuvos Metrika. Knyga nr. 25 (1387–1546). Užrašymų knyga 25, wyd. D. Antanavičius, A. Baliulis, Vilnius 1998.
Lietuvos Metrika. Knyga nr. 37 (1552–1561). Užrašymų knyga 37, wyd. D. Baronas, Vilnius 2011.
Lietuvos Metrika. Knyga nr. 51 (1566–1574). Užrašymų knyga 51, wyd. A. Baliulis, R. Ragauskienė, A. Ragauskas, Vilnius 2000.
Lietuvos Metrika. Knyga nr. 52 (1569–1570). Užrašymų knyga 52, wyd. A. Baliulis, R. Firkovičius, Vilnius 2004.
Lietuvos Metrika. Knyga nr. 224/4 (1522–1530). 4-oji Teismų bylų knyga (XVI a. pabaigos kopija), wyd. S. Lazutka, I. Valikonytė, G. Kirkienė, E. Gudavičius, J. Karpavičienė, S. Viskantaitė, Vilnius 1997.
Lietuvos Metrika. Knyga nr. 225/6 (1528–547). 6-oji Teismų bylų knyga (XVI a. pabaigos kopija), wyd. A. Bumblauskas, E. Gudavičius, M. Jučas, S. Lazutka, I. Valikonytė, Vilnius 1995.
Lietuvos Metrika. Knyga nr. 229/10 (1540–1541). 10-oji Teismų bylų knyga (XVI a. pabaigos kopija), wyd. S. Lazutka, I. Valikonytė, S. Viskantaitė-Saviščevienė, Vilnius 2003.
Lietuvos Metrika. Knyga nr. 231/12 (1540–1543). 12-oji Teismų bylų knyga (XVI a. pabaigos kopija), wyd. I. Valikonytė, N. Šlimienė, S. Viskantaitė-Saviščevienė, L. Steponavičienė, Vilnius 2007.
Lietuvos Metrika. Knyga nr. 251/37 (1555–1558). 37-oji Teismų bylų knyga (XVI a. pabaigos kopija), wyd. I. Valikonytė, L. Steponavičienė, Vilnius 2010.
Lietuvos Metrika. Knyga nr. 261/47 (1562–1566). 47-oji Teismų bylų knyga (XVI a. pabaigos kopija), wyd. I. Valikonytė, N. Šlimienė, Vilnius 2011.
Lietuvos Metrika. Knyga nr. 264/50 (1565–1566). 50-oji Teismų bylų knyga (XVI a. pabaigos kopija), wyd. L. Steponavičienė, I. Valikonytė, Vilnius 2014.
Lietuvos Metrika. Knyga nr. 532/10 (1569–1571). Viešujų reikalų knyga 10, wyd. L. Anužytė, A. Baliulis, Vilnius 2001.
Pirmasis Lietuvos Statutas. Tekstai senąja baltarusių, lotynų ir senąja lenkų kalbomis, cz. 1, wyd. S. Lazutka, I. Valikonytė, E. Gudavičius, Vilnius 1991.
Strumieński O., O sprawie, sypaniu, wymierzaniu i rybieniu stawów, także o przekopach, o ważeniu i prowadzeniu wody. Książki wszystkim gospodarzom potrzebne, oprac. K. Kwaśniewska-Mżyk, przedm. A. Nyrek, Opole 1987.
Urzędnicy centralni i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego XIV–XVIII wieku. Spisy, oprac. H. Lulewicz, A. Rachuba, Kórnik 1994.
Urzędnicy dawnej Rzeczpospolitej XII-XVIII wieku. Spisy, t. 8: Urzędnicy podlascy XIV–XVIII wieku, oprac. E. Dubas-Urwanowicz, W. Jarmolik, M. Kulecki, J. Urwanowicz, Kórnik 1994.
Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy, t. 1: Województwo wileńskie XIV–XVIII wiek, red. A. Rachuba, oprac. H. Lulewicz, A. Rachuba, P.P. Romaniuk, Warszawa 2004.
Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy, t. 2: Województwo trockie XIV–XVIII wiek, red. A. Rachuba, oprac. H. Lulewicz, A. Rachuba, P. P. Romaniuk, A. Haratym, współpr. A. Macuk, J. Aniszczanko, Warszawa 2009.
Ustawa krola iego mci lesniczem w Wielkim Xięstwie Lithewskim. Roku 1567, februaria dnia 27, w Knyszinie, z roskazania kr[ola] iego mci, pana naszego m[iłosciwego], dana iesth nauka panom lesniczem, jako sprawowac sie maią na lesnictwach y vrzędziech swojch, w: Литовская Метрика. Книги публичныхъ дѣел, t. 1, Юръевъ 1914 (Русская Историческая Библиoтека, t. 30) / Litovskai͡a Metrika. Knigi publichnykh” di͡el, t. 1, w: Russkai͡a istoricheskai͡a biblioteka, t. 30, I͡Ur”ev” 1914.
Vitoldiana. Codex privilegiorum Vitoldi Magni Ducis Lithuanie 1386–1430, wyd. J. Ochmański, Warszawa–Poznań 1986.
Volumina legum, t. 2, wyd. J. Ohryzko, Petersburg 1859.
Zbiór praw litewskich od roku 1389 do roku 1529, tudzież rozprawy sejmowe o tychże prawach od roku 1544 do roku 1563, wyd. A.T. Działyński, Poznań 1841.
Апреля 20. Уставная грамота Городенскому старосте Юрию Радивилу, о королевских судах и доходах, w: Акты относящiеся къ исторiи Западной Россiи, t. 2: 1506–1544, Санктпетербург 1848, s. 113–114 / 1514 Apreli͡a 20. Ustavnai͡a gramota Gorodenskomu staroste I͡urii͡u Radivili͡u, o korolevskikh sudakh i dokhodakh, w: Akty otnos”i͡ashchiesi͡a k” istorii Zapadnoĭ Rossii, t. 2: 1506–1544, Sanktpeterburg 1848, s. 113–114.
Акты издаваемые Виленскою Археографическою коммиссею для разбора и издания древ них актов, t. 1–39, Вильна 1865–1915 / Akty izdavaemye Vilenskoi͡u Arkheograficheskoi͡u kommissei͡u dli͡a razbora i izdanii͡a drevnikh aktov, t. 1–39, Vil’na 1865–1915.
Акты Литовской Метрики, t. 1, cz. 2: 1499–1507 гг., wyd. Ф.Н. Леонтович, Варшава 1897 / Akty Litovskoĭ Metriki, t. 1, cz. 2: 1499–1507 gg., wyd. F.N. Leontovich, Varshava 1897.
Акты литовско-русскаго государства, t. 1: 1390–1529, wyd. М.Ф. Довнаръ-Запольскiй, Москва 1899 / Akty litovsko-russkago gosudarstva, t. 1: 1390–1529, wyd. M.F. Dovnar"-Zapolskīĭ, Moskva 1899.
Акты относящiеся къ исторiи Западной Россiи, собранные и изданные Археографиче скою Коммиссiею, t. 1–5, Санктпетербург 1846–1853 / Akty otnosi͡ashchieci͡a k” istorīi Zapadnoĭ Rossīi, sobrannye i izdannye Arkhėografichėskoi͡u Komissiei͡u, t. 1–5, Sanktpeterburg 1846–1853.
Археографический сборник документовъ, относящихся къ исторiи Сѣверо-Западной Руси, издаваемый при управленiи Виленскaго учебного округа, t. 1–3, Вильна 1867 / Arkheograficheskiĭ sbornik dokumentov”, otnosi͡ashchikhsi͡a k” istorii Si͡evero-Zapadnoĭ Rusi, izdavaemyĭ pri upravlenĭi Vilenskogo uchebnogo okruga, t. 1–3, Vil’na 1867.
