Das Phänomen der Pilgerfahrten in der deutschen und polnischen Kultur des Mittelalters und der Frühen Neuzeit. Hauptfragestellungen und Forschungsstand
DOI:
https://doi.org/10.12775/BPMH.2015.001Słowa kluczowe
historia Kościoła, życie religijne, sanktuarium, pielgrzymkaAbstrakt
Fenomen pielgrzymek w kulturze niemieckiej i polskiej w średniowieczu i nowożytności. Główne problemy i stan badań
(streszczenie)
Pielgrzymki odgrywały od wieków ważną rolę w życiu ludzi z rozmaitych kręgów kulturowych, również z terenów polskich i niemieckich. Mieszkańcy tych ziem brali udział między innymi w peregrinationes maiores, wyprawach pątniczych do Rzymu, Jerozolimy, Santiago de Compostela lub innych odległych geograficznie miejscowości. Intensywnie rozwijały się na tych terenach również sanktuaria lokalne. Zjawisko ruchów pielgrzymkowych w przeszłości było wielokrotnie analizowane przez historyków. Konieczne jest jednak podjęcie nowych badań o charakterze interdyscyplinarnym, które pozwolą na zrozumienie fenomenu pielgrzymek w szerszej perspektywie.
Bibliografia
Breydenbach B. von, Peregrinatio in terram sanctam. Eine Pilgerreise ins Heilige Land. Frühneuhochdeutscher Text und Übersetzung, hg. v. I. Mozer, (2010).
Gerhardi vita Sancti Oudalrici episcopi, hg. v. G. Waitz, (Monumenta Germaniae Historica. Scriptores Rerum Germanicarum 4, 1841), S. 377–425.
Herz R., Huschebett D., Sczesny F., Fünf Palästina-Pilgerberichte aus dem 15. Jahrhundert, (Wissensliteratur im Mittelalter 33, 1998).
Kowalczyk M., Cuda jasnogórskie spisane w roku 1435, „Analecta Cracoviensia”, 15 (1983), S. 319–329.
Rom – Jerusalem – Santiago. Das Pilgertagebuch des Ritters Arnold von Harff (1496–1498), nach dem Text der Ausgabe von E. von Groote übers., kommentiert und eingel. v. H. Brall-Tuchel, F. Reichert, (2008).
Angenendt A., Grundformen der Frömmigkeit im Mittelalter, in: Enzyklopädie Deutscher Geschichte, 68 (2003), S. 71–72.
Angenendt A., Heilige und Reliquien. Die Geschichte ihres Kultes vom frühen Christentum bis zur Gegenwart, (1997).
Araszczuk S., Kult św. Jadwigi na Śląsku w świetle przedtrydenckich wrocławskich ksiąg liturgicznych, (1995).
Bania Z., Święte miary jerozolimskie. Grób Pański. Anastasis. Kalwaria, (1997).
Bersohn M., Kilka słów o polskich podróżnikach do Ziemi Świętej i ich dziełach, „Biblioteka Warszawska”, 4 (1868), S. 1–12.
Bilska E., Kalwaria Zebrzydowska jako wzór dla innych kalwarii na ziemiach polskich, „Peregrinus Cracoviensis“, 2 (1995), S. 143–161.
Bilska-Wodecka E., An Outline of the development of the pilgrimages to the Polish Calvaries, „Peregrinus Cracoviensis”, 13 (2002), S. 121–131.
Bilska-Wodecka E., The Origin and Development of Polish Calvaries as Pilgrimage Centres, in: Wallfahrten in der europäischen Kultur. Pilgrimage in European Culture. Tagungsband Příbram, 26.–29. Mai 2004. Proceedings of the Symposium Příbram, May 26th–29th 2004, hg. v. D. Doležal, H. Kühne, (2006), S. 541–554.
Bilska-Wodecka E., Typology of European Calvaries, „Peregrinus Cracoviensis”, 10 (2000), S. 143–164.
Bobowski K., Ponadregionalny wymiar ruchu pątniczego na Śląsku w XIII wieku, „Studia Zachodnie”, 7 (2004), S. 31–39.
Bobryk A., Święta Góra Grabarka jako ośrodek pielgrzymkowy, „Białoruskie Zeszyty Historyczne”, 26 (2006), S. 108–116.
Borger H., Der Kölner Dom und die Heligen Drei Könige, in: Die Heiligen Drei Könige – Darstellung und Verehrung. Katalog zur Ausstellung des Wallraf-Richartz-Museums in der Josef-Haubrich-Kunsthalle Köln 1. Dezember 1982 bis 30. Januar 1983, (1982), S. 53–60.
Borkowska U., Jasna Góra w pobożności królów polskich, „Studia Claromontana”, 4 (1983), S. 126–146.
Borkowska U., Królewskie zaślubiny, narodziny i chrzest, in: Imagines Potestatis. Rytuały, symbole i konteksty fabularne władzy zwierzchniej, hg. v. J. Banaszkiewicz, (Colloquia Mediaevalia Varsoviensia, 1 1994), S. 75–92.
Borkowska U., Królowie polscy a Jasna Góra od czasów Jana Kazimierza do końca Rzeczypospolitej Obojga Narodów, „Studia Claromontana”, 6 (1985), S. 63–87.
Borkowska U., Pobożność rodziny Kazimierza Jagiellończyka, „Analecta Cracoviensia“, 16 (1984), S. 23–41.
Borkowska U., Polskie pielgrzymki Jagiellonów, in: Peregrinationes. Pielgrzymki w kulturze dawnej Europy, hg. v. H. Manikowska, H. Zaremska, (Colloquia Mediaevalia Varsoviensia 2, 1995), S. 185–203.
Borkowska U., Życie religijne polskich Jagiellonów. Zarys problematyki, in: Chrzest Litwy. Geneza, przebieg, konsekwencje, hg. v. M. T. Zahajkiewicz, (1990), S. 149–180.
