Umiarkowanie jako cel wychowania – o zapoznanej cnocie z perspektywy pedagogicznej
DOI:
https://doi.org/10.12775/AUNC_PED.2018.012Słowa kluczowe
Umiarkowanie, cnoty moralne, cnoty kardynalne, wychowanie moralne, Tomasz z AkwinuAbstrakt
Analizy podjęte w artykule mają na celu udzielenie odpowiedzi na pytanie, jakie jest znaczenie cnoty umiarkowania z perspektywy rozwoju jednostki, a w związku z tym, jaka jest wartość owej cnoty jako celu wychowania. Badania przeprowadzono metodą hermeneutyczną. Przedmiotem analizy było ujęcie umiarkowania zaproponowane przez Tomasza z Akwinu i współczesnych neotomistów. Horyzont poznawczy stanowiła refleksja nad teleologią wychowania. W punkcie pierwszym przedstawiono dyskusję nad celami wychowania. Punkt drugi zawiera charakterystykę cnoty umiarkowania jako warunku działania dobrego moralnie. W punkcie trzecim omówiono uwarunkowania cnoty umiarkowania związane z jakością rozumowania i pożądań rozumnych (woli). W ostatnim punkcie autor wraca do pytania głównego i stara się wykazać, jakie jest znaczenie umiarkowania dla rozumnych i moralnie dobrych działań. Należy podkreślić, że umiarkowanie nie jest ograniczaniem doświadczenia przyjemności, ale polega na rozumnym korzystaniu z przyjemności w celu realizacji dobrych celów. W niektórych przypadkach unikanie przyjemności może być złe. W innych sytuacjach dobro moralne może być zrealizowane tylko wówczas, gdy jednostka zrezygnuje z przyjemności. Analizy prowadzą również do wniosku, że we współczesnej pedagogice znaczenie wychowania do umiarkowania nie jest rozumiane.Bibliografia
Anscombe, Gertrude E. M. „Nowożytna filozofia moralności”. Ethos 92 (2010): 39–60.
Arystoteles. Etyka nikomachejska. Tłum. Daniela Gromska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012.
Bagrowicz, Jerzy. „Wychowanie personalistyczne w chrześcijaństwie”. W: Personalizm polski, red. Marian Rusecki, 335–375. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2008.
Benner, Dietrich. Pedagogika ogólna. Warszawa: Wydawnictwo UKSW, 2015.
Bloom, Alan. Umysł zamknięty. O tym, jak amerykańskie szkolnictwo wyższe zawiodło demokrację i zubożyło dusze dzisiejszych studentów. Warszawa: Zysk i S-ka, 1997.
Gałkowski, Stanisław. Długomyślność: wprowadzenie do filozofii wychowania. Kraków: Akademia Ignatianum, Wydawnictwo WAM, 2016.
Gałkowski, Stanisław. Ku dobru. Aktualność filozofii wychowania Jacka Woronieckiego. Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej, 1998.
Górski, Karol. Wychowanie personalistyczne. Poznań: Naczelny Instytut Akcji Katolickiej, 1936.
Horowski, Jarosław. „Podmiotowość w pedagogice chrześcijańskiej o inspiracji tomistycznej”. Paedagogia Christiana 2/24 (2009): 63–78. http:// dx.doi.org/10.12775/PCh.2009.029.
Horowski, Jarosław. „Roztropność – cnota w pedagogice zapoznana”. W: Roztropność i cierpliwość jako sprawności moralne w wychowaniu, red. Iwona Jazukiewicz, Ewa Rojewska, 109–135. Szczecin: Zapol, 2013.
Horowski, Jarosław. “What conditions education for forgiveness in terms of the neo-Thomistic philosophy of education”. Journal of Religious Education 1 (2018): 23–36.
Horowski, Jarosław. „Wstyd a rozwój moralny – o antropologicznych fundamentach neotomistycznej teorii wychowania moralnego”. Polska Myśl Pedagogiczna 2 (2016): 231–244.
Hursthouse, Rosalind, Glen Pettigrove. “Virtue Ethics”. W: The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Winter 2016 Edition), ed. Edward N. Zalta. https://plato. stanford.edu/archives/win2016/entries/ethics-virtue/ [pobrano: 5.10.2018].
Keenan, James F. “Proposing Cardinal Virtues”. Theological Studies 56 (1995): 709–729. Kołakowski, Leszek. Mini wykłady o maxi sprawach. Kraków: Znak, 1999.
MacIntyre, Alasdair. Dziedzictwo cnoty. Studium z teorii moralności. Tłum. Adam Chmielewski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996.
Maritain, Jacques. „Od filozofii człowieka do filozofii wychowania”. W: Człowiek – wychowanie – kultura, red. Franciszek Adamski, 61–79. Kraków: Wydawnictwo WAM, 1993.
Maritain, Jacques. Trzej reformatorzy. Luter. Kartezjusz. Rousseau. Tłum. Konstanty Michalski. Warszawa–Ząbki: Fronda–Apostolicum, 2005.
Melina, Livio. „Problematyka cnoty we współczesnej teologii moralnej”. Ethos 92 (2010): 61–77.
