Wolumin z księgozbioru Mikołaja Korycińskiego z rękopiśmiennym fragmentem tekstu Filipa Melanchtona
DOI:
https://doi.org/10.12775/OiRwP.2014.05Abstrakt
In 2012 in the Library of Major Seminary in Włocławek a volume was discovered with two Wittenberg’s protestant prints (1557 and 1560) in a characteristic binding made from yellow leather with Mikołaj Koryciński’s superexlibris on it (1548‑1615). On the inner side of the upper cover there is a Latin inscription from 1560, made probably by Philip Melanchton or another, anonymous Philip (maybe student of Wittenberg’s Leucorea?). In the article a hypothetical history of contacts between Melanchton and a Polish nobleman, during his studying in Wittenberg since 1559 is reproduced. First the biography of Koryciński is reconstructed, next close relations between the famous German reformer and Polish nobility are described. Their important feature was Wittenberg’s professor’s affection for students from Poland and other Slavic countries. Perhaps Melanchton gave the book to Koryciński or enrolled himself in the book, which Koryciński had owned before, because he strived to win over younger nobleman’s son to himself and Lutheran religion. Furthermore, he could have also strived to spread information about particular contacts, which connected him with Gorka family from Poznań: in one of the prints Melanchton’s dedication to Stanisław Gorka is placed. The analysis of the binding of the book, which belonged to the Polish student proves that it is work of a Wittenberg’s bookbinder Caspar Kraft‑senior, working since 1563. It has got numerous, typical features of book bindings of the so‑called „Wittenberger Stil”. Probably in the same workshop Koryciński ordered the superexlibris, which clearly differed from other Polish superexlibrises originating from the same period. As a result of that, the book is a hypothetical vestige of attention which Melanchton showed to the Polish student, but also a proof of Koryciński’s interrest for new religious ideas. Finally, the characteristic shape of the book binding and superexlibris indicate that Koryciński provided himself with books from the city in which he was living, and he ordered their bindings and the ownership mark there.Bibliografia
Akta synodów różnowierczych w Polsce, t. 1: 1550 1559, oprac. M. Sipayłło, Warszawa 1966, Wydawnictwo UW.
Akta synodów różnowierczych w Polsce, t. 2: 1560 1570, oprac. M. Sipayłło, Warszawa 1972, Wydawnictwo UW.
Akta synodów różnowierczych w Polsce, t. 3: Małopolska, 1571 1632, oprac. M. Sipayłło, Warszawa 1983, Wydawnictwo UW.
Album Academiae Vitebergensis. Altere Reihe in 3 Banden 1502 1602, Bd. 1, 1502 1560, Tubingen 1976, Niemeyer.
Bartel Oskar, Filip Melanchton w Polsce, „Odrodzenie i Reformacja w Polsce”, 6, 1961, s. 73-90.
Bodniak Stanisław, Bużeński Hieronim, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 3, Kraków 1937, Polska Akademia Umiejętności, s. 156-157.
Brandis Carl G., Luther und Melanchton als Benutzer der Wittenberger Bibliothek, „Theologische Studien und Kritiken”, 90, 1917, s. 209 221.
Burbianka Marta, Studia nad oprawami wrocławskimi doby Odrodzenia, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Wrocławskiego im. Bolesława Bieruta”, Seria A, Nr 1: Bibliotekoznawstwo, 1955.
Cynarski Stanisław, Koryciński Mikołaj h. Topór, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 14, Wrocław 1968-1969, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. 127 128.
Deutsche Bucheinbande der Renaissance um Jakob Krause Hofbuchbinder der Kurfursten August I. von Sachsen, Bildband, hrsg. von Konrad von Rabenau, Schoneiche bei Berlin 1994.
Cubrzyńska Leonarczyk Maria, Polskie superekslibrisy XVI XVIII wieku w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie. Centuria druga, Warszawa 2001, BN.
Drączkowski Franciszek, Epifaniusz, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 4, red. Romuald Łukaszyk, Ludomir Bieńkowski, Feliks Gryglewicz, Lublin 1983, Towarzystwo Naukowe KUL, szp. 1021 1023.
Dworzaczek Włodzimierz, Górka Łukasz h. Łodzia, [w:] Wielkopolski Słownik Biograficzny, Warszawa Poznań 1981, PWN, s. 220 221.