Bracha K., „De ymaginibus sanctorum, quibus utitur ecclesia et cruce” w traktacie De superstitionibus (1444/1445) Jana z Wünschelburga, in: Peregrinationes. Pielgrzymki w kulturze dawnej Europy, hg. v. H. Manikowska, H. Zaremska, (Colloquia Mediaevalia Varsoviensia 2, 1995), S. 64–71.
Bracha K., Kontrowersje wokół cudu w Wilsnacku w świetle dyskusji w późnym średniowieczu, in: Pielgrzymki w kulturze średniowiecznej Europy. Materiały XIII Seminarium Mediewistycznego, hg. v. J. Wiesiołowski, (Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk. Wydział Nauk o Sztuce. Sprawozdania 110, 1993), S. 167–180.
Bracha K., Zwischen miracula, mirabilia und mira. Die Wallfahrten nach Wilsnack im Urteil Jakobs von Paradies, in: Die Wilsnackfahrt. Ein Wallfahrts- und Kommunikationszentrum Nord- und Mitteleuropas im Spätmittelalter, hg. v. F. Escher, H. Kühne, (Europäische Wallfahrtsstudien 2, 2006), S. 165–177.
Braun J., Die Reliquiare des christlichen Kultes und ihre Entwicklung, (1940).
Browe P., Die Eucharistischen Wunder des Mittelalters, (1938).
Bujak F., Najstarszy opis Ziemi Świętej polskiego pochodzenia, in: ders., Studia geograficzno-historyczne, (1925), S. 138–148.
Bystroń J., Polacy w Ziemi Świętej, Syrji i Egipcie, (1930).
Czyżewski K., Wawel, Grunwald i inne triumfy, in: Conflictus magnus apud Grunwald 1410. Między historią a tradycją. Materiały z międzynarodowej konferencji naukowej „Grunwald – Tannenberg – Žalgiris“ zorganizowanej 20–24 września 2010 r. W Malborku i Krakowie, hg. v. K. Ożog, J. Trupinda, (2013), S. 261–277.
Dalewski Z., Ceremoniał koronacyjny królów polskich w XV i poczatkach XVI wieku, „Kwartalnik Historyczny”, 102, 3–4 (1995), S. 37–60.
Denke A., Konrad Grünembergs Pilgerreise ins Heilige Land 1486. Untersuchung, Edition und Kommentar, (2011).
Derwich M., Łysogórski ośrodek pielgrzymkowy w Polsce średniowiecznej i nowożytnej. Zarys problematyki, in: Peregrinationes. Pielgrzymki w kulturze dawnej Europy, hg. v. H. Manikowska, H. Zaremska, (Colloquia Mediaevalia Varsoviensia 2, 1995), S. 277–287.
Die Wilsnackfahrt. Ein Wallfahrts- und Kommunikationszentrum Nord- und Mitteleuropas im Spätmittelalter, hg. v. F. Escher, H. Kühne, (Europäische Wallfahrtsstudien 2, 2006).
Dobrowolski K., Dzieje kultu św. Floriana w Polsce do połowy XVI w., (1923).
Dunin-Wąsowicz T., Kulty świętych w Polsce w X w., in: Polska w świecie. Szkice z dziejów kultury polskiej, hg. v. J. Dowiat, A. Gieysztor, J. Tazbir, S. Trawkowski, (1972), S. 61–77.
Dunin-Wąsowicz T., Polskie drogi do Composteli, in: Kult św. Jakuba Większego Apostoła w Europie środkowo-wschodniej, hg. v. R. Knapiński, (2002), S. 147–160.
Dunin-Wąsowicz T., Saint Gilles a Polska we wczesnym średniowieczu, „Archeologia Polski”, 16 (1971), S. 651–665.
Dunin-Wąsowicz T., Średniowieczne znaki pielgrzymie w Polsce, in: Peregrinationes. Pielgrzymki w kulturze dawnej Europy, hg. v. H. Manikowska, H. Zaremska, (Colloquia Mediaevalia Varsoviensia 2, 1995), S. 328–331.
Dünninger H., Was ist Wallfahrt? Erneute Aufforderung zur Diskussion um eine Begriffsbestimmung, „Zeitschrift für Volkskunde”, 59 (1963), S. 221–232.
Dziechcińska H., O staropolskich dziennikach podróży, (1991).
Engels O., Die Reliquien der Heiligen Drei Könige in der Reichspolitik der Staufer, in: Die Heiligen Drei Könige – Darstellung und Verehrung. Katalog zur Ausstellung des Wallraf-Richartz-Museums in der Josef-Haubrich-Kunsthalle Köln 1. Dezmber 1982 bis 30. Januar 1983, (1982), S. 33–36.
Fichtenau H., Zum Reliquienwesen im frühen Mittelalter, in: ders., Beiträge zur Mediävistik. Ausgewählte Aufsätze, 1: Allgemeine Geschichte (1975), S. 108–144.
Franke Th., Zur Geschichte der Elisabethreliquien im Mittelalter und in der frühen Neuzeit, in: Sankt Elisabeth. Fürstin, Dienerin, Heilige. Aufsätze, Dokumentation, Katalog, (1981), S. 167–179.
Frase M., Die Translation der heiligen Elisabeth am 1. Mai 1236: Überlegungen zur Teilnehmerzahl des Festes und zur Problematik des Ölwunders, in: Elisabeth, der Deutsche Orden und ihre Kirche. Festschrift zur 700 jährigen Wiederkehr der Weihe der Elisabethkirche Marburg 1983, hg. v. U. Arnold, H. Liebing, (1983), S. 39–51.
Ganz-Blättler U., Andacht und Abenteuer. Berichte europäischer Jerusalem- und Santiagopilger (1320–1520), (1991).
Ganz-Blättler U., Zur Spiritualität in den Santiago-Berichten des 15. und 16. Jahrhunderts, in: Spiritualität des Pilgerns. Kontinuität und Wandel, hg. v. F. Rapp, K. Herbers, R. Plötz, (1993), S. 59–82.
Gąssowska M., Livländer auf der Wallfahrt nach Wilsnack und das Heilige Blut zu Riga, Die Wilsnackfahrt, Ein Wallfahrts- und Kommunikationszentrum Nord- und Mitteleuropas im Spätmittelalter, hg. v. F. Escher, H. Kühne, (Europäische Wallfahrtsstudien 2, 2006), S. 97–113.
