TY - JOUR AU - Freise, Matthias PY - 2015/12/04 Y2 - 2024/03/29 TI - Próba typologii podstawowych zagadnień komparatystycznych JF - Litteraria Copernicana JA - LC VL - 16 IS - 2 SE - Studia i rozprawy DO - 10.12775/LC.2015.015 UR - https://apcz.umk.pl/LC/article/view/LC.2015.015 SP - 13-26 AB - <p>Przedmiotem komparatystyki nie są substancje, lecz relacje. Relacje nie „istnieją”, trzeba je łączyć. Cztery rożne sposoby tworzenia relacji odpowiadają czterem podstawowym zagadnieniom komparatystyki. Porównanie semantyczne jest relacją obserwowaną w samym systemie literatury i symetryczną; porównanie funkcjonalne wykracza poza system literatury i też jest symetryczne; transfer kulturowy wykracza poza system literatury i jest relacją jednostronną, asymetryczną; wpływ literacki jest immanentny w systemie literatury i jednostronny. Dwie z tych możliwych form relacji traktują badane systemy kulturowe immanentnie, jedna tropi wędrówkę obrazów albo motywów, druga tworzy ekwiwalencje kulturowe. Pozostałe dwie formy relacji wykraczają poza system literatury i kultury, jedna ku społecznej funkcji literatury, druga w kierunku świata faktów i przedmiotów. Jednostronne formy relacji implikują następstwo tekstów, czyli relację syntagmatyczną. Symetryczne formy relacji implikują równoczesność – albo systemy literackie znajdują się naprzeciw siebie, albo ich ekwiwalencja jest podstawą dla typologicznego porównania. Wyliczenie możliwości badań komparatystycznych dokonane przez Wacława Borowego cierpi z powodu nierównej ich oceny. W artykule zademonstrowano, w jaki sposób są one równorzędne i jakie rezultaty się otrzymuje, zależnie od poziomu, na którym zadaje się pytanie.</p> ER -