Dzieje Poznania do roku 1793, t. 1, red. Jerzy Topolski, Warszawa Poznań 1988, PWN.
Epiphanius, Ancoratus und Panarion, Bd 2: Die griechischen christlichen Schriftsteller 31, ed. Karl Holl, Leipzig 1922.
Haebler Konrad, Rollen und Plattenstempel des XVI. Jahrhunderts, Leipzig 1928, O. Harrassowitz.
Hamanova Pavlina, Z cizich vazeb veskych sbirkach, [w:] Historicka knižni vazba, 1966 1970, Liberec 1970, Severoeske Museum Uměleckohistoricke Odděleni Liberec.
Historia chrześcijaństwa. Religia, kultura, polityka, t. 4: Biskupi, mnisi i cesarze 610 1054, red.wyd. pol. Jerzy Kłoczowski, Warszawa 1999, Krupski i S ka.
Historia Kościoła, t. 1, Od początków do roku 600, przeł. Maria Tarnowska, Warszawa 1986, PAX.
Iwańska Cieślik Bernadeta, Zarys dziejów Biblioteki Wyższego Seminarium Duchownego we Włocławku, „Zapiski Kujawsko Dobrzyńskie”, 20: Oświata i nauka, 2005, s. 153 170.
Kamler Anna, Od szkoły do senatu. Wykształcenie senatorów w Koronie w latach 1501 1586. Studia, Warszawa 2006, Oficyna Wydawnicza Aspra.
Karski Karol, Filip Melanchton w 500 rocznicę urodzin, „Myśl Protestancka”, 4, 1997, s. 32-38.
Kawecka–Gryczowa Alodia, Biblioteka ostatniego Jagiellona. Pomnik kultury renesansowej, Wrocław 1988, Ossolineum.
Kot Stanisław, Andrzej Frycz Modrzewski, Kraków 1923, Krakowska Spółka Wydawnicza.
Król Józef, Dedykacja mapy Polski królowi Zygmuntowi II Augustowi i list polecający z wywodem o pochodzeniu Polski, Grodziec Cieszyn 2011, Koło Macierzy Ziemi Cieszyńskiej.
Kunze Horst, Geschichte der Buchillustration in Deutschland. Das 16. und 17. Jahrhundert, Textband, Frankfurt am Main Leipzig 1993, Insel.
Lauceviius Edmundas, XV XVIII a. knygų įrišimai Lietuvos bibliotekose, Vilnius 1976, Leidykla „Mosklas”.
Lewicka Kamińska Anna, Z dziejów średniowiecznej oprawy książkowej na Śląsku, „Roczniki Biblioteczne”, XXI/1 2, 1977, s. 27-90.
Lexikon für Theologie und Kirche, hrsg. von Josef Hofer, Karl Rahner, Freiburg 1986, Herder.
Lifka Bohumír, Vazby se supralibros v českých, moravských a slezských zámeckých knihovnách, [w:] Historická knižní vazba, 1962, Liberec 1961, Severočeské muzeum, s. 32-53.
Lindberg Sten G., Bookbindings in Sweden, [w:] Festschrift Ernst Kyriss, Stuttgart 1961, M. Hettler, s. 447-464.
Loubier Hans, Der Bucheinband von seinen Der Bucheinband von seinen Anfangen bis zum Ende des 18. Jahrhunderts, Leipzig 1926, Klinghardt & Biermann.
Lück Heiner, Wittenberg, [w:] Lexikon des gesamten Buchwesens, Bd. 8, Lieferung 60, Stuttgart 2010, Walter De Gruyter, s. 301 302.
Łempicki Stanisław, Renesans i humanizm w Polsce, Warszawa 1952, Czytelnik.
Miaskowski Kazimierz, Uczeń Melanchtona, „Reformacja w Polsce”, IV, 1926.
Nir Roman, Próba nawrócenia Melanchtona przez biskupa Andrzeja Krzyckiego, „Studia Płockie”, VIII, 1980, s. 169 177.
Ogonowska Ewa, Oprawy zabytkowe i artystyczne XIII XIX wieku w zbiorach Biblioteki Gdańskiej Polskiej Akademii Nauk, Gdańsk 1993, Wydawnictwo Gdańskie.
