Masowe represje wobec Polaków w obwodzie winnickim na Ukrainie w latach 1937–1938. Głosy akt śledczych
DOI:
https://doi.org/10.12775/EO.2014.003Słowa kluczowe
Wielki Terror w Związku Radzieckim, polska operacja NKWD (1937–1938), represje wobec ludności polskiej w obwodzie winnickim (USSR), rehabilitacja ofiar represji stalinowskichAbstrakt
Artykuł omawia przyczyny, przebieg i bilans ofiar represji wobec ludności polskiej w obwodzie winnickim na Ukrainie radzieckiej w latach największego terroru stalinowskiego. Na podstawie materiałów z protokołów śledczych przedstawiono sposób przeprowadzenia przez NKWD tzw. „operacji polskiej”, trwającej od sierpnia 1937 do listopada 1938 r. Śledztwa prowadzono w trybie przyspieszonym i pozasądowym. Najwięcej osób zostało skazanych na podstawie art. 54–10 Kodeksu Karnego USRR za antyradziecką agitację i propagandę. Zarzuty stawiane wobec oskarżonych dotyczyły działalności narodowej, w tym obrony szkolnictwa polskiego, wychowania patriotycznego dzieci i młodzieży, przechowywania i rozpowszechniania literatury polskiej, aktywności religijnej, kontaktów z księżmi katolickimi, krewnymi w Polsce, działalności dywersyjno-sabotażowej na rzecz Polski, sprzeciwowi wobec kołchozów itd. Losem skazanych najczęściej była kara śmierci, 5 lub 10 lat obozów pracy. Większość ofiar represji została zrehabilitowana w czasie odwilży po śmierci Stalina lub po 1989 r.
Bibliografia
Dzwonkowski R., Losy duchowieństwa katolickiego w ZSRR 1917–1939. Martyrologium, Lublin 1998.
Grajewski A., Najdłuższa religijna wojna XX wieku. Z dziejów ateizmu w ZSRR, [w:] Chrześcijaństwo w Związku Radzieckim w dobie pierestrojki i głasnosti, red. W. Grzeszczak, Warszawa 1992.
Kumor B., Kościół i katolicy w cesarstwie rosyjskim (do 1918 roku), [w:] Odrodzenie Kościoła katolickiego w byłym ZSRR, red. E. Walewander, Lublin 1993.
Kupczak J., Polacy na Ukrainie w latach 1921–1939, Wrocław 1994.
Ochotin N., Pietrow N., Roginskij A., Limity terroru, „Karta” 1993, nr 11.
Pietrow N., Polska operacja NKWD, „Karta” 1993, nr 11.
Stroński H., Represje stalinizmu wobec ludności polskiej na Ukrainie w latach 1929–1939, Warszawa 1998.
Васильєв В., Причини та механізми здійснення масових політичних репресій на території Вінницької області в 20 – 30-і рр., [w:] Політичні репресії на Поділлі (20– 30-і рр. ХХ ст.), red. І. Паламар, Вінниця 1999.
Вінниця: злочин без кари. Документи, свідчення, red. Є. Сверстюк, О. Скоп, Київ 1994.
Вoвкодав В., Голгофа одного району (за матеріалами Віноблдержархіву), „Панорама (Вінниця)” 29 VIII 1998, nr 66–67(9385).
Державний Архів Вінницької Області (ДАВО), Р -6023, оп. 4, спр. 2864, 6100, 6549, 6737, 6905, 6971, 7739, 9714, 10468, 10891, 11049, 11973, 12653,14570, 16379, 16485, 16671, 17236, 17241, 17291, 17732, 18413, 20270, 20912, 21645, 22042, 22423, 22846, 23344, 24668, 25565,
Костюк Г., Сталінізм в Україні (Генеза і наслідки). Дослідження і спостере-ження, Київ 1995.
Мельник І., Римо-католицька парафія у селі Вербовець, Городок 2003 [mps].
Рубльов О., Репринцев В., Репресії проти поляків в Україні у 1930-ті роки, „З Aрхiвiв ВЧК – ГПУ– НКВД– КГБ” 1995, nr 1–2.
Шаповал Ю., Невигадані історії, Київ 2004.
Шаповал Ю., Україна ХХ століття. Особи та події в контексті важкої історії, Київ 2001.
Шаповал Ю., Пристайко В., Золотарьов В., ЧК – ГПУ – НКВД в Україні: особи, факти, документи, Київ 1997.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 727
Liczba cytowań: 0