Geary P. J., Furta sacra. Thefts of Relics in the Central Middle Ages, (1978).
Geary P. J., The Magi and Milan, in: ders., Living with the Dead in the Middle Ages, (1994), S. 243–256.
Gieysztor A., Politische Heilige im hochmittelalterlichen Polen und Böhmen, in: Politik und Heiligenverehrung im Hochmittelalter, hg. v. J. Petersohn, (1994), S. 325–341.
Gieysztor A., Spektakl i liturgia – polska koronacja królewska, in: Kultura elitarna a kultura masowa w Polsce późnego średniowiecza, hg. v. B. Geremek, (1978), S. 9–23.
Gribl A. A., Altötting – Dorfen. Der Begriff der Mehrortswallfahrt anhand eines altbayerischen Beispiels, in: Wallfahrt kennt keine Grenzen. Themen zu einer Ausstellung des Bayerischen Nationalmuseums und des Adalbert Stifter Vereins München, hg. v. L. Kriss-Rettenbeck, G. Möhler, (1984), S. 193–202.
Hagiografia polska. Słownik bio-bibliograficzny, hg. v. R. Gustaw, 1–2 (1971–1972).
Hanssler B., Romwallfahrt der Deutschen. Deutsches Hospiz auf dem Campo Santo Teutonico, in: Wallfahrt kennt keine Grenzen. Themen zu einer Ausstellung des Bayerischen Nationalmuseums und des Adalbert Stifter Vereins München, hg. v. L. Kriss-Rettenbeck, G. Möhler, (1984), S. 331–340.
Hartinger W., Mariahilf ob Passau. Entstehung und Verbreitung einer volkstümlichen Wallfahrt und Andachtsform, in: Wallfahrt kennt keine Grenzen. Themen zu einer Ausstellung des Bayerischen Nationalmuseums und des Adalbert Stifter Vereins München, hg. v. L. Kriss-Rettenbeck, G. Möhler, (1984), S. 284–298.
Hasecker J., Die Johanniter und die Wallfahrt nach Jerusalem (1480–1522), (2008).
Hauziński J., Krucjatowy epizod pielgrzyma i rycerza z Kujaw, „Studia z Dziejów Pogranicza Kujawsko-Wielkopolskiego”, 4 (2013), S. 7–24.
Herbers K., Apostelgrab im Westen Europas. Die großen Pilgerziele: Santiago de Compostela, in: ders. [et al.], Pilgerwege im Mittelalter, (2005), S. 75–100.
Herbers K., Die ›ganze‹ Hispania: der Nürnberger Hieronymus Münzer unterwegs – seine Ziele und Wahrnehmung auf der Iberischen Halbinsel (1494–1495), in: Grand Tour. Adeliges Reisen und Europäische Kultur vom 14. bis 18. Jahrhundert. Akten der internationalen Kolloquien in der Villa Vigoni 1999 und im Deutschen Historischen Institut Paris 2000, hg. v. R. Babel, W. Paravicini, (2005), S. 293–308.
Herbers K., Libellus Sancti Jacobi Auszüge aus dem Jakobsbuch des 12. Jahrhunderts, (1997).
Herbers K., Plötz R., Alte Wege, in: Reisekultur. Von der Pilgerfahrt zum modernen Tourismus, hg. v. H. Bausinger, K. Beyrer, G. Korff, (1999), S. 23–38.
Herbers K., Plötz R., Einführung: Spiritualität des Pilgerns im christlichen Westen, in: Spiritualität des Pilgerns. Kontinuität und Wandel, hg. v. K. Herbers, F. Rapp, (Jakobus Studien 5, 1993), S. 7–24.
Herbers K., Plötz R., Nach Santiago zogen sie. Berichte von Pilgerfahrten ans „Ende der Welt”, (1996).
Jabłoński Z. S., Pielgrzymowanie Warszawy na Jasną Górę, „Kronika Warszawy”, 1–2 (2000), S. 119–148.
Jackowski A., Kaszowski L., Jasna Góra w systemie ośrodków pielgrzymkowych świata, „Peregrinus Cracoviensis”, 3 (1996), S. 171–191.
Jackowski A., Sołjan I., Badania z zakresu geografii pielgrzymek i turystyki religijnej w Instytucie Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego (1985–2010), „Peregrinus Cracoviensis”, 22 (2011), S. 79–114.
Jackowski A., Sołjan I., Millenium polskiego pielgrzymowania, „Peregrinus Cracoviensis”, 8 (2000), S. 9–37.
Jackowski A., Sołjan I., Pielgrzymki w polskim prawosławiu, „Turyzm”, 5, 2 (1995), S. 49–63.
Jackowski A., Zarys geografii pielgrzymek, (Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego 506, Prace Geograficzne 85, Prace Instytutu Geograficznego 107, 1991).
Jagosz M., Przedrozbiorowe procesje wawelskie ku czci św. Stanisława biskupa i męczennika, „Studia Claromontana”, 17 (1997), S. 39–126.
Kaczmarek M., … Ut et matris et matertere memoriam confoveret. Klasztor trzebnicki pod rządami opatki Gertrudy (1232–1268), in: Cysterki w dziejach i kulturze ziem polskich, dawnej Rzeczypospolitej i Europy Środkowej. Materiały z siódmej Miedzynarodowej Konferencji Cystersologów odbytej z okazji 800. Rocznicy fundacji opactwa cysterek w Trzebnicy. Trzebnica 18–21 września 2002 r., hg. v. A. M. Wyrwa, A. Kiełbasa, J. Swastek, (2004), S. 328–344.
Kajkowski K., Dwa znaki pielgrzymie ze zbiorów Muzeum Zachodnio-Kaszubskiego w Bytowie, „Nasze Pomorze”, 10 (2008), S. 11–18.
Kępka I., O dziejach polskich kalwarii, tradycji gdańskich pielgrzymek i historii wejherowskich modlitewników słów kilka, „Rocznik Gdański”, 61, 1 (2001), S. 40–46.