Opalińska Krystyna, Szlachta różnowiercza i pozostałości po jej księgozbiorach w zbiorach BUW (XVI w.), [w:] Kolekcje historyczne. Księgozbiory szlacheckie XVI XVII wieku, t. 2, Warszawa 2009, Wydawnictwo UW, s. 155 290.
Piekarski Kazimierz, Książka w Polsce XV i XVI wieku, [w:] Kultura staropolska, Kraków 1932, Gebethner i Wolff, s. 352-384.
Piekarski Kazimierz, Melanchtoniana polonica, „Reformacja w Polsce”, 4, 1926, s. 153-156.
Pociecha Władysław, Rzym wobec starań o sprowadzenie Melanchtona do Polski, „Reformacja w Polsce”, IX X, 1937 39, s. 418.
Poolse Boekbindkunst 1400 1800. Uit de Jagiellonski Bibliotheek, Krakow, samenstelling Ewa Zwinogrodzka, Piotr Hordyński, Jan Storm van Leeuwen, Den Haag 1990, Koninklijke Bibliotheek.
Rabenau Konrad von, Leipziger Einbandkunst im 16. Jahrhundert, [w:] Das Gewand des Buches. Historische Bucheinbande aus den Bestanden der Universitatsbibliothek Leipzig und des Deutschen Buch und Schriftmuseum der Deutschen Bucherei Leipzig, Leipzig 2002, Universitatsbibliothek Leipzig, s. 32 36.
Rulka Kazimierz, Bibliotekarze włocławskiej książnicy seminaryjnej, „Kronika Diecezji Włocławskiej”, 79/9, 1996, s. 359 370.
Rulka Kazimierz, Księgozbiór Biblioteki Wyższego Seminarium Duchownego we Włocławku i jego opracowanie w XIX i XX wieku, „Acta Universitatis Nicolai Copernici”, Bibliologia V – Nauki Humanistyczno Społeczne, 376, 2006, s. 209 224.
Rulka Kazimierz, Płoszczyński Franciszek, [w:] Słownik Pracowników Książki Polskiej, Suplement II, red. Hanna Tadeusiewicz, Warszawa 2000, Wydawnictwo SBP, s. 125.
Schletz Alfons, Płoszczyński Franciszek, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 26, Kraków-Wrocław 1981, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. 810.
Schmidt Christel R., Jakob Krause. Ein Kursächsischer Hofbuchbinder des 16. Jahrhunderts, Leipzig 1923, Hiersemann.
Sipayłło Maria, Polskie superexlibrisy XVI XVIII wieku w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie, Warszawa 1988, Wydawnictwo UW.
Tazbir Janusz, Filip Melanchton w pamięci Polaków, „Odrodzenie i Reformacja w Polsce”, XL, 1996, s. 5-16.
Tazbir Janusz, Polskie przedmurze chrześcijańskiej Europy. Mity a rzeczywistość historyczna, Warszawa 1987, Interpress.
Wotschke Theodor, Die Reformation im Lande Posen, Oskar Eulitz, Lissa 1913.
Wotschke Theodor, Eustachius Trepka. Ein Prediger des Evangeliumus in Posen, „Zeitschrift d. Historisches Gesellschaft fur die Provinz Posen”, XVIII, 1903, s. 87-144.
Wagner Arkadiusz, Potęga drzeworytu. Niemiecka grafika książkowa XV XVI wieku, [w:] Rewolucje graficzne. Albrecht Dürer i szkoła niemiecka XV XVI wieku. Katalog wystawy w Muzeum Okręgowym im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2011, Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego, s. 17 35.
Wierzbowski Teodor, Materyały do dziejów piśmiennictwa polskiego i biografii pisarzów polskich, t. I, 1398 1600, Warszawa 1900.
Wojciechowska Maria, Z dziejów książki w Poznaniu w XVI wieku, Poznań 1927, Fiszer i Majewski.
Zwierzykowski Michał, Andrzej z Bnina Opaliński herbu Łodzia (1540 1593). Marszałek wielki koronny i starosta generalny Wielkopolski, [w:] Księgozbiór wielkopolskiego magnata. Andrzej Opaliński (1540 1593), red. A. Wagner, Poznań 2011, Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 207
Liczba cytowań: 0