Ceramika siwa i czarna - przyczyny powstania określonej barwy
DOI:
https://doi.org/10.12775/AUNC_ZiK.2019.006Słowa kluczowe
ceramika siwa i czarna, kolorystyka i proces wypalania ceramiki, ceramika na terenie wschodniej Polski oraz zachodniej Litwy, Białorusi i UkrainyAbstrakt
W artykule opisano przyczyny powstawania siwej i czarnej barwy podczas wypalania ceramiki kilku współczesnych twórców z terenów wschodniej Polski (Czarna Wieś Kościelna) i zachodniej Litwy (Pelekiške), Białorusi (Kaliuga) oraz Ukrainy (Czerwonograd). Przedstawiono aktualny stan badań, w tym pomiary temperatury wypału i wstępne wyniki badań gliny z wykorzystaniem XRF. Wyniki tych analiz, w połączeniu z obserwacją i interpretacją opisanych procesów wypalania, wskazują na: (1) konstrukcję i uszczelnienie pieca oraz atmosferę w jego wnętrzu, (2) rodzaj drewna opałowego użytego w końcowym etapie wypalania oraz jego ilość w stosunku do wielkości pieca, a także (3) czas trwania samego procesu – jako najbardziej prawdopodobne czynniki determinujące powstawanie określonej barwy; nie są nimi zawartość związków żelaza w badanych próbkach glin ani też temperatura wypału. Istnieje zatem potrzeba wykonania dodatkowych, szczegółowych i różnorodnych badań, które obejmowałyby dzieła większej liczby twórców, w celu weryfikacji wyników przeprowadzonych analiz i sformułowanych wniosków.
Bibliografia
Fryś-Pietraszkowa, Ewa. „Rozkwit i zmierzch ceramiki siwej”. W Garncarstwo i kaflarstwo na ziemiach polskich od późnego średniowiecza do czasów współczesnych. Materiały z konferencji – Rzeszów, 21–23.IX.1993, red. Aleksandra Gruszczyńska i Anna Targońska. Rzeszów: Muzeum Okręgowe w Rzeszowie, 1994.
Gajewski, Leszek. „Badania nad organizacją produkcji pracowni garncarskich z okresu rzymskiego w Igołomi”. Archeologia Polski 3, nr 1 (1959): 101–158.
Grabowski, Józef. Sztuka ludowa w Europie. Warszawa: Arkady, 1978.
Hołubowicz, Włodzimierz. Garncarstwo wiejskie zachodnich terenów Białorusi. Toruń: Towarzystwo Naukowe w Toruniu, 1950.
Korbańska, Aleksandra. „Nowe dobre siwaki. Reinkarnacja tradycji garncarskiej z XIX w.” Szkło i Ceramika 1 (2016): 42–43.
Krzywiec, Rudolf. Podstawy technologii ceramiki. Wrocław: PWN, 1952.
Krzywiec, Rudolf. Technologia rzemiosła garncarskiego. Wrocław: PWN, 1952.
Krzywiec, Rudolf. Technologia rzemiosła garncarskiego. Cz. II. Warszawa: PWN, 1954.
Mogielnicka-Urban, Małgorzata. Warsztat ceramiczny w kulturze łużyckiej. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1984.
Motil, Romana J. Ukrainska dimlena keramika XIX – poćatku XXI ct. Istoria, tipologia, hudożni osoblivosti. Lviv: Instytut narodoznavstva NAN Ukrayiny, 2011.
Powidzki, Janusz. Zabytkoznawstwo ceramiki nowożytnej. Toruń: UMK, 1975.
Reinfuss, Roman. Garncarstwo ludowe. Warszawa: Sztuka, 1955.
Reinfuss, Roman, i Jan Świderski. Sztuka ludowa w Polsce. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1960.
Sentence, Bryan. Atlas der Keramik. Ein illustrierter Führer durch die Welt des Keramikhandwerks. Bern–Stuttgart–Wien: Haupt, 2004.
Stoksik, Henryk. Technologia warsztatu ceramicznego średniowiecznego Śląska w świetle badań specjalistycznych i eksperymentalnych. Wrocław: ASP, 2007.
Surmiński, Janusz. Zarys chemii drewna. Poznań: Wydawnictwo Akademii Rolniczej, 2006.
Trzewik, Michał. „Ośrodek garncarski w Pawłowie”. Lublin 1985. Maszynopis w Pracowni Konserwacji Zabytków, Pracownia Dokumentacji Etnograficzno-Historycznej, Oddział w Lublinie.
Wasilczyk, Marta. „Raku po polsku. Magiczny spektakl z ogniem w roli głównej”. Szkło i Ceramika 2 (2014): 32–34.
Wowak, Jarosław. „Ceramika siwa i czarna pogranicza polsko-litewskiego”. Szkło i Ceramika 6 (2014): 19–24.
Wowak, Jarosław. „Współczesna ceramika siwa i czarna na terenach wschodniej Polski oraz achodniej Litwy, Białorusi i Ukrainy”. Rozprawa doktorska, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, 2017.
Załęska, Halina. Ceramika. Techniki produkcji. Toruń: Ministerstwo Kultury i Sztuki, 1954.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
CC BY ND 4.0. Posiadaczem prawa autorskiego (Licencjodawcą) jest Autor, który na mocy umowy licencyjnej udziela nieodpłatnie prawa do eksploatacji dzieła na polach wskazanych w umowie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji niewyłącznej na korzystanie z Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego w następujących polach eksploatacji: a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (e-book, audiobook); c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera; e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY-ND 3.0) poprzez platformę cyfrową Wydawnictwa Naukowego UMK oraz repozytorium UMK.
- Korzystanie przez Licencjobiorcę z utrwalonego Utworu ww. polach nie jest ograniczone czasowo ilościowo i terytorialnie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji do Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego nieodpłatnie na czas nieokreślony
PEŁEN TEKST UMOWY LICENCYJNEJ >>
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 1474
Liczba cytowań: 0