TY - JOUR AU - Łabędź, Piotr PY - 2015/12/18 Y2 - 2024/03/29 TI - Działania hetmana Krzysztofa Radziwiłła „Pioruna” wymierzone przeciw powstaniu kozackiemu Semena Nalewajki na ziemiach Wielkiego Księstwa Litewskiego w latach 1595–1596 JF - Klio - Czasopismo Poświęcone Dziejom Polski i Powszechnym JA - KLIO_CPDPiP VL - 33 IS - 2 SE - Artykuły DO - 10.12775/KLIO.2015.018 UR - https://apcz.umk.pl/KLIO/article/view/KLIO.2015.018 SP - 51-72 AB - <p>Na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XVI wieku wzrosła aktywność Kozaków zaporoskich, których śmiałe wyprawy w okolice Morza Czarnego prowadziły do licznych kontrowersji w stosunkach między Turcją a Rzeczpospolitą. W związku z tym stany zgromadzone na sejmie 1590 roku uchwaliły konstytucję „Porządek z strony Nizowcow y Ukrainy”, w której zakazano Kozakom przekraczania granic państwa oraz zobowiązano ich do złożenia przysięgi wierności Rzeczypospolitej i uznania zwierzchnictwa hetmanów koronnych. Wprowadzenie w życie nowej uchwały uderzało jednak w dotychczasowe funkcjonowanie Kozaków, dla których łupieżcze wyprawy stanowiły często podstawę egzystencji. Ograniczanie swobód doprowadziło więc do wzrostu niezadowolenia na Zaporożu, które wkrótce przerodziło się w falę buntów i powstań. Na czele jednej z pierwszych kozackich rebelii stanął Semen Nalewajko. Oddziały jego powstańców wkroczyły do Wielkiego Księstwa Litewskiego w 1595 roku i szybko zajęły i splądrowały Słuck i Mohylew, ujawniając tym samym słabość armii Księstwa. Senatorowie litewscy zamierzali przeciwstawić się powstaniu mobilizując prywatne armie i pospolite ruszenie, ale szybko okazało się, że ich działania zostały podjęte zbyt późno. Celem tego artykułu jest odtworzenie wydarzeń z czasów postania Nalewajki na Litwie w latach 1595–1596 i ukazanie roli Krzysztofa „Pioruna” Radziwiłła (1547–1603) w dławieniu powstania.</p> ER -