Kłoczowski J., Les Slaves dans la chrétienté aux XIVe et XVIIe siècles, in: The common Christian roots of the European nations, 1 (1982), S. 115–125.
Klußmann A., In Gottes Namen fahren wir. Die spätmittelalterlichen Pilgerberichte von Felix Fabri, Bernhard von Breydenbach und Konrad Grünemberg im Vergleich, (2012).
Korch J., Stary Kornik jako ośrodek pątniczy i sanktuarium Matki Bożej, „Białoruskie Zeszyty Historyczne”, 15 (2001), S. 29–41.
Kościałkowski S., Les Polonais et leur relations avec Le Liban à travers les siècles, (1953).
Kowalczyk, Pielgrzymki pokutne we wczesnym średniowieczu. Bolesław Krzywousty i Piotr Włostowic, in: Peregrinationes. Pielgrzymki w kulturze dawnej Europy, hg. v. H. Manikowska, H. Zaremska, (Colloquia Mediaevalia Varsoviensia 2, 1995), S. 157–159.
Kowalczykówna M., Pielgrzymka św. Jana Kantego do Ziemi Świętej, „Studia Mediewistyczne”, 31 (1994), S. 91–94.
Kraack D., Monumentale Zeugnisse der spätmittelalterlichen Adelsreise. Inschriften und Graffiti des 14.–16. Jahrhunderts, (1997).
Kraack D., Von Ritzen, Kratzen, Hängen und Hinsehen. Zum Selbstverständnis der spätmittelalterlichen und frühneuzeitlichen Reisenden auf dem Weg von der Heidenfahrt zur Kavalierstour, in: Grand Tour. Adeliges Reisen und Europäische Kultur vom 14. bis zum 18. Jahrhundert. Akten der internationalen Kolloquien in der Villa Vigoni 1999 und im Deutschen Historischen Institut Paris 2000, hg. v. R. Babel, W. Paravicini, (2005), S. 145–171.
Krawiec A., Ciekawość świata w średniowiecznej Polsce. Studium z dziejów geografii kreacyjnej, (2010).
Kriss-Rettenbeck L. und R., Illich I., Homo viator – Ideen und Wirklichkeiten, in: Wallfahrt kennt keine Grenzen. Themen zu einer Ausstellung des Bayerischen Nationalmuseums und des Adalbert Stifter Vereins München, hg. v. L. Kriss-Rettenbeck, G. Möhler, (1984), S. 10–22.
Kuczyński S. K., Znaki pielgrzymie, in: Peregrinationes. Pielgrzymki w kulturze dawnej Europy, hg. v. H. Manikowska, H. Zaremska, (Colloquia Mediaevalia Varsoviensia 2, 1995), S. 321–327.
Kusztelski A., Kościół Bożego Ciała w Poznaniu. Późnośredniowieczne sanktuarium, jagiellońska fundacja. Historia i architektura, „Nasza Przeszłość”, 94 (2000), S. 177–218.
Leinweber J., Das kirchliche Heiligsprechungsverfahren bis zum Jahre 1234. Der Kanonisationsprozeß der hl. Elisabeth von Thüringen, in: Sankt Elisabeth. Fürstin, Dienerin, Heilige. Aufsätze, Dokumentation, Katalog, (1981), S. 128–136.
Lemper E.-H., Kaplica Świętego Krzyża i Święty Grób w Görlitz. Przyczynek do symboliki architektury i ikonologii późnego średniowiecza, „Roczniki Sztuki Śląskiej“, 3 (1965), S. 103–127.
Loy J., Peperhowe J., Feste des Glaubens 2005. Münster – Köln – Rom. Bistumsjubiläum, Papstwahl, Weltjugendtag, Seligsprechung, (2005).
Łoziński J. Z., Miechowskie Sepulchrum Domini, „Biuletyn Historii Sztuki”, 31 (1969), S. 151–165.
Manikowska H., Jerozolima – Rzym – Compostela. Wielkie pielgrzymowanie u schyłku średniowiecza, (2008).
Manikowska H., Ruch pielgrzymkowy na Śląsku w późnym średniowieczu – problemy badawcze, in: Peregrinationes. Pielgrzymki w kulturze dawnej Europy, hg. v. dies., H. Zaremska, (Colloquia Mediaevalia Varsoviensia 2, 1995), S. 225–241.
Manikowska H., Źródła wrocławskie (i wrocławian dotyczące) do „wielkiego pielgrzymowania” u schyłku średniowiecza, „Śląski Kwartalnik Sobótka”, 61, 1 (2006), S. 45–59.
Michałowski R., Zjazd gnieźnieński. Religijne przesłanki postania arcybiskupstwa gnieźnieńskiego, (2005).
Miejsca święte Rzeczypospolitej. Leksykon, hg. v. A. Jackowski, (1999).
Migoń K., Podróże Ślązaków na Wschód, „Kwartalnik Opolski”, 12, 2 (1966), S. 31–49.
Mironowicz A., Kościół prawosławny w dziejach dawnej Rzeczypospolitej, (2001).
Młynarska-Kaletynowa M., O kulcie św. Gotarda w Polsce XII i XIII wieku, in: Społeczeństwo Polski średniowiecznej, 6, hg. v. S. K. Kuczyński, (1994), S. 75–90.
Mróz F., Sanktuaria i kaplice Bożego Grobu w Polsce, „Peregrinus Cracoviensis”, 8 (2000), S. 79–113.
Nolte C., Erlebnis und Erinnerung. Fürstliche Pilgerfahrten nach Jerusalem im 15. Jahrhundert, in: Fremdheit und Reisen im Mittelalter, hg. v. I. Erfen, K. H. Spieß, (1997), S. 65–92.
Ohler N., Daß Gott ir barmherzig sie. Pilgern und Pilger im Mittelalter, in: K. Herbers [et al.], Pilgerwege im Mittelalter, (2005), S. 9–26.
Ohler N., Einer wärmt den anderen. Pilgerwege und Herbergen, in: K. Herbers [et al.], Pilgerwege im Mittelalter, (2005), S. 101–118.
