Problem ładu publicznego w esejach politycznych Dawida Hume’a
DOI:
https://doi.org/10.12775/RF.2017.039Słowa kluczowe
ład publiczny, wojna domowa, ustrój, rządy prawa, monarchia parlamentarna, równowaga sił, sprawiedliwość społeczna, wolności obywatelskie, frakcjeAbstrakt
Artykuł jest próbą przeprowadzenia analizy Esejów z dziedziny moralności, polityki i literatury Dawida Hume`a w celu odnalezienia czynników prowadzących do zachowania ładu publicznego oraz elementów życia społecznego i politycznego, które ład ten niszczą, prowadząc do wybuchu zamieszek, a nawet wojny domowej. Obok Historii Anglii, Eseje Hume’a były w osiemnastowiecznej Anglii lekturą niezwykle popularną, jako że przedstawiały żywą analizę ówczesnego państwa, życia społecznego i politycznego, a także dostarczały porad dotyczących metod, których zastosowanie miałoby się przyczynić do udoskonalania ustrojów politycznych. Na podstawie wybranych esejów z dziedziny polityki w artykule omawiane są główne czynniki, które według Hume’a pomagają utrzymać ład publiczny. Z powyższych na pierwszy plan wysuwają się rządy prawa, gwarantujące pokój i sprawiedliwość społeczną, nie będąc przy tym zależnymi od humorów i usposobienia ludzi. Odpowiednia forma rządów, której przykładem może być unikalna brytyjska monarchia parlamentarna, zapewniająca zachowanie równowagi sił lub republika z systemem mechanizmów kontrolnych władzy gwarantowanych przez konstytucję, przyczynia się do ustanowienia ładu publicznego, m.in.: poprzez zaspokajanie istotnych interesów różnych grup społecznych. Natomiast wprowadzenie w życie zasad sprawiedliwości społecznej, poszanowania własności prywatnej i wolności obywatelskich pomaga zapobiec wszelkim zamieszkom politycznym. Według Hume’a powodem niepokojów społecznych są: niekontrolowany wpływ Kościoła na życie publiczne utrwalany przesądem, istnienie frakcji partyjnych, które osłabiają rząd, fanatyzm religijny i wprowadzanie gwałtownych zmian.
Bibliografia
Black J., Eighteenth-century Britain 1688-1783, Palgrave Macmillan, Basingstoke 2008.
Dickinson H. T., Popular politics and radical ideas, w: H. T. Dickinson (ed.), A Companion to Eighteenth-Century Britain, Blackwell, Oxford 2002.
Filipczuk M., Problematyka polityczna w esejach Davida Hume’a, „Principia” 2002, nr 32.
Grzeliński A., Eseje Hume’a i ich polskie przekłady. Nota bibliograficzna, „Studia z Historii Filozofii” 2016, nr 4.
Grzeliński A., Kategorie ‘podmiotu’ i ‘przedmiotu’ w Dawida Hume’a nauce o naturze ludzkiej, Wydawnictwo UMK, Toruń 2005.
Hobbes T., Lewiatan, czyli materia, forma i władza państwa kościelnego i świeckiego, przeł. C. Znamierowski, PWN, Warszawa 1954.
Hume D., O pierwszych zasadach rządu, przeł. M. Filipczuk, „Principia” 2002, nr 32.
Hume D., O tym, czy ustrój brytyjski skłania się raczej ku monarchii absolutnej, czy ku republice, przeł. M. Filipczuk, „Principia” 2002, nr 32.
Hume D., Traktat o naturze ludzkiej, przeł. C. Znamierowski, Fundacja Aletheia, Warszawa 2005.
Hume D., Eseje z dziedziny moralności, polityki i literatury, przeł. Ł. Pawłowski, Wydawnictwo UW, Warszawa 2013.
Hume D., Mój żywot, w: idem, Dialogi o religii naturalnej. Traktat o historii religii, przeł. A. Hochfeldowa, PWN, Warszawa 1962.
Locke J., Dwa traktaty o rządzie, przeł. Z. Rau, PWN, Warszawa 1992.
Rawls J., Wykłady z historii filozofii polityki, przeł. S. Szymański, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2010.
Sieczkowski T., David Hume. Krytyka epistemologii, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2017.
Stewart J. B., The Moral and Political Philosophy of David Hume, Columbia University Press, New York–London 1963.
Tulejski T., Konserwatyzm bez Boga. Dawida Hume’a wizja społeczeństwa, państwa i prawa, Fijor Publishing Company, Warszawa 2009.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 325
Liczba cytowań: 0