Męczkowska, Astrid. Podmiot i pedagogika: od oświeceniowej utopii ku pokrytycznej dekonstrukcji. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP, 2006.
Michalski, Konstanty. „Istota heroizmu”. W: Konstanty Michalski, Między heroizmem a bestialstwem, 11–34. Kraków: Wydawnictwo Instytutu Teologicznego Księży Misjonarzy, 2010.
Mróz, Mirosław. „Miej kulę ołowianą u nogi”. W obronie racjonalności i cnoty roztropności, czyli o znaczeniu prudentia w pracy wychowawczej. W: Roztropność i cierpliwość jako sprawności moralne w wychowaniu, red. Iwona Jazukiewicz, Ewa Rojewska, 13–45. Szczecin: Zapol, 2013.
Mróz, Mirosław. Tajemnica ludzkiej nieprawości. Aktualność nauki św. Tomasza z Akwinu o złu moralnym i wadach głównych. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2010.
Nalaskowski, Stanisław, Władysława Szulakiewicz. Pedagogika Toruńska. Od katedry do wydziału. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2009.
Niesiołowski, Andrzej. Zarys pedagogiki ogólnej. Rękopisy z oflagu. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2017.
Nowak, Marian. Teorie i koncepcje wychowania. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, 2008.
Olbrycht, Katarzyna. „Wychowanie do wartości – w centrum aksjologicznych dylematów współczesnej edukacji”. Paedagogia Christiana 1/29 (2012): 89–104. http://dx.doi.org/10.12775/PCh.2012.005.
Pieper, Josef. „Przyszłość bez pochodzenia i nadzieja bez podstaw?” W: Josef Pieper, O trudnościach wiary dzisiaj. Rozprawy i mowy. Tłum. Tadeusz Kononowicz, Piotr Waszczenko. Warszawa: Instytut wydawniczy PAX, 1994.
Pieper, Josef. The Four Cardinal Virtues: Prudence, Justice, Fortitude, Temperance. New York: University of Notre Dame Press, 1966.
Potulicka, Eugenia. „Neoliberalizm i skutki «przedsiębiorczości» w edukacji”. W: „Po życie sięgać nowe…”. Teoria a praktyka edukacyjna, red. Maria Marta Urlińska, Agnieszka Uniewska, Jarosław Horowski, 101–119. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2012.
Sośnicki, Kazimierz. Istota i cele wychowania. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1967.
Sośnicki, Kazimierz. Pedagogika ogólna. Toruń: Księgarnia Naukowa T. Szczęsny, 1949.
Starnawski, Witold. Prawda jako zasada wychowania. Warszawa: Wydawnictwo UKSW, 2008.
Starnawski, Witold. „Źródła i pedagogiczne konsekwencje redukcjonizmu antropologicznego”. Paedagogia Christiana 1/29 (2012): 11–29. http://dx.doi. org/10.12775/PCh.2012.001.
Szudra-Barszcz, Anna. „Czy cnoty można nauczyć?”. Ethos 92 (2010): 108–118.
Szuman, Stefan. Natura, osobowość i charakter człowieka. Kraków: Wydawnictwo Wam, Księża Jezuici, 1995.
Szutta, Natasza. „Jedność cnót jako warunek normatywności cnoty. W obronie doktryny jedności cnót”. Ethos 92 (2010): 78–93.
Szutta, Natasza. „Wprowadzenie, czyli o co chodzi w dyskusji nad moralnym charakterem”. W: W poszukiwaniu moralnego charakteru, red. Natasza Szutta, 13–34. Lublin: Wydawnictwo Academicon, 2015.
Śliwerski, Bogusław. Pedagogika ogólna. Podstawowe prawidłowości. Kraków: Impuls, 2012. Tomasz z Akwinu. Suma teologiczna, t. 22: Umiarkowanie. Tłum. Stanisław Bełch. Londyn: Katolicki Ośrodek Wydawniczy „Veritas”, 1963.
Usowicz, Aleksander. Tomistyczna sublimacja uczuć w świetle nowożytnej psychologii. Kraków 1946.
Wojtyła, Karol. Miłość i odpowiedzialność. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 1986.
Woroniecki, Jacek. „Długomyślność jako cnota właściwa wychowawcy”. Szkoła Chrystusowa 4 (1930): 178–195.
Woroniecki, Jacek. Katolicka etyka wychowawcza. T. I, II/1. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL, 2000.
Woroniecki, Jacek. Katolickość tomizmu. Lublin: Instytut Edukacji Narodowej, 1999.
Wrońska, Katarzyna. „Liberal education w Polsce. Między kształceniem ogólnym a edukacją liberalną”. Paedagogia Christiana 1/33 (2014): 11–28. http://dx.doi.org/10.12775/PCh.2014.001.
Wrońska, Katarzyna. „Wychowanie a wolność. Próba wglądu w myślenie pedagogiczne Józefa Tischnera”. Paedagogia Christiana 1/41 (2018): 97–115.http://dx.doi.org/10.12775/PCh.2018.005.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 934
Liczba cytowań: 0