Ohler N., Pilgerleben im Mittelalter. Zwischen Andacht und Abenteuer, (1994) [polnische Übersetzung: Życie pielgrzymów w średniowieczu. Między modlitwą a przygodą, (2000)].
Paner H., Średniowieczne znaki pielgrzymie z Einsiedeln w zbiorach Muzeum Archeologicznego w Gdańsku, „Archeologia Historica Polona”, 21 (2013), S. 171–185; erhältlich im Internet: http://dx.doi.org/10.12775/AHP.2013.008 (besucht am 23.11.2014).
Paravicini W., Europäische Reiseberichte des späten Mittelalters. Eine analytische Bibliographie, 1: Deutsche Reiseberichte, bearb. v. Ch. Halm, (1994).
Paulus N., Geschichte des Ablaßes im Mittelalter vom Ursprunge bis zur Mitte des 14. Jahrhunderts, 1–2 (1922–1923).
Podolska J., Pielgrzymi polscy w Ziemi Świętej 1350–1450, „Peregrinus Cracoviensis”, 4 (1996), S. 213–223.
Polaczkówna H., O podróżnikach średniowiecznych z Polski i do Polski, „Miesięcznik Heraldyczny”, 16, 5 (1937), S. 65–72.
Pötzl W., Santa-Casa-Kult in Loreto und in Bayern, in: Wallfahrt kennt keine Grenzen. Themen zu einer Ausstellung des Bayerischen Nationalmuseums und des Adalbert Stifter Vereins München, hg. v. L. Kriss-Rettenbeck, G. Möhler, (1984), S. 368–382.
Przybył E., Na pielgrzymich szlakach. „Peregrinus Cracoviensis” 1/1995, pod red. A. Jackowskiego, Kraków 1995, ss. 191, „Nomos. Kwartalnik Religioznawczy”, 10 (1995), S. 106–110.
Rajman J., Przedkanonizacyjny kult św. Stanisława biskupa, „Nasza Przeszłość”, 80 (1993), S. 5–49.
Rdesińska M., Szmaglińska P., Tomaszewska-Szewczyk A., Znaki pielgrzymie. Przyczynek z zakresu kultury materialnej i konserwacji, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo”, 43 (2012), S. 55–65.
Rębkowski M., Pielgrzymki mieszkańców średniowiecznych miast południowego wybrzeża Bałtyku w świetle znalezisk znaków pątniczych, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 52 (2004), S. 153–186.
Rosowski W., Poczajów, in: Encyklopedia katolicka, hg. v. E. Gigilewicz [et al.], 15 (2011), Sp. 913–915.
Roth G., „Grób Święty“ w Zgorzelcu, in: Kult św. Jakuba Większego Apostoła w Europie środkowo-wschodniej, hg. v. R. Knapiński, (2002), S. 269–285.
Rott D., Opis Ziemi Świętej Anzelma Polaka, in: Peregrinationes. Pielgrzymki w kulturze dawnej Europy, hg. v. H. Manikowska, H. Zaremska, (Colloquia Mediaevalia Varsoviensia, 2 1995), S. 114–117.
Rożek M., Ara patriae. Dzieje grobu św. Stanisława w katedrze na Wawelu, „Analecta Cracoviensia”, 11 (1979), S. 433–460.
Rożnowska-Sadrei A., Pater Patriae. The Cult of Saint Stanislaus and the Patronage of Polish Kings 1200–1455, (2008).
Samson-Himmelstjerna, von C., Deutsche Pilger des Mittelalters im Spiegel ihrer Berichte, (2004).
Samsonowicz H., From „Barbarian Europe” to „Younger Europe”. East-Central Europe in the Circle of European Civilisation (10th–15th Centuries), in: East-Central Europe in European History. Themes & Debates, hg. v. J. Kłoczowski, H. Łaszkiewicz, (2009), S. 87–95.
Samsonowicz H., Kult św. Jakuba i szlaki Jakubowe w Polsce, in: Kult św. Jakuba Większego Apostoła w Europie środkowo-wschodniej, hg. v. R. Knapiński, (2002), S. 125–129.
Sawicki M., Sanktuarium w Machirowie w XVIII wieku jako przykład lokalnego ośrodka kultu maryjnego na wschodnich terenach Wielkiego Księstwa Litewskiego, „Nasza Przeszłość”, 107 (2007), S. 67–89.
Schäfke W., Die Wallfahrt zu den Heiligen Drei Königen, in: Die Heiligen Drei Könige – Darstellung und Verehrung. Katalog zur Ausstellung des Wallraf-Richartz-Museums in der Josef-Haubrich-Kunsthalle Köln 1. Dezember 1982 bis 30. Januar 1983, (1982), S. 73–80.
Schenk W., Liturgiczny kult św. Stanisława Biskupa w Polsce, „Analecta Cracoviensia“. 11 (1979), S. 587–601.
Schiffers H., Karls des Grossen Reliquienschatz und die Anfänge der Aachenfahrt, (1951).
Schimmelpfennig B., Die Stadt der Apostelfürsten. Die großen Pilgerziele: Rom, in: K. Herbers [et al.], Pilgerwege im Mittelalter, (2005), s. 57–74.
Schmugge L., „Pilgerfahrt macht frei” – Eine These zur Bedeutung des mittelalterlichen Pilgerwesens, „Römische Quartalschrift”, 74 (1979), S. 16–31.
Schmugge L., Deutsche Pilger in Italien, in: Kommunikation und Mobilität im Mittelalter. Begegnungen zwischen den Süden und der Mitte Europas (11.–14. Jahrhundert), hg. v. S. de Rachewitz, J. Riedmann, (1995), S. 97–113.
Schmugge L., Die Anfänge des organisierten Pilgerverkehrs im Mittelalter, „Quellen und Forschungen von Italienischen Archiven und Bibliotheken”, 64 (1984), S. 3–83.
Schmugge L., Kollektive und individuelle Motivstrukturen im mittelalterlichen Pilgerwesen, in: Migration in der Feudalgesellschaft, hg. v. G. Jaritz, A. Müller, (1988), S.263–289.
