Journal of Education, Health and Sport

The formation of the first Polish sports associations is not only an important stage in the development of Polish sport, but is also a crucial element of Polish tradition and culture. The process of shaping the sports association movement, initiated in the 19th century, was
a reflection of the social, political and economic changes that took place throughout Europe, including the Polish lands under partitions. It is the sports associations that are the keystone of various activities that have introduced to social life such phenomena as mass and competitive sport, a sports spectacle, the principle of fair play, the fan movement and others. Analyzing the course of formation of sports associations, Maria Rotkiewicz and Kajetan Hądzelek note:

"Two stages can be distinguished in the development of Polish sport up to a year 1918: 1) the creation of sports associations in the second half of the nineteenth century, based on organizational models of aristocratic hippic and hunting societies; 2) development of the club movement in the first years of the twentieth century in Galicia, the Kingdom of Poland and Greater Poland, gathering primarily school and academic youth" [13, p. 130].

Chełmecki J., Etapy rozwoju sportu na ziemiach polskich na przełomie XIX i XX wieku, [w:] Nowocień J., Chełmecki J. (red.), Społeczno-edukacyjne oblicza współczesnego sportu i olimpizmu, Warszawa 2010

Chełmecki J., U źródeł nowoczesnego ruchu sportowego w Warszawie (1905-1918), [w:] Zaborniak S. (red.), Z dziejów kultury fizycznej w Polsce, Rzeszów 2005

Dąbrowski L., Waszkiewicz F., Dzieje Sokolstwa w Łodzi, Łódź 1921

Dudek D., Podstawy prawne zrzeszeń sportu piłki nożnej na terenie Galicji, [w:] Chełmecki J. (red.), Początki piłki nożnej w Polsce, Warszawa 2012

Dudek D., Zarys dziejów i organizacja stowarzyszeń kultury fizycznej, Kraków 2001

Ferens W., Charakter działalności polskich towarzystw sportowych w końcu XIX wieku w Królestwie Polskim, „Kultura Fizyczna” 1970, nr 11-12

Gaj J., Hądzelek K., Dzieje kultury fizycznej w Polsce w XIX i XX wieku, Poznań 1991

Gawkowski R., Encyklopedia klubów sportowych Warszawy i jej najbliższych okolic w latach 1918-39, Warszawa 2007

Gawkowski R., KS „Korona” Warszawa. Meandry dziejowe jednego z najstarszych klubów Warszawy, [w:] Zaborniak S. (red.), Z dziejów kultury fizycznej w Polsce, Rzeszów 2005

Hądzelek K., Wkład Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w rozwój kultury fizycznej w Polsce w okresie do 1914 roku, „Wychowanie Fizyczne i Sport” 1997, nr 4

Lipoński W., Dzieje sportu polskiego, Poznań 1999

Lipoński W., Sport, literatura, sztuka, Warszawa 1974

Rotkiewicz M., Hądzelek K., Powstanie i działalność polskich związków sportowych. Przełom wieku XIX i XX, „Sport Wyczynowy” 2007, nr 7-9

Snopko J., Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Galicji 1867-1939, Białystok 1997

Sucheni-Grabowska A., Działalność oświatowa Sokoła na Śląsku w świetle dokumentacji prasowej (1900-1914), „Przegląd Historyczno-Oświatowy” 1960, nr 1

Ulrych J., Przedmowa, [w:] Osmolski W., Jeziorowski H. (red.), Budowa terenów i urządzeń sportowych, Warszawa 1928

Urban R., Z historii sportu w Polsce, [w:] Jurek T., Obodyński K., Zaborniak S. (red.), Szkice i studia z dziejów kultury fizycznej, Rzeszów 2007

Wasztyl R., Wychowanie fizyczne i sport w Krakowie w latach 1773-1890, Kraków 1993

Woltmann B., Gaj J., Sport w Polsce 1919-1939, Gorzów Wlkp. 1997

Wroczyński R., Powszechne dzieje wychowania fizycznego i sportu, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1985

Ziółkowska T., Kultura fizyczna w Poznańskiem w latach 1815-1918, [w:] Przełomy w historii. XVI Powszechny Zjazd Historyków Polskich, t. III, Toruń 2004