Agatologiczna i aksjologiczna próba uzasadnienia wyborów etycznych
DOI:
https://doi.org/10.12775/RF.2014.017Słowa kluczowe
Uzasadnienie etyki, etyka, wybory etyczne, średniowieczna wizja świata, aksjologia, agatologia, hierarchia wartości, spotkanie, Tomasz z Akwinu, Jacek Filek, Max Scheler, Józef TischnerAbstrakt
Autor artykułu uważa, że współczesny namysł etyczny, szczególnie w dziedzinie etyki zawodowej, koncentruje się na formułowaniu zasad działania oraz na ocenie prawidłowości ich realizacji. Mało natomiast uwagi poświęca refleksji na temat uzasadnienia zachowań etycznych.
Wygląda to tak, jakby współcześni etycy, także etycy biznesu, byli przekonani, iż sensu bycia etycznym nie ma potrzeby wskazywać – bo wszystko od dawna jest oczywiste. A zadanie etyków polegać ma jedynie na formułowaniu najwłaściwszych, tzn. najbardziej optymalnych, sposobów realizacji tych zaleceń. Tymczasem uważna obserwacja współczesnego świata pokazuje, że na obszarze życia ekonomicznego, społecznego i intelektualnego, gro nieporozumień wynika z rozbieżności zapatrywań na sferę tego co podstawowe.
Europejczycy doby średniowiecza mieli podobny obraz rzeczywistości i wynikający z niego wspólny pogląd na to, jak realizować etycznie wartościowe życie. Opisy powiązań pomiędzy wizją kosmicznego, ustanowionego przez Boga, ładu a zasadami życia można odnaleźć np. w pismach Bonawentury i Tomasza z Akwinu. Ten spójny obraz świata został zakwestionowany przez epokę nowożytną. W wyniku tego innymi torami zaczęło podążać myślenie o kosmosie, a innymi o człowieku. Opisy, wynikającego z takich takiego stanu rzeczy, etycznego zagubienia można odnaleźć w pismach Johna Donne’a i Błażeja Pascala.
W dalszej części artykułu autor omawia nowożytne poszukiwania nowego sposobu uzasadniania wyborów etycznych. Jednak najwięcej uwagi poświęca omówieniu dwóch dwudziestowiecznych propozycji. Jego zdaniem godne uwagi i głębszej refleksji są propozycje – aksjologiczna (w ujęciu Maxa Schelera) oraz agatologiczna (w ujęciu Józefa Tischnera).Bibliografia
Arystoteles, O niebie, przeł. P. Siwek, PWN, Warszawa 1980.
Buczyńska-Garewicz H., Scheler a filozofia wartości, w: M. Scheler, Resentyment a moralność, przeł. J. Garewicz, Czytelnik, Warszawa 1997.
Delsol Ch., Przekraczanie, profanowanie, czyli granice jako problem ponowoczesności, przeł. E. Mukoid, w: Pytając o człowieka. Myśl filozoficzna Józefa Tischnera, red. W. Zuziak, Znak, Kraków 2002.
Etyka biznesu w działaniu. Doświadczenia i perspektywy, red. W. Gasparski, J. Dietel, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001.
Filek J., Filozofia jako etyka. Eseje filozoficzno-etyczne, Znak, Kraków 2001.
Hazard P., Kryzys świadomości europejskiej 1680–1715, przeł. J. Lalewicz i A. Siemek, PIW, Warszawa 1974.
Jackson J., Biznes i moralność, przeł. R. Pucek, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999.
Levinas E., Całość i nieskończoność, przeł. M. Kowalska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998.
MacIntyre A., Dziedzictwo cnoty. Studium z teorii moralności, przeł. A. Chmielewski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1996.
Mandeville B. de, Bajka o pszczołach, przeł. A. Glinczanka, PWN, Warszawa 1957.
Monteskiusz, O duchu praw, przeł. T. Boy-Żeleński, Zielona Sowa, Warszawa 2003.
Platon, Timajos, w: Platon, Dialogi, t. 2, przeł. W. Witwicki, ANTYK, Kęty 1999.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 395
Liczba cytowań: 0