Schneider B., Kampf gegen den Aberglauben. Pilgern in der Neuzeit, in: K. Herbers [et al.], Pilgerwege im Mittelalter, (2005), S. 119–125.
Schulz I., Frauen und Pilgerinnen im Werk von Felix Fabri 1441–1502. Begegnungen im Abend- und im Morgenland, (2007).
Smołucha J., Pielgrzymki Polaków do Rzymu w XVI wieku. Przyczynek do dziejów jubileuszy chrześcijaństwa, „Nasza Przeszłość”, 94 (2000), S. 221–243.
Smołucha J., Udział pielgrzymów z Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego w obchodach średniowiecznych jubileuszów chrześcijaństwa, „Nasza Przeszłość”, 93 (2000), S. 5–20.
Sołjan I., Bilska-Wodecka E., Metody badawcze stosowane w geografii pielgrzymek = Research Methods in the Geography of Pilgrimage, „Turyzm”, 15, 1–2 (2005), S. 65–78.
Sołjan I., Jackowski A., Jasna Góra na tle innych ośrodków pielgrzymkowych w Polsce, „Peregrinus Cracoviensis”, 3 (1996), S. 153–170.
Starnawska M., Die Beziehungen des Königreichs Polen und des Herzogtums Litauen zu Wilsnack und die Christus-Reliquienverehrung im Spätmittelalter, in: Die Wilsnackfahrt, Ein Wallfahrts- und Kommunikationszentrum Nord- und Mitteleuropas im Spätmittelalter, hg. v. F. Escher, H. Kühne, (Europäische Wallfahrtsstudien 2, 2006), S. 79–95.
Starnawska M., Relics as the Basis of Order in the Life of a Community, in: Przestrzeń religijna Europy Środkowo-Wschodniej w średniowieczu = Religious Space of East-Central Europe in the Middle Ages, hg. v. K. Bracha, P. Kras, (Przestrzeń religijna Europy Środkowo-Wschodniej otwarta na Wschód i Zachód 2, 2010), S. 31–45.
Starzyński M., Pielgrzymka krakowskiego duchaka na górę Synaj w 1471 roku, „Rocznik Krakowski”, 78 (2012), S. 147–157.
Stehkämper H., Könige und Heilige Drei Könige, in: Die Heiligen Drei Könige – Darstellung und Verehrung. Katalog zur Ausstellung des Wallraf-Richartz-Museums in der Josef-Haubrich-Kunsthalle Köln 1. Dezember 1982 bis 30. Januar 1983, (1982), S. 37–50.
Suchoń B., Święta Jadwiga. Księżna śląska, „Nasza Przeszłość”, 53 (1980), S. 5–132.
Supruniuk A., Pielgrzymi i pielgrzymki w średniowiecznej Europie, „Eastern Reviev”, 5 (2001), S. 387–410.
Swinarski U., Herrschen mit den Heiligen. Kirchenbesuche, Pilgerfahrten und Heiligenverehrung früh- und hochmittelalterlicher Herrscher (ca. 500–1200), (1991).
Szczuka J., Kościół pielgrzymkowy jezuitów w Kobyłce pod Warszawą. Źródła koncepcji ideowej, „Studia i Materiały do Dziejów Powiatu Wołomińskiego”, 3 (2007), S. 105–166.
Szulc A., Anzelma Polaka pobożny obraz świata. O Opisaniu Ziemi Świętej jako zwierciadle późnośredniowiecznej mentalności, in: Cognitioni gestorum. Studia z dziejów średniowiecza dedykowane Profesorowi Jerzemu Strzelczykowi, hg. v. D. A. Sikorski, A. M. Wyrwa, (2006), S. 561–569.
Szymborski W., Kilka uwag o pielgrzymkach króla Kazimierza Jagiellończyka, „Peregrinus Cracoviensis”, 12 (2001), S. 141–152.
Szymborski W., Odpusty w Polsce średniowiecznej, (2011).
Szymborski W., Pielgrzymka księcia pomorskiego Bogusława X do Rzymu u schyłku XV wieku, „Nasza Przeszłość”, 99 (2003), S. 367–378.
Torsy J., Achthundert Jahre Dreikönigverehrung in Köln, „Kölner Domblatt”, 23 (1964), S. 15–162.
Trajdos T. M., Benedyktyni na Łyścu za panowania Władysława II Jagiełły (1386–1434), „Roczniki Historyczne”, 48 (1982), S. 1–45.
Trajdos T. M., Fundacja klasztoru karmelitów trzewiczkowych pw. Bożego Ciała w Poznaniu a kult eucharystyczny króla Władysława II Jagiełły, „Poznańskie Studia Teologiczne”, 5 (1984), S. 317–362.
Türck V., Christliche Pilgerfahrten nach Jerusalem im frühen Mittelalter im Spiegel der Pilgerberichte, (2011).
Tyszkiewicz J., Tatarzy na Litwie i w Polsce. Studia z dziejów XIII–XVIII w., (1989).
Vauchez A., La christianisation comme éléments d’intégration des pays de l’Europe du Centre-Est à la «Vielle Europe» (IXe–XVe siècles), in: East–Central Europe in European History. Themes & Debates, hg. v. J. Kłoczowski, H. Łaszkiewicz, (2009), S. 97–107.
Wachowski K., Średniowieczne pielgrzymki mieszkańców Śląska, „Archeologia Polski”, 50, 1–2 (2005), S. 103–127.
Wallfahrt kennt keine Grenzen. Themen zu einer Ausstellung des Bayerischen Nationalmuseums und des Adalbert Stifter Vereins München, hg. v. L. Kriss-Rettenbeck, G. Möhler, (1984).
Wallfahrten in der europäischen Kultur. Pilgrimage in European Culture. Tagungsband Příbram, 26.–29. Mai 2004. Proceedings of the Symposium Příbram, May 26th–29th 2004, hg. V. D. Doležal, H. Kühne, (Europäische Wallfahrtsstudien 1, 2006).