Метрыка Вялікага Княства Літоўскага. Кніга 30 (1480–1546). Кніга запісаў 30 (копія канца XVI ст.), wyd. В.С. Мянжынскі, Мінск 2008 / Metryka Vi͡alikaha Kni͡astva Litoǔskaha. Kniha 30 (1480–1546). Kniha zapisaǔ 30 (kopii͡a kantsa XVI st.), wyd. V.S. Mi͡anz͡ hynski, Minsk 2008.
Ординацiя королевскихъ пушчъ въ лѣсничeствахъ бывшаго Великаго Княжества Литовскаго, составленная по инструкцiи короля Владислава IV-го коммиссарами […] Петромъ Далматомъ Исайковскимъ и […] Христофоромъ Бѣлозоромъ въ 1641-мъ году, Вильна 1871 / Ordinat͡ sīi͡a korolevskikh” pushch” v” li͡esnichestvakh byvshago Velikago Kni͡azhestva Litovskago, sostavlennai͡a po instrukt͡ sĭii koroli͡a Vladislava IV-go kommissarami […] Petrom” Dolmatom” Isaĭkovskim” i […] Khristoforom” Bi͡elezorom” v” 1641-m” godu, Vil’na 1871.
Писцовая книга гродненской экономiи съ прибавленiями, изданная Виленскою Комиссiею для разбора древнихъ актовъ, cz. 1–2, Вильна 1881–1882 / Pist͡ sovai͡a kniga grodnenskoĭ ėkonomii s” pribavlenīi͡ami, izdannai͡a Vilenskoi͡u Komissiei͡u dli͡a razbora drevnikh” aktov”, cz. 1–2, Vil’na 1881–1882.
Рeвизiя пушчъ и пeрeходовъ звѣриныхъ въ бывшeмъ Вeликомъ Княжествѣ Литовскомъ [...] составленная старостою мстибоговскимъ Григорiемъ Богдановичемъ Воловичемъ въ 1559 году, Вильна 1867 / Revizi͡a pushch” i perekhodov zvi͡erinykh” v” byvshėm” Velikom” Kni͡azhėstvi͡e Litovskom” […] sostavlennai͡a starostoi͡u mstibogovskim” Grigorīem” Bogdanovichem” Volovichem v” 1559 godu, Vil’na 1867.
Статут Вялікага княства Літоўскага 1566 года, wyd. Т.І. Доўнар, У.М. Сатолін, Я.А. Юхо, Мінск 2003 / Statut Vi͡alikaha kni͡astva Litoǔskaha 1566 h, wyd. T.I. Doǔnar, U.M. Satolin, Â.A. I͡Ukho, Minsk 2003.
Статут Вялікага княства Літоўскага 1588, wyd. А.С. Шагун Мінск 2005 / Statut Vi͡alikaha kni͡astva Litoǔskaha 1588, wyd. A.S. Shahun, Minsk 2005.
Уставная грамота Городeнскому старостe Юрiю Радивилу, о королевскихъ судахъ и доходахъ, w: Акты относящiеся къ исторiи Западной Россiи, собранные и изданные Археографическою Комиссiею, t. 2: 1506–1544, Санктпетрбургъ 1848 / Ustavnai͡a gramota Gorodenskomu staroste I͡urīi͡u Radivili͡u, o korolevskikh” sudakh” i dokhodakh”, w: Akty otnos’i͡asht͡ sies’i͡a k istorii Zapadnoĭ Rossii, sobrannye i izdavaemye Arkheograficheskoi͡u Komissiei͡u, t. 2: 1506–1544, Sanktpeterburg” 1848.
