Samogłoska e w odmianach ogólnych trzech języków słowiańskich: macedońskim, bułgarskim i polskim, w kontekście dwóch wykładników akcentu wyrazowego: czasu i charakterystyki spektralnej
DOI:
https://doi.org/10.12775/LinCop.2020.010Słowa kluczowe
typologia, jakościowa i ilościowa charakterystyka samogłosek, odmiana standardowa, akcent wyrazowyAbstrakt
Sprawozdawane badania miały dwa cele: pierwszy – porównanie wariantów podstawowych samogłoski e w odmianach ogólnych trzech języków słowiańskich, w których nie występuje opozycja oparta na iloczasie, drugi – porównanie ekspresji akcentu wyrazowego na przykładzie realizacji samogłoski e w tych odmianach trzech języków, tak w wymiarze trwania poszczególnych wariantów, jak i ich charakterystyki spektralnej.
Wyniki można streścić następująco: podstawowy wariant realizacyjny w języku macedońskim ma artykulację mediopalatalną, przewężoną w jamie ustnej (constricted) i otwartą z uwagi na stopień otwarcia jamy ustnej (open), zaś w językach bułgarskim i polskim – mediopalatalną, nieprzewężoną (nonconstricted) i otwartą (open). Z kolei ekspresja akcentu wyrazowego pozwala szeregować te języki w następującej kolejności, poczynając od najwyraźniej zaznaczonej w charakterystyce F2xF1: język macedoński, język bułgarski i język polski.
Bibliografia
Adank P., Smits R., van Hout R., 2004, A comparison of vowel normalization procedures for language variation research, Journal of the Acoustical Society of America, 116 (5), s. 3099–3107.
Andreeva B., Barry W., Koreman J., 2013, The Bulgarian Stressed and Unstressed Vowel System. A Corpus Study, Proceedings of 14th Interspeech, Lyon, s. 345– 348.
Beckman M. E., Jung T.-P., Lee S.-H., de Jong K., Krishnamurthy A. K., Ahalt S. C., Cohen K. B., Collins M. J., 1995, Variability in the production of quantal vowels revisited, Journal of the Acoustical Society of America, 97 (1), s. 471–490.
Cychnerska a., 2015, Realizacja samoglasnika /e/ pod naglaskom i u ostalim pozicijamaprozodijske reči u makedonskom jeziku. Sondažna istraživanja, Slavia Me ridionalis, 15, 175–194, [online] https://ispan.waw.pl/journals/index.php/sm/article/view/sm.2015.015 [dostęp: 07.05.2020]
Dłuska M., 1976, Prozodia języka polskiego, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Dokovova M., Sabev M., Scobbie J. M., Lickley R., Cowen S., 2019, Bulgarian vowel reduction in unstressed position: an ultrasound and acoustic investigation, w: S. Calhoun, P. Escudero, M. Tabain, P. Warren (red.), Proceedings of 19th International Congress of Phonetic Science, Melbourne, s. 2720–2724.
Dunaj B., 2015, Gramatyka współczesnego języka polskiego. Część 1. Fonetyka i fonologia, Tarnów: Wydawnictwa Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Tarnowie.
Fant G., 1960, Acoustic theory of speech production. With calculation based on X -ray studies of Russian articulation, w: R. Jakobson, C. H. van Schooneveld (red.), Description and analysis of contemporary standard Russian, Hague.
Friedman V., 2001, Macedonian, Slavic and East European Language Resource Center (Seelrc), [online] http://www.seelrc.org:8080/grammar/mainframe.jsp?n-LanguageID=3 [dostęp: 13.12.2019].
Grigorova Е., 2007, Język bułgarski, w: I. Sawicka (red.), Komparacja współczesnych języków słowiańskich. Fonetyka i fonologia, Opole: Uniwersytet Opolski –Instytut Filologii Polskiej i Opolskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, s. 427–443.
Jassem W., 1962, Akcent języka polskiego, Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo PAN.
Jassem W., 2003, Polish. Illustration of the IPA, Journal of the International Phonetic Association, 33/1, s. 103–107.
Jassem W., Nowak I., 1993, Wielowymiarowe skalowanie przestrzeni percepcyjnej samogłosek podstawowych, Prace IPPT 21/1993, Warszawa: Instytut Podstawowych Problemów Techniki Polskiej Akademii Nauk.
Klebanowska B., 2007, Interpretacja fonologiczna zjawisk fonetycznych w języku polskim – z ćwiczeniami, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Moosmüller S., 2006, Some relevant aspects of vowel formant interpretation, Grazer Linguistische Studien, 65, s. 53–73.
Ostaszewska D., Tambor J., 2000, Fonetyka i fonologia współczesnego języka polskiego, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Pettersson Th., Wood S. A. J., 1987, Vowel reduction in Bulgarian and its implications for theories of vowel production: a review of the problem, Societas Linguistica Europea, s. 261–278.
Sabev M., 2015, Reduction of unstressed central and back vowels in Contemporary Standard Bulgarian, w: Proceedings of 18th International Congress of Phonetic Science, Glasgow, [online] https://www.internationalphoneticassociation.org/icphs-proceedings/ICPhS2015/Papers/ICPHS0456.pdf [dostęp: 13.12.2019].
Sabev M., Payne E., 2019, A cross-varietal continuum of unstressed vowel reduction: evidence from Bulgarian and Turkish, w: S. Calhoun, P. Escudero., M. Tabain, P. Warren (red.), Proceedings of 19th International Congress of Phonetic Science, Melbourne, s. 1164–1168.
Sawicka I., 1994, The phonetic shape of the Macedonian word, Slavia Meridionalis: studia linguistica slavica et balcanica, s. 9–21.
Sawicka I. (red.), 2007, Komparacja współczesnych języków słowiańskich. Fonetyka i fonologia, Opole: Uniwersytet Opolski – Instytut Filologii Polskiej i Opolskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.
Schwartz J.-L., Boë L.-J., Vallée N., Abry Ch., 1997, Major trends in vowel system inventories, Journal of Phonetics, 25, s. 233–253.
Steffen-Batogowa M., 2000, Struktura akcentowa języka polskiego, Warszawa–Poznań: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Stevens K. N., 2000, Acoustic phonetics, Cambridge, Massachusetts, London, England: The MIT Press.
Ternes E., Vladimirova-Buhtz T., 1999, Bulgarian, w: Handbook of the International Phonetic Association, Cambridge: Cambridge University Press, s. 55–57.
Trawińska A., 2009, Zastosowanie do celów biometrycznych analizy mowy wykonywanej przy użyciu narzędzi inżynierii biomedycznej, w: R. Tadeusiewicz, P. Augustyniak (red.), Podstawy inżynierii biomedycznej, Kraków: Wydawnictwa AGH, t. 1, s. 253–268.
Wiśniewski M., 2000, Zarys fonetyki i fonologii współczesnego języka polskiego, Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Wood S. A. J., 1979, A radiographic analysis of constriction locations for vowels, Journal of Phonetics, s. 25–43.
Wood S. A. J., 1986, The acoustical significance of tongue, lip, and larynx manoeuvres in rounded palatal vowels, Journal of the Society of America, 80 (2), s. 391– 401.
Wood S. A. J., Pettersson Th., 1988, Vowel reduction in Bulgarian: the phonetic data and model experiments, Societas Linguistica Europea, s. 239–262.
Wróbel H. (red.), 1995, Gramatyka współczesnego języka polskiego. Fonetyka i fonologia, Kraków: Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 453
Liczba cytowań: 0