Węgrzynek H., „Czarna legenda” Żydów. Procesy o rzekome mordy rytualne w dawnej Polsce, (1995).
Węgrzynek H., Dzieje poznańskiej legendy o profanacji hostii do połowy XVII wieku, „Kronika Miasta Poznania”, 3–4 (1992), S. 45–56.
Wereda D., Cerkiew unicka jako element pogranicza kultur na terytorium województwa brzeskiego w XVIII wieku, in: Kościoły wschodnie w Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku. Zbiór studiów, hg. v. A. Gil, (Studia i materiały do dziejów chrześcijaństwa wschodniego w Rzeczypospolitej 3, 2005), S. 251–264.
Wereda D., Sanktuaria unickie na Podlasiu w XVIII wieku, „Rocznik Bialskopodlaski”, 7 (1999), S. 207–213.
Wereda D., Z dziejów sanktuarium i placówki oświatowej w Borunach, „Nasza Przeszłość”, 105 (2006), S. 189–206.
Wiebel-Fanderl O., Die Verehrung der Altöttinger Muttergottes, in: Wallfahrt kennt keine Grenzen. Themen zu einer Ausstellung des Bayerischen Nationalmuseums und des Adalbert Stifter Vereins München, hg. v. L. Kriss-Rettenbeck, G. Möhler, (1984), S. 499–512.
Wierzbieniec W., Santiago de Compostela – miasto pielgrzymów i turystów w czasie IV Światowych Dni Młodzieży. Kiedy turysta staje się pielgrzymem?, in: Camino Polaco. Teologia – Sztuka – Historia – Teraźniejszość, hg. v. P. Roszak, W. Rozynkowski, (2014), S. 121–131.
Wiesiołowski J., Funkcjonowanie poznańskiego kultu pątniczego w kościele Bożego Ciała (kon. XV – pocz. XVII wieku), „Kronika Miasta Poznania”, 3–4 (1992), S. 128–159.
Wiesiołowski J., Jak poznańska burmistrzowa ze swą krawcową do Rzymu na jubileusz 1500 r. pielgrzymowała, (2010).
Wiesiołowski J., Pielgrzymi do Ziemi Świętej w świetle księgi suplik Penitencjarii Apostolskiej z lat 1410–1411, in: Jerozolima w kulturze europejskiej, hg. v. P. Paszkiewicz, T. Zadrożny, (1997), S. 195–202.
Wiesiołowski J., Pielgrzymowanie Polaków do Rzymu na przełomie XV i XVI w. (1478–1526), in: Peregrinationes. Pielgrzymki w kulturze dawnej Europy, hg. v. H. Manikowska, H. Zaremska, (Colloquia Mediaevalia Varsoviensia 2, 1995), S. 160–164.
Wiesiołowski J., Podróże Polaków do Composteli w XIV i XV wieku – stosunki dyplomatyczne i szlachecki model wykształcenia, in: Kult św. Jakuba Większego Apostoła w Europie środkowo-wschodniej, hg. v. R. Knapiński, (2002), S. 201–209.
Wilska M., Mazowieccy pielgrzymi do Composteli, in: Pielgrzymki w kulturze średniowiecznej Europy. Materiały XIII Seminarium Mediewistycznego, hg. v. J. Wiesiołowski, (Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk. Wydział Nauk o Sztuce. Sprawozdania 110, 1993), S. 57–61.
Wilska M., Pielgrzymim szlakiem z Mazowsza do Composteli, in: Peregrinationes. Pielgrzymki w kulturze dawnej Europy, hg. v. H. Manikowska, H. Zaremska, (Colloquia Mediaevalia Varsoviensia 2, 1995), S. 165–169.
Wilska M., Świat bliski choć daleki. Związki elit Mazowsza z kulturą Zachodu w późnym średniowieczu, in: Świat średniowiecza. Studia ofiarowane Profesorowi Henrykowi Samsonowiczowi, hg. v. A. Bartoszewicz, G. Myśliwski, J. Pysiak, P. Żmudzki, (2010), S. 890–903.
Witkowska A., Badania nad rozwojem i treścią kultu jasnogórskiego od XV do XX w. Program studiów, „Studia Claromontana”, 3 (1982), S. 464–468.
Witkowska A., Function of Votive Practices and Revitalization Rites in Folk Religiousness of the Late Middle Ages, in: The Christian Community of Medieval Poland. Anthologies, hg. v. J. Kłoczowski, (1981), S. 217–243.
Witkowska A., Książka dewocyjna w duszpasterskiej posłudze jasnogórskiego sanktuarium w XVII–XVIII wieku, „Studia Claromontana”, 7 (1987), S. 50–60.
Witkowska A., Kult jasnogórski w formach pątniczych do połowy XVII wieku, „Studia Claromontana”, 5 (1984), S. 148–223.
Witkowska A., Kulty pątnicze piętnastowiecznego Krakowa. Z badań nad miejską kulturą religijną, (1984).
Witkowska A., Miracula małopolskie z XIII i XIV wieku. Studium źródłoznawcze, „Roczniki Humanistyczne”, 19, 2 (1971), S. 29–157.
Witkowska A., Najstarsze źródła do dziejów jasnogórskiego kultu pątniczego, „Studia Claromontana”, 1 (1981), S. 58–75.
Witkowska A., Nastalska J., Staropolskie piśmiennictwo hagiograficzne, 1: Słownik hagiografów polskich, 2: Bibliografia hagiografii staropolskiej (2007).
Witkowska A., Nastalska J., Święty Wojciech. Życie i kult. Bibliografia do roku 1999, (2002).
Witkowska A., Nastalska-Wiśnicka J., Ku ozdobie i obronie Rzeczypospolitej. Maryjne miejsca święte w drukach staropolskich, (2013).
Witkowska A., Pątnicze ośrodki maryjne na ziemiach Rzeczypospolitej w XVII w., in: Peregrinationes. Pielgrzymki w kulturze dawnej Europy, hg. v. H. Manikowska, H. Zaremska, (Colloquia Mediaevalia Varsoviensia 2, 1995), S. 204–209.
