Ōishi Kuranosuke pewnego dnia (Aru hi no Ōishi Kuranosuke 或日の大石内蔵助) - tłum. Anna Zalewska

Abstrakt

Opowiadanie Ōishi Kuranosuke pewnego dnia (japoński tytuł: Aru hi no Ōishi Kuranosuke) Akutagawa Ryūnosuke ukończył prawdopodobnie 15 sierpnia 1917 roku (taka data została umieszczona na końcu opowiadania) i opublikował wkrótce potem, we wrześniowym numerze miesięcznika „Chūō Kōron”. Spotkało się ono z bardzo pozytywnym w większości odbiorem i niektórzy z krytyków opisywali je wówczas jako jego najlepszy utwór; później było wielokrotnie publikowane w zbiorach opowiadań Akutagawy.

Tytułowy Ōishi Kuranosuke (1659–1703, właściwie Ōishi Yoshio, a w opowiadaniu imię odczytywane jest Yoshikatsu) był bohaterem najsłynniejszej japońskiej historii wendetty: przywódcą grupy czterdziestu siedmiu roninów z hanu (księstwa feudalnego) Akō, którzy 14 grudnia 1702 roku pomścili śmierć swojego pana, Asano Naganori (1667–1701). Rok wcześniej siogun powierzył panu Asano obowiązek przygotowania do podjęcia posła cesarskiego. Nieobeznanemu z etykietą Asano miał pomagać mistrz ceremonii, Kira Yoshinaka (1641–1703), który jednak obraził go publicznie; wtedy rozgniewany Asano zaatakował go, ale nie zabił. Wyjmowanie miecza w pałacu sioguna było zakazane i tego samego dnia pan Asano został skazany na śmierć przez rozcięcie brzucha, seppuku. Jego ziemie zostały skonfiskowane, a wasale stali się roninami, bezpańskimi samurajami. Uważając, że wszystko to jest winą Kiry, podwładni pana Asano pod przewodnictwem Ōishiego zaplanowali zemstę, najpierw jednak musieli uśpić czujność i władz siogunatu (samowolne dokonywanie zemsty nie było dozwolone), i samego Kiry, dlatego też przez dłuższy czas udawali, że wszelka myśl o mszczeniu się jest im obca. Szczególnie znana jest rola Ōishiego, który udawał, że całkowicie pogrążył się w hulankach i zabawach z gejszami. Gdy nadeszła sposobna chwila, roninowie zabili Kirę, zanieśli jego głowę na grób swojego pana, do świątyni Sengakuji, a następnie oddali się w ręce władz. Ich poczynania wzbudziły powszechne zainteresowanie i przez wielu były uznawane za jak najsłuszniejsze z punktu widzenia kodeksu honorowego, bushidō. Siogunat ostatecznie skazał ich na śmierć, była to jednak śmierć honorowa, gdyż przez popełnienie seppuku.

Wierność i oddanie czterdziestu siedmiu roninów sprawiły, że byli nazywani Akō gishi – „sprawiedliwymi mężami z Akō”. Ich historia stała się od razu tematem licznych sztuk teatralnych, opowieści pisanych prozą, przedstawień graficznych, a współcześnie filmów, powieści, a nawet opery. Oprócz fikcji powstało też wiele dzieł biograficzno-dokumentalnych, które wykorzystywały między innymi zapiski pozostawione przez niektórych uczestników lub obserwatorów wydarzeń (na przykład przez wspominanego w opowiadaniu Den’emona).

We wczesnym okresie twórczości Akutagawa chętnie sięgał do motywów czy postaci historycznych lub wątków z literatury klasycznej (na przykład opowiadania Nos 1916, Piekieł wizerunek niezwykły 1918). Poddawał je reinterpretacji, swobodnie rozwijał, oferował swoisty wgląd w dusze bohaterów, tak że można powiedzieć, że tworzył własne postaci na podstawie tych historycznych. I tak właśnie jest w opowiadaniu Ōishi Kuranosuke pewnego dnia, gdzie przedstawia swoją własną, trochę przewrotną, interpretację psychiki znanego wszystkim bohatera, śledząc jego myśli w jeden ze spokojnych dni po dokonaniu zemsty.