Устава на волоки господара короля его милoсти у-во въсемъ Великомъ Кнзязстве Литовъскомъ, Лета Божеъго Нароженъя 1557, месеца апреля 1 дня, w: Литовская Метрика. Книги публичныхъ дѣел, t. 1, Юръевъ 1914 (Русская Историческая Библиoтека, t. 30), kol. 542–585 / Ustava na voloki gospodara koroli͡a ego milosti u-vo v”sem” Velikom Knzi͡astve Litov”skom”, Leta Bozhego Narozhen”i͡a 1557, meset͡ sa apreli͡a 1 dni͡a, w: Litovskai͡a Metrika, t. 1, I͡Ur”ev” 1914 (Russkai͡a istoricheskai͡a biblioteka, t. 30), kol. 542–585.
Устава писана какъ по всимъ дворомъ Виленского повѣта, такъ и Троцкого w: M. Любавский, Областное дѣленiе и мѣстное управленiе литовско-русскаго государства ко врѣмени изданiя перваго Литовскаго Статута, Москва 1892, Прилoжения, nr 23, s. XIX–XXI / Ustava pisana kak” po vsim” dworom” Vilenskogo povi͡eta, tak” i Trot͡ skogo, w: M. Li͡ubavskiĭ, Oblastnoe di͡elenīe i mi͡estnoe upravlenīe litovsko-russkago gosudarstva ko vremeni izdanīi͡a pervago Litovskago Statuta, Moskva 1892, Prilozhenii͡a, nr 23, s. XIX–XXI.
Opracowania
Błaszczyk G., Geografia historyczna Wielkiego Księstwa Litewskiego. Stan i perspektywy badań, wyd. 2 popr. i uzup., Poznań 2012.
Cios S., Ryby w życiu Polaków od X do XIX w., Olsztyn 2007.
Conze W., Agrarverfassung und Bevölkerung in Litauen und Weißrußland, cz. 1: Die Hufenverfassung im ehemaligen Großfürstentum Litauen, Leipzig 1940.
Czeczuga B., Czterystalecie spisania Regestru (1569–1969) i znaczenie tego dokumentu dla limnologii, „Rocznik Białostocki” 10, 1970, s. 335–345.
Dubonis A., Kelios lietuvos istorinės geografijos XIII–XIV a. problemos: tarp teorijos ir šaltinių tyrimų praktikos, „Istorijos šaltinių tyrimai” 3, 2010, s. 11–20.
Falk K.-O., Regestr spisania jezior niewodnictwu grodzieńskiemu i przełomskiemu należących, „Acta Baltico-Slavica” 10, 1976, s. 89–179.
Falk K.-O., Wody wigierskie i huciańskie. Studium toponomastyczne, t. 1, Uppsala 1941.
Falk K.-O., Wody wigierskie i huciańskie. Studium toponomastyczne, t. 2: Źródła rękopiśmienne, Uppsala 1941.
Falk K.-O., Z przeszłości i teraźniejszości wód wigierskich. Obrazy z życia rybaków augustowskich, w: Jezioro Wigry kolebka hydrobiologii polskiej, red. B. Czeczuga, Warszawa 1979, s. 25–91.
Falk K.-O., Ze studiów nad nazwami jezior, „Acta Baltico-Slavica” 10, 1976, s. 181–217.
Gudavičius E., Lietuvos istorija, t. 1: Nuo seniausių laikų iki 1569 metų, Vilnius 1999, s. 587–591.
Hedemann O., Dawne puszcze i wody, Wilno 1934.
Hurbyk A., Reforma włóczna na Ukrainie w XVI wieku, „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych” 59, 1999, s. 107–126.
Jurkiewicz J., Powinności włościan w dobrach prywatnych w Wielkim Księstwie Litewskim w XVI–XVII wieku, Poznań 1991.
Kennedy-Grimsted P., Czym jest i czym była Metryka Litewska? (stan obecny i perspektywy odtworzenia zawartości archiwum kancelaryjnego Wielkiego Księstwa Litewskiego), „Kwartalnik Historyczny” 92, 1985, nr 1, s. 55–83.
