Alexander redivivus? Opis solida z wizerunkiem Konstantyna Wielkiego w Vita Constantini

Abstrakt

W tekście poddano analizie fragment z Vita Constaini (IV,15). W opinii autora relacji, Euzebiusza z Cezarei, przedstawia on pogrążonego w modlitwie Konstantyna Wielkiego, a przedstawienie cesarza z uniesionym wzrokiem miało świadczyć o jego pobożności. Do naszych czasów dochowały się liczne warianty solida z awersem opisanym przez Euzebiusza. Identyczne przedstawienie z rewersu było również bite na brązowym i srebrnym pieniądzu cesarza Konstantyna oraz jego synów (ze związku z Faustą) jak również kuzyna (Delmacjusza). Analizując ikonografię pieniądza należy również wziąć pod uwagę przedstawienie z rewersu – to uzupełnienie propagandowego przekazu zasygnalizowanego na awersie. W przypadku opisanego solida przedstawienia te nie mają charakteru religijnego lecz manifestując potęgę militarną Cesarstwa Rzymskiego. Opisane przez autora Vita Constantini przedstawienie nie było nowym w numizmatyce antycznej. Nawiązywało ono do przedstawienia Aleksandra Wielkiego oraz tych władców hellenistycznych, którzy rościli sobie pretensje do panowania nad Wschodem. Nie inaczej jest również w przypadku analizowanego przedstawienia cesarza Konstantyna. Pojawia się ono na pieniądzu bitym po 324 roku, kiedy cesarz dopiero co pobiwszy Licyniusza, zamierzał stawić czoła perskiemu zagrożeniu. Jednym z elementów tej polityki było przedstawienie siebie oraz swych synów oraz kuzyna Delmacjusza jako „nowych Aleksandrów”. Autor artykułu analizując powyższy opis wskazał również na błędne tłumaczenie tego przekazu na język polski oraz inne języki nowożytne (niemiecki i francuski). Źródłem tego błędu było najprawdopodobniej zasugerowanie się tłumaczeniem analizowanej relacji na łacinę jakie odnajdujemy w Patrologia Latina.