O krwawniku w pierwszym polskim przekładzie "Mistrza i Małgorzaty" Michaiła Bułhakowa

Abstrakt

Autorzy pierwszego polskiego przekładu powieści Michaiła Bułhakowa Mistrz i Małgorzata,
Irena Lewandowska i Witold Dąbrowski, w kilku miejscach swojego tłumaczenia opisują
płaszcz Poncjusza Piłata jako biały o podbiciu koloru krwawnika. Dalej w ich interpretacji
podbicie staje się purpurowe. Zarówno jednak autor drugiego przekładu, Andrzej Drawicz,
jak i autorzy trzeciego Leokadia, Grzegorz i Igor Przebindowie określają podbicie białego,
Poncjuszowego płaszcza jako szkarłatne jak krew lub czerwone, dokładnie tak jak chciał
Michaił Bułhakow, który napisał: В белом плаще с кровавым подбоем.... Krwawniki występujące
w Polsce mają zwykle kolor kwiatów biały, a tylko u form uprawnych pojawia
się żółty lub purpurowy, więc jest mało prawdopodobne, że Irena Lewandowska i Witold
Dąbrowski w pełni świadomie posłużyli się takim określeniem. Wśród polskich gatunków
dziko występujących roślin podobne nazwy mają jeszcze krwawnica Lythrum i krwiściąg
Sanguisorba. Nazwy tych gatunków, podobnie jak w przypadku krwawnika, mają związek
z ich przeciwkrwotocznymi właściwościami. Pierwszy z nich ma jednak kwiaty zbyt jasne
− opisywane są jako różowe lub fiołkowopurpurowe. Kwiaty drugiego natomiast przez większość
autorów określane są jako ciemnobrunatnoczerwone, co zapewne odnosi się do kwiatostanów
niedojrzałych. W pełni otwarte kwiaty krwiściągu mają barwę ciemnoczerwoną,
ciemną, czerwonopurpurową albo wręcz karmazynową. Może to właśnie kwiaty krwiściągu
lekarskiego w pełni kwitnienia mogły zmylić tłumaczy, którzy uznali, że podbicie płaszcza
Poncjusza Piłata było koloru krwawnika, choć myśleli w istocie o kwiatach innego gatunku.
Nazwa krwawnik, odnosi się również do półszlachetnego kamienia, odmiany hematytu.
Minerał ten jest mało znany, a jego nazwa nierozpoznawana przez większość potencjalnych
czytelników. Jeśli autorzy przekładu posłużyli się tym znaczeniem, to wybrali niezbyt dobrze.
Bardziej oczywisty byłby rubin, z jego krwistą barwą i nazwą wywodzącą się od czerwieni.