Na styku rozwoju, niepełnosprawności i teorii postkolonialnej. Czy osoby niepełnosprawne są marginalizowane wśród osób marginalizowanych?
DOI:
https://doi.org/10.12775/RA.2019.005Słowa kluczowe
rozwój oparty na sprawiedliwości społecznej, krytyczne wieloaspektowe badania niepełnosprawności, teoria postkolonialna, projekt WHO MIND, marginalizacja, wieloaspektowa edukacja w zakresie sprawiedliwościAbstrakt
Nierówności i niesprawiedliwości wynikające z klasyfikowania/różnicowania ludzi ze względu na rasę, płeć, orientację seksualną, pochodzenie etniczne, wyznanie lub narodowość stanowią przedmiot zainteresowania zarówno dyskursu rozwojowego, jak i dyskursu postkolonialnego, podczas gdy kwestia niepełnosprawności pozostaje w cieniu. Tymczasem zgodnie z założeniami Światowej Organizacji zdrowia (WHO), w tym realizowanego przez nią projektu Poprawa zdrowia Psychicznego na rzecz Rozwoju Narodów (MIND), niepełnosprawność to bariera rozwoju, czynnik globalnie przyczyniający się do ubóstwa, nierówności i niesprawiedliwości, a nie odwrotnie. Dlatego też kategoria niepełnosprawności powinna być brana pod uwagę w istotnych z perspektywy wyzwań XXI w. badaniach poświęconych wykorzystywaniu i osłabianiu relacji władzy w celu wyeliminowania różnic społecznych. Postulat ten koresponduje z założeniami formułowanych obecnie koncepcji teoretycznych, które podkreślają konieczność czerpania zarówno z rozważań dotyczących niepełnosprawności, jaki i z postkolonialnych debat na temat sprawiedliwości społecznej i roli, jaką edukacja może odgrywać w budowaniu sprawiedliwych społeczeństw i urzeczywistnianiu idei równości osób na całym świecie. Artykuł wprowadza w koncepcje rozwoju, niepełnosprawności i teorii postkolonialnej, a także akcentuje potrzebę krytycznych i wieloaspektowych badań nad niepełnosprawnością w celu dekolonizacji aktualnych praktyk oraz sprawienia, by marginalizowana i dyskredytowana wiedza o złożonym i heterogenicznym doświadczeniu niepełnosprawności stała się obecna w przestrzeni publicznej. Wreszcie tekst ten ma na celu podkreślenie, że zdekolonizowane rozumienie niepełnosprawności powinno być nieodłącznym elementem obecnych programów edukacyjnych – integralnym z procesami rozwojowymi – ponieważ różnice międzydzy ludźmi nie powinny być czynnikami zubożającymi, ale wzmacniającymi relacje międzyludzkie.Bibliografia
Altermark N. (2017), The post-institutional era: Visions of history in research on intellectual disability, “Disability & Society”, 32(9), pp. 1315–1332.
Andreotti V. (2011), Actionable postcolonial theory in education, Palgrave Macmillan, New York.
Barker C., Murray S. (2010), Disabling postcolonialism: Global disability cultures and democratic criticism, “Journal of Literary & Cultural Disability Studies”, 4(3), pp. 219–236.
Chataika T. (2012), Disability, development and postcolonialism, [in:] D. goodley, B. Hughes, L. J. Davis (eds.), Disability and social theory: New developments and directions, Palgrave Macmillan, Houndmills–Basingstoke–Hampshire, pp. 252–269.
Desai V., Potter R. B. (eds.) (2014), The companion to development studies, Routledge, London–New York.
Ghai A. (2012), Engaging with disability with postcolonial theory, [in:] D. Goodley, B. Hughes, L. J. Davis (eds.), Disability and social theory: New developments and directions, Palgrave Macmillan, Houndmills–Basingstoke–Hampshire, pp. 270–286.
Goulet D. (1971), The cruel choice: A new concept on the theory of development, Atheneum, New York.
Grech S. (2012), Disability and the majority of the world: A neocolonial approach, [in:] D. Goodley, B. Hughes, L. J. Davis (eds.), Disability and social theory: New developments and directions, Palgrave Macmillan, Houndmills–Basingstoke– –Hampshire, pp. 52–69.
Kapoor I. (2004), Hyper-self-reflexive development? Spivak on representing the Third World ‘Other’, “Third World Quarterly”, 4(25), pp. 627–647.
Linton S. (2005), What Is Disability Studies?, “Modern Language Association”, 120(2), p. 518–522.
Malec M. (2005), Experience of “otherness” as the situation of learning, [in:] A. Bron, E. Kurantowicz, H. S. Olesen, L. West (eds.), Between “Old” and “New” Worlds of Adult Learning, Wydawnictwo Naukowe DSWE, Wrocław, pp. 285–293.
Mandel J. (2006), Global justice, Polity Press, Cambridge.
Marquis E., Redda A., Twells L. (2018), Navigating complexity, culture, collaboration, and emotion: Student perspectives on global justice and global justice education, “Teaching in Higher Education”, 23(7), pp. 853–868.
Said E. (1983), The world, the text, the critic, MA: Harvard University Press, Cambridge.
Santos B. D. (2007), Beyond abyssal thinking: From global lines to ecologies of knowledges, “Review”, 31(1), pp. 45–89.
Sherry M. (2004), (Post) colonizing disability, “A Journal of Transnational Women’s and gender Studies”, 4, pp. 10–22.
Silvers A. (2010), An essay on modelling: The social model of disability, [in:] D. C. Ralston, J. Ho (eds.), Philosophical reflections on disability, Springer, London, pp. 19–36.
Spivak G. C. (1994), Bonding in difference, [in:] A. Arteaga (ed.), An other tongue: Nation and ethnicity in the linguistic borderlands, NC: Duke University Press, Durham, pp. 273–285.
Spivak G. C. (1998), Can the subaltern speak?, [in:] C. Nelson & L. grossberg (eds.), Marxism and the interpretation of culture, University of Illinois Press, Urbana, pp. 271–313.
The NgO Committee on Mental Health (2012), October 11), UN – global Mental Health, WHO Action Plan, http://historypsychiatry.com/2012/10/05/unglobal-mental-health- who-action-plan-oct-11–2012/ [15.08.2019].
Thirlwall A. P. (2014), Development and economic growth, [in:] V. Desai, R. B. Potter (eds.), The companion to development studies, Routledge, London–New York, pp. 61–65.
Titchkosky T., Aubrecht K. (2015), WHO’s MIND, whose future? Mental health projects as colonial logics, “Social Identities”, 21(1), pp. 69–84.
World Health Organization (WHO) (2011), 2011 World Mental Health Day. The great push: Investing in mental health, http://www.wfmh.com/2011DOCS/2011%20 WORLD%20MeNTAL%20HeALTH%20DAY%20document.pdf [15.08.2019]
Zaorska M. (2014), Disabled person on the road to professional activation – selected issues related to the realities of contemporary social reality, “Rocznik Andragogiczny”, 21, pp. 227–236.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 457
Liczba cytowań: 0
