Retoryczność porównania
DOI:
https://doi.org/10.12775/LC.2015.016Słowa kluczowe
porównanie, figury retoryczne, poetyka, komparatystyka, intersemiotyczność, interdyskursywnośćAbstrakt
Artykuł charakteryzuje porównanie jako ponadsemiotyczną i ponadmedialną strukturę myślenia oraz narzędzie retoryczne. Wskazuje na wielofunkcyjność i wszechobecność porównania. Ukazuje jego wymiar epistemologiczny, aksjologiczny, ontologiczny i perswazyjny. Jako sposób poznawania, porządkowania, wartościowania porównanie leży u podstaw rozwoju dyskursu nauki. Jest koniecznym elementem każdej interpretacji, ponieważ wpisany w nią jest wymóg kontekstualizacji. Przykładu dostarcza tu przekład językowy, semiotyczny, medialny. Porównanie umożliwia rozpoznanie wszelkich działań intertekstualnych: aluzji, parafrazy, adaptacji, stylizacji, parodii, pastiszu, falsyfikatu, plagiatu. Retoryczność porównania ujawnia się zwłaszcza w interpretacji porównawczej, która wydobywa wybrane aspekty, odsuwając na drugi plan inne. Funkcja perswazyjna i manipulacyjna porównania wykorzystywane są zwłaszcza w reklamie i propagandzie politycznej.
Bibliografia
Bal Mieke, Narratologia. Wprowadzenie do teorii narracji, red. nauk. tłum. Ewa Kraskowska, Ewa Rajewska, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2012.
Black Max, Models and metaphors, Ithaca: Cornell University Press, 1962.
de Bolla Petter, O teorii porównania, tłum. Bożena Shallcross, [w:] Niewspółmierność. Perspektywy nowoczesnej komparatystyki. Antologia, red. Tomasz Bilczewski, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2010.
Dąbrowski Stanisław, O pewnej właściwości porównania i metafory, „Pamiętnik Literacki” 1965, z. 3.
Deleuze Gilles, Logika sensu, tłum. Grzegorz Wilczyński, Warszawa: PWN, 2011.
Descombes Vincent, To samo i inne. Czterdzieści pięć lat filozofii francuskiej (1933–1978), tłum. Bogdan Banasiak, Krzysztof Matuszewski, Warszawa: Spacja, 1996.
Goodman Nelson, Jak tworzymy świat, tłum. Michał Szczubiałka, Warszawa: Fundacja Aletheia, 1997.
Kareński-Tschurl Mateusz, Porównanie jako prze-znaczenie, „Teksty Drugie” 2001, nr 6.
Łotman Jurij, Uniwersum umysłu. Semiotyczna teoria kultury, tłum. Bogusław Żyłko, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2008.
de Man Paul, Retoryka tropów (Nietzsche), [w:] idem, Alegorie czytania: język figuralny u Rousseau, Nietzschego, Rilkego i Prousta, tłum. Artur Przybysławski, Kraków: Universitas, 2004.
Nietzsche Friedrich, Przedstawienie retoryki starożytnej, tłum. Bogdan Baran, [w:] Nietzsche 1900–2000, red. Artur Przybysławski, Kraków: Aureus, 1997.
Perelman Chaïm, Analogia i metafora w nauce, poezji i filozofii, tłum. Janusz Lalewicz, „Pamiętnik Literacki” 1971, z. 3.
Perelman Chaïm, Imperium retoryki. Retoryka i argumentacja, tłum. Mieczysław Chomicz, Warszawa: PWN, 2002.
Szczęsna Ewa, Ontologia i epistemologia porównania, [w:] Komparatystyka dzisiaj, t. 1: Problemy teoretyczne, red. Ewa Szczęsna, Edward Kasperski, Kraków: Universitas, 2010.
Szczęsna Ewa, Poetyka mediów, Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, 2007.
Wierzbicka Anna, Porównanie – gradacja – metafora, „Pamiętnik Literacki” 1971, z. 4.
Współczesne teorie przekładu. Antologia, red. Piotr Bukowski, Magda Heydel, Kraków: Znak, 2009.
Wysłouch Seweryna, Wyprzedaż semiotyki, red. Monika Brzóstowicz-Klajn, Bogumiła Kaniewska, Poznań: Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”, 2011.
Zuern John, Figures In the Interface. Comparative Methods in the Study of Digital Literature, [w:] Reading Moving Letters. Digital Literature in Research and Teaching, red. Roberto Simanowski, Jürgen Schäfer, Peter Gendolla, New Brunswick–London: Transcript, 2010.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 2526
Liczba cytowań: 0