Kennedy-Grimsted P., Układ i zawartość Metryki Litewskiej, „Archeion” 80, 1986, s. 121–182.
Kiaupienė J., Lukšaitė I., Lietuvos istorija. Veržli naujų laikų pradžia. Lietuvos Didžioji Kunigaikštystė 1529–1588 metais, t. 5, Vilnius 2013, s. 185–190.
Kolankowski L., Pomiara włóczna, „Ateneum Wileńskie” 4, 1927, nr 13, s. 244–245.
Kołodziejczyk A., Properties’ Auditor of Regality of the Grand Duchy of Lithuania in the XVI Century. Methodological Remarks, w: History – Archive Studies – Information Science. Methodological Issues, red. K. Narojczyk, M. Świgoń, M. Wolny, Olsztyn 2010, s. 59–64.
Krawczuk W., Metryka Koronna i Metryka Litewska, w: Dyplomatyka staropolska, red. T. Jurek, Warszawa 2015, s. 206–212.
Lityński A., Jeziora suwalskie i ryby je zamieszkujące w świetle danych dokumentu z XVI wieku, „Archiwum Hydrobiologii Rybactwa” 9, 1935, s. 123–124.
Łowmiański H., „Wchody” miast litewskich, cz. 1, „Ateneum Wileńskie” 1923, nr 3–4, s. 398–466; cz. 2, 1924, nr 5–6, s. 1–30.
Ochmański J., Reforma włóczna na Litwie i Białorusi w XVI wieku, w: idem, Dawna Litwa. Studia historyczne, Olsztyn 1986, s. 158–174.
Ochmański J., Reforma włóczna w dobrach magnackich i kościelnych w Wielkim Księstwie Litewskim w drugiej połowie XVI wieku, w: idem, Dawna Litwa. Studia historyczne, Olsztyn 1986, s. 175–197.
Pietkiewicz K., Księga 9 wpisów (zapisej) Metryki Litewskiej, układ, zawartość oraz jej kontynuacja do roku 1518 z Archiwum Radziwiłłowskiego, w: Lietuvos Metrika. 1991–1996 metų tyrinejimai, Vilnius 1998, s. 11–35.
Pietkiewicz K., Nowa edycja metryki litewskiej, „Lituano-Slavica Posnaniensia” 7, 1997, s. 133–153.
Pietkiewicz K., Paleografia ruska, Warszawa 2015.
Piskozub A., Rzeki w dziejach cywilizacji, Toruń 2001.
Pociecha W., Królowa Bona (1494–1557). Czasy i ludzie Odrodzenia, t. 1–3, Poznań 1949–1958.
Pociecha W., Piotr Chwalczewski, w: PSB, t. 4, Kraków 1938, s. 2–3.
Praczyk M., Czy historia się ekologizuje? Polska historiografia współczesna wobec natury, „Historyka. Studia Metodologiczne” 45, 2015, s. 39–54.
Puszcze wielkoksiążęce na północnym Podlasiu i zachodniej Grodzieńszczyźnie w XV–XVI wieku (podziały, administracja, służby leśne i wodne), red. J. Śliwiński, Olsztyn 2007.
Pytasz-Kołodziejczyk A., Zasoby wodne w dobrach wielkoksiążęcych zachodniej Grodzieńszczyzny w XVI wieku. Administracja i eksploatacja, Olsztyn 2017.
Samsonowicz H., Strefy gospodarcze Europy w średniowieczu i wczesnej epoce nowożytnej. Próba analizy porównawczej, w: Europa Środkowowschodnia od X do XVIII wieku – jedność czy różnorodność?, red. K. Baczkowski, J. Smołucha, Kraków 2005, s. 69–90.
Sucheni-Grabowska A., Odbudowa domeny królewskiej w Polsce 1504–1548, Warszawa 2007.
Sułkowska-Kurasiowa I., Metryka Litewska – charakterystyka i dzieje, „Archeion” 65, 1977, s. 91–115.
