Modlitwa Jezusa (J 17,1–26) odczytana w perspektywie antropologii kulturowej
DOI:
https://doi.org/10.12775/BPTh.2016.034Słowa kluczowe
modlitwa Jezusa w J 17, antropologia kulturowa, doksa jako honor, patron–klient, Jezus jako Pośrednik/BrokerAbstrakt
Celem niniejszego artykułu jest lektura modlitwy Jezusa w J 17 w perspektywie kryteriów antropologicznokuturowych. Badania te poprzedzone są ukazaniem głównych kierunków interpretacyjnych tego tekstu zaproponowanych przez przedstawicieli egzegezy historyczno-krytycznej. Kolejnym krokiem jest wykazanie, że modlitwa ta wpisuje się bardzo dobrze w śródziemnomorską tradycję kulturową, w której słowa Jezusa skierowane do Ojca w J 17 interpretować można jako ostatnią wolę kogoś, kto ma niebawem umrzeć. Następnie fragment J 17,1–26 jest przeanalizowany w świetle siedmiu typów modlitwy zaproponowanych przez B.J. Malinę. Dochodzimy do wniosku, że jako całość jest to modlitwa typu heurystycznego z dominującymi elementami modlitwy prośby i modlitwy skoncentrowanej na sobie. Dalej, na podstawie analizy występowania morfemów do,xa i doxa,zw w Czwartej Ewangelii, a zwłaszcza w J 17, wykazujemy, że Jezus odwołuje się w tej modlitwie do śródziemnomorskiej kategorii honoru jako podstawowej wartości człowieka. To zaś staje się przesłanką do przeanalizowania J 17 w perspektywie relacji „patron–klient”. Wykazujemy, że Jezus przedstawia siebie w tej modlitwie jako pośrednika (brokera) pomiędzy Ojcem a uczniami. Co więcej, w obliczu powrotu do chwały nieba przekazuje On misję pośrednictwa tym, którzy uwierzą, że został posłany przez Ojca dla zbawienia świata.
Bibliografia
Agourides S.C., The ‘High-Priestly Prayer’ of Jesus, Studia Evangelica 4 (1968), s. 137–143.
Beasley-Murray G.R., John, Word Biblical Commentary 36, Waco 1987.
Brown R.E., The Gospel according to John, vol. 1–2, The Anchor Bible 29A, New York 1966–1970.
Delorme J., Sacerdoce du Christ et ministère (A propos de Jean 17). Sémantique et théologie biblique, Recherches de science religieuse 62 (1974), s. 199–219.
Dodd C.H., The Interpretation of the Fourth Gospel, Cambridge 1978.
Eisenstadt S.N., Roniger L., Patron-Client Relations as a Model of Structuring Social Exchange, Comparative Studies in Society and History 22 (1980), s. 42–77.
Elliott J.H., Patronage and Clientage, w: R.L. Rohrbaugh (red.), The Social Sciences and the New Testament Interpretation, Peabody 2003, s. 144–158.
Gates Brown T., Spirit in the Writings of John. Johannine Pneumatology in Social-Scientific Perspective, London 2004.
Hoskyns E.C., The Fourth Gospel, red. F.N. Davey, London 1947.
Keener C.S., The Gospel of John. A Commentary, vol. 2, Peabody 2003.
Käsemann E., Testament of Jesus: Study of the Gospel of John in the Light of Chapter 17, Canterbury 1968.
Kręcidło J., Honor i wstyd w interpretacji Ewangelii. Szkice z egzegezy antropologicznokulturowej, Warszawa 2013.
Kręcidło J., Świadectwo Boga Ojca o Jezusie w Ewangelii wg św. Jana, Verbum Vitae 27 (2015), s. 147–167.
Kręcidło J., The Spirit Paraclete and Jesus in the Gospel of John, Kraków 2007.
Ksenofont, Wychowanie Cyrusa (Cyropedia), tłum. K. Głombiowski, B. Burliga i in., Biblioteka Antyczna, Wrocław 2014.
Louw J.P., Nida E.A., Greek-English Lexicon of the New Testament Based on Semantic Domains, t. 1–2, New York 1988.
Malina B.J., Rohrbaugh R.L., Social-Science Commentary on the Gospel of John, Minneapolis 1998.
Manns F., L’Évangile de Jean à la lumière du Judaïsme, Jerusalem 1991.
Publiusz Wergiliusz Maron, Eneida, tłum. T. Karyłowski, 10.729-741: http://biblioteka.kijowski.pl/antyk%20rzymski/publiusz%20wergiliusz%20maro_eneida.pdf
Mędala S., Ewangelia według świętego Jana (rozdziały 13–21), Nowy Komentarz Biblijny. Nowy Testament t. IV, cz. 2, Częstochowa 2009.
Moloney F.J., The Gospel of John, Sacra Pagina Series 4, Collegeville 1998.
Moxnes H., Patron-Client Relationship and the New Community in Luke-Acts, w: J.H. Neyrey (red.), The Social World of Luke-Acts: Models for Interpretation, Peabody 1991, s. 241–268.
Neyrey J.H., Worship in the Fourth Gospel. A Cultural Interpretation of John 14–17, Biblical Theology Bulletin 36 (2006), s. 107–117.
Piper R.A., Glory, Honor and Patronage in the Fourth Gospel: Understanding the Doxa Given to Disciples in John 17, w: Social Scientific Models for Interpreting the Bible: Essays by the Context Group in Honor of Bruce J. Malina, Leiden 2001, s. 283–285.
Platon, Apologia, czyli Obrona Sokratesa, tłum. F.A. Kozłowski, Warszawa 1845.
Stachowiak L., Modlitwa arcykapłańska: J 17, Roczniki Teologiczno-Kanoniczne 21/1 (1974), s. 85–94.
Stewart E.C., Social Stratification and Patronage in Ancient Mediterranean Societies, w: D. Neufeld, R.E. DeMaris (red.), Understanding the Social World of the New Testament, London 2010, s. 156–166.
Thüsing W., Aby wszyscy stanowili jedno (J 17). Modlitwa arcykapłańska Jezusa (J 17), tłum. K. Bukowski, Kraków 1996.
Westcott B., The Gospel according to St. John: The Greek Text with Introduction and Notes, t. 2, London 1908.
Wróbel M.S., Obraz Boga Ojca, w: M. Rosik (red.), Teologia Nowego Testamentu. Tom II. Dzieło Janowe, Wrocław 2008, s. 11–38.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
CC BY ND 4.0. Posiadaczem prawa autorskiego (Licencjodawcą) jest Autor, który na mocy umowy licencyjnej udziela nieodpłatnie prawa do eksploatacji dzieła na polach wskazanych w umowie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji niewyłącznej na korzystanie z Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego w następujących polach eksploatacji: a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (e-book, audiobook); c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera; e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY-ND 3.0) poprzez platformę cyfrową Wydawnictwa Naukowego UMK oraz repozytorium UMK.
- Korzystanie przez Licencjobiorcę z utrwalonego Utworu ww. polach nie jest ograniczone czasowo ilościowo i terytorialnie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji do Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego nieodpłatnie na czas nieokreślony
PEŁEN TEKST UMOWY LICENCYJNEJ >>
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 1275
Liczba cytowań: 0