Witkowska A., Peregrinatio religiosa w średniowiecznej Europie, in: Peregrinationes. Pielgrzymki w kulturze dawnej Europy, hg. v. H. Manikowska, H. Zaremska, (Colloquia Mediaevalia Varsoviensia 2, 1995), S. 9–16.
Witkowska A., Sancti. Miracula. Peregrinationes. Wybór tekstów z lat 1974–2008, (2009).
Witkowska A., The cult of the Virgin Mary in Polish religiousness from the 15th to the 17th century, in: The Common Christian Roots of the European Nations. An International Colloqium in the Vatican, (1982), S. 467–475.
Witkowska A.,, The Cult of the Jasna Góra Sanktuary in the Form of Pilgrimages till the Middle of the 17th Century, „Acta Poloniae Historica”, 61 (1990), S. 63–90.
Witkowska M. H., Zagadnienie mentalności religijnej w świetle „Miracula” z XIII–XIV wieku, in: Kościół w Polsce, hg. v. J. Kłoczowski, 1 (1966), S. 583–630.
Wojciechowski L., Do świętej Katarzyny na Synaju i w Aleksandrii. Opis pielgrzymki w nurcie piśmiennictwa pątniczego – od Breydenbacha do Wargockiego (1486–1610), (2013).
Wojciechowski L., Drzewo przenajszlachetniejsze. Problematyka Drzewa Krzyża w chrześcijaństwie zachodnim (IV–połowa XVII wieku). Od legend do kontrowersji wyznaniowych i piśmiennictwa specjalistycznego, (2003).
Wółkiewicz E., Fronleichnamsverehrung und die Wallfahrt nach Wilsnack im mittelalterlichen Schlesien, in: Die Wilsnackfahrt, Ein Wallfahrts- und Kommunikationszentrum Nord- und Mitteleuropas im Spätmittelalter, hg. v. F. Escher, H. Kühne, (Europäische Wallfahrtsstudien 2, 2006), S. 65–77.
Wünsch Th., Kultbeziehungen zwischen dem Reich und Polen im Mittelalter, in: Das Reich und Polen. Parallelen, Interaktionen und Formen der Akkulturation im hohen und späten Mittelalter, hg. Th. Wünsch, (Vorträge und Forschungen 59, 2003), S. 357–400.
Wyrozumska B., Z dziejów polskich pielgrzymek w średniowieczu, in: Studia z historii i historii sztuki, hg. v. S. Cynarski, (Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego 886, Prace Historyczne 95, 1989), S. 79–88.
Wyrozumski J., La translazione del corpo di san Floriano da Bologna in Cracovia (sec. XII), in: Laudatio Bononiae. Atti del Convegno storico italo-polacco svoltosi a Bologna dal 26 al 31 maggio 1988 in occasione del Nono Centenario dell' Alma Mater Studiorum, hg. v. R. C. Lewański, (1990), S. 93–102.
Wyrwa A. M., Święty Jakub Apostoł i ślady pielgrzymowania pątników z ziem polskich do jego grobu w Santiago de Compostela, in: Mnisi i pielgrzymki w średniowieczu. Ląd na szlakach kulturowych Europy, hg. v. M. Brzostowicz, H. Mizerska, J. Wrzesiński, (2007), S. 61–102.
Zaremska H., Banici w średniowiecznej Europie, (1993).
Zaremska H., Les pèlerinages des homicides: L’ Éurope Centrale XIV–XVI siècles, in: Pielgrzymki w kulturze średniowiecznej Europy. Materiały XIII Seminarium Mediewistycznego, hg. v. J. Wiesiołowski, (Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk. Wydział Nauk o Sztuce. Sprawozdania 110, 1993), S. 49–55.
Zaremska H., Pielgrzymka jako kara za zabójstwo: Europa Środkowa XIII–XV w., in: Peregrinationes. Pielgrzymki w kulturze dawnej Europy, hg. v. H. Manikowska, H.
Zaremska, (Colloquia Mediaevalia Varsoviensia 2, 1995), S. 147–156.
Zathey J., Z dziejów kultu św. Idziego w Polsce, „Życie i Myśl”, 2 (1951), S. 274–310.
Zawadzki R. M., Bibliografia analityczna piśmiennictwa dotyczącego życia i kultu świętego Jana z Kęt, (2002).
Żurek A., Materialne ślady pielgrzymek Ślązaków w średniowieczu, in: Peregrinationes. Pielgrzymki w kulturze dawnej Europy, hg. v. H. Manikowska, H. Zaremska, (Colloquia Mediaevalia Varsoviensia 2, 1995), S. 332–338.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Autor zgłaszający tekst do publikacji zobowiązany jest do ujawnienia wszystkich autorów uczestniczących w przygotowaniu tekstu oraz (jeśli dotyczy) wskazanie źródeł finansowania publikacji, wkładzie instytucji naukowo-badawczych, stowarzyszeń i innych podmiotów („financial disclosure”). W wypadku tekstów przygotowanych przez dwóch lub wielu Autorów, Autorzy zobowiązani są do przesłania do Redakcji oświadczenia o wkładzie poszczególnych Autorów w powstanie publikacji (z podaniem ich afiliacji oraz wskazaniem Autora/Autorów koncepcji, założeń, metod itp.). Główną odpowiedzialność za tekst ponosi Autor zgłaszający go Redakcji.
Informujemy, że Redakcja Biuletynu Polskiej Misji Historycznej korzysta z programu antyplagiatowego iThenticate, od 2016 roku każdy artykuł jest sprawdzany pod względem oryginalności. Redakcja oświadcza, że wykryte przypadki nierzetelności naukowej będą dokumentowane oraz upubliczniane poprzez powiadomienie odpowiednich podmiotów (instytucje zatrudniające Autorów, instytucje i stowarzyszenia naukowe itp.).
Autorzy/Autorki przesyłając artykuł przez stronę APCz składają oświadczenia dotyczące praw autorskich oraz przygotowania artykułu zgodnie z zasadami etycznymi dla prac naukowych. Oswiadczenie jest także dostępne w formie dokumentu word (oświadczenie).
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 535
Liczba cytowań: 0