Szady B., Czasowo-przestrzenne bazy danych jako narzędzie w geografii historycznej, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica” 14, 2013, s. 17–32.
Szady B., Geografia historyczna w Polsce – rozwój i perspektywy, „Studia Geohistorica” 1, 2013, s. 19–38.
Śliwiński J., Grodzieńszczyzna i Podlasie w XV–XVI wieku w Wielkim Księstwie Litewskim (wielkoksiążęce puszcze i włości, eksploatacja, pożary), Olsztyn 2010.
Tyszkiewicz J., Geografia historyczna Polski w średniowieczu, Warszawa 2003.
Wyrwa A.M., O wieloaspektowym badaniu przemian kulturowych w prahistorii i czasach historycznych refleksji kilka, w: Studia interdyscyplinarne nad środowiskiem i kulturą w Polsce, red. M. Makohonienko, D. Makowiecki, Z. Kurnatowska, Poznań 2007 (Środowisko, Człowiek, Cywilizacja, t. 1), s. 43–56.
Довнаръ-Запольскiй М., Государственное хозяйство Великaго Княжества Литовскaго при Ягеллoнахъ, t. 1, Кiевъ 1901 / Dovnar”-Zapol’skīĭ M.F., Gosudarstvennoe khozi͡aĭstvo Velikago Kni͡azhestva Litovskago pri I͡agellonakh”, t. 1, Kiev” 1901.
Казаков Л.Ю., Влияние экономических процессов в странах Eвропы на развитие сельского хозяйства Великого Княжества Литовского во второй половине XVI – начале XVII в. / Kazakov L.I͡U., Vlii͡anie ėkonomicheskikh prot͡ sessov v stranakh Evropy na razvitie sel’skogo khozi͡aǐstva Velikogo Kni͡azhestva Litovskogo vo vtoroǐ polovinie XVI – nachale XVIII w., w: Studia Historica Europae Orientalis. Issledovanii͡a po istorii vostochnoĭ Evropy, t. 1, Минск 2008, s. 141–146.
Любавский M., Областное дѣленiе и мѣстное управленiе литовско-русскаго государства ко времени изданiя перваго Литовскаго Статута, Москва 1892 / Li͡ubavskiĭ M., Oblastnoe di͡elenīe i mi͡estnoe upravlenīe litovsko-russkago gosudarstva ko vremeni izdanīi͡a pervago Litovskago Statuta, Moskva 1892.
Любавский M., Очеркъ исторiи Литовско-Русскaго государства до Люблинской унiи включительно, Москва 1915 / Li͡ubavskiĭ M., Ocherk” istorīi Litovsko-Russkogo gosudarstva do Li͡ublinskoĭ unīi vkli͡uchitel’no, Moskva 1915.
Пашуто В.Т., Образование литовского государства, Москва 1959 / Pashuto V.T., Obrazovanie litovskogo gosudarstva, Moskva 1959.
Пичета В.И., Аграрная реформа Сигисмунда-Августа в Литовско-Русском государстве, Москва 1917, t. 1–2, cz. 2, Москва 1958 / Pitcheta V.I., Agrarnai͡a reforma Sigismunda-Avgusta v Litovsko-Russkom gosudarstve, Moskva 1917, t. 1–2, cz. 2, Moskva 1958.
Пичета В.И., Белoруссия и Литва XV–XVI вв. (исследования по истории соцялъно-экономического, политического и кулътурного развития), Москва 1961 / Picheta V.I., Belorussii͡a i Litva XV–XVI vv. (issledovanii͡a po istorii sot͡ si͡al’no-ėkonomichi͡eskogo, politicheskogo i kul’turnogo razvitii͡a), Moskva 1961.
Пичета В.И., История литовского государства до люблинской унии, Вильно 1921 / Picheta V.I, Istorii͡a litovskogo gosudarstva do li͡ublinskoĭ unii, Vil’no 1921.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 320
Liczba cytowań: 0