Legacja Gwalona z Beauvais w Polsce w 1103 roku
DOI:
https://doi.org/10.12775/RH.2015.03Abstrakt
Die Legation Gualos von Beauvais in Polen im Jahre 1103
Zusammenfassung
Eines der wichtigsten Ereignisse in der Geschichte des polnischen Staates und der Kirche im ersten Jahrzehnt des 12. Jahrhunderts war der Besuch des päpstlichen Legaten Gualo, des damaligen Elekten von Beauvais und nachmaligen Bischofs von Paris, in Polen. Die Forschungsdiskussion über diese Legation dauert seit Jahrzehnten ununterbrochen an, dennoch ist darüber weiterhin nur wenig bekannt. Dies liegt selbstverständlich an der Dürftigkeit der Quellen, die sich gewissermaßen auf das zwei Sätze umfassende Zeugnis des Gallus Anonymus und die Einträge in einigen polnischen Annalen beschränken. Wir erfahren daraus lediglich, daß der Legat die Unterstützung Boleslaus’ Schiefmunds für seine Tätigkeit erfuhr und eine Synode einberief, auf der zwei Bischöfe ihres Amtes enthoben wurden. Unter Berücksichtigung zahlreicher Quellen aus den Nachbarstaaten und aus Westeuropa bemühen wir uns im vorliegenden Beitrag, vier mit der Legation verbundene Zweifel zu zerstreuen. Zunächst fragen wir, ob die Legation im Jahre 1103, 1104 oder 1105 stattfand, und sprechen uns schließlich für das Jahr 1103 aus. Danach überlegen wir, welche beiden abgesetzten Bischöfe die Quellen meinen könnten, und gelangen zu dem Ergebnis, daß es sich bei ihnen um die Bischöfe von Posen und Płock handeln müßte, auch wenn man über sie nichts Näheres weiß. An dieser Stelle unserer Überlegungen setzten wir uns kritisch mit der traditionellen Meinung auseinander, nach der es sich bei einem der abgesetzten Oberhirten um den Krakauer Bischof Caslaus gehandelt haben soll. Im dritten Punkt unserer Darstellung versuchen wir, die wahrscheinlichsten Motive für Gualos Vorgehen zu ergründen und kommen zu dem Schluß, daß es sich dabei um rechtliche Gründe gehandelt haben müßte. Demnach dürften die beiden Bischöfe wahrscheinlich von einem Metropoliten geweiht worden sein, der kein Pallium vorweisen konnte, so daß ihre Weihe für ungültig erklärt worden sein dürfte. Im letzten Abschnitt unseres Beitrages stimmen wir den neuesten Forschungen P. Nowaks zu, denen zufolge Gualo kein Exemplar der Tripartita nach Polen mitgebracht habe und die beiden polnischen, aus dem 12. Jahrhundert stammenden Handschriften dieses Werkes keinen gemeinsamen Archetypen besitzen.
The legation of Gualo of Beauvais in Poland in 1103
Abstract
The paper consists of its author’s reflections on the visit to Poland made by the papal legate Gualo, bishop-elect of the diocese of Beauvais, and later diocesan bishop of Paris. The core of the discussion is an attempt to find answers to four key controversies related to this question, namely: a) in which year (1103, 1104 or 1105) the legation of Gualo took place, b) which two Polish bishops were removed by him, c) what may have been the most probable reasons for that decision, and d) whether in the light of recent scholarship the assertion that the legate brought to Poland a copy of Tripartita can be accepted. The text is closed with a recapitulation.
Bibliografia
Abraham W., Organizacja Kościoła w Polsce do połowy wieku XII, wyd. 4, Wodzisław Śląski 2009.
Abraham W., Początek biskupstwa i kapituły katedralnej w Krakowie, Rocznik Krakowski 4, 1900.
Annales Patherbrunenses, wyd. P. Scheffer-Boichorst, Innsbruck 1870.
Anonim tzw. Gall, Kronika polska, tłum. R. Grodecki, Kraków 1923; tłum. R. Grodecki, opr. M. Plezia, Wrocław 2003.
Balzer O., Genealogia Piastów, wyd. 2, Kraków 2005.
Baran-Kozłowski W., Arcybiskup gnieźnieński Henryk Kietlicz (1199-1219), Poznań 2005.
Becker A., Papst Urban II. (1088-1099), t. I, Stuttgart 1964 (Schriften der MGH 19/1).
Benson R., The Bishop-Elect. A Study in Medieval Ecclesiastical Offi ce, Princeton 1968.
Benyskiewicz K., Książę Polski Władysław I Herman 1079-1102, Zielona Góra 2010.
Beulertz S., Das Verbot der Laieninvestitur im Investiturstreit, Hannover 1991 (MGH Studien und Texte 2).
Bieniak J, Autor Rocznika dawnego, w: Kultura średniowieczna i staropolska. Studia ofiarowane Aleksandrowi Gieysztorowi w pięćdziesięciolecie pracy naukowej, Warszawa 1991.
Birkenmajer A., Nowy katalog biskupów wrocławskich, w: Studia historyczne ku czci Stanisława Kutrzeby, t. II, Kraków 1938.
Blet P., Histoire de la répresentation diplomatique du Saint Siège des origines à l’aube du XIXe siècle, Città del Vaticano 1982.
Blumenthal U. R., Paschal II and the Roman Primacy, Archivum Historiae Pontifi ciae 16, 1978.
Blumenthal U. R., Some notes on papal policies at Guastalla, 1106, Studia Gratiana 19, 1976.
Blumenthal U. R., The correspondence of Pope Paschal II and Guido of Vienne 1111-1116, w: Supplementum festivum. Studies in Honour of Paul Oskar Kristeller, Binghamton 1987.
Blumenthal U. R., The early councils of Pope Paschalis II (1100-1110), Toronto 1978.
Blumenthal U. R., The Investiture Controversy. Church and Monarchy from the Ninth to the Twelfth Century, Philadelphia 1988.
Borkowska U. OSU, Odbudowa i rozwój (2. poł. XI i XII w.), w: Chrześcijaństwo w Polsce. Zarys przemian 966-1979, Lublin 1992.
Burchardi Wormatiensis ecclesiae episcopi decretorum libri viginti. Ergänzter Neudruck der „Editio princeps” Köln 1548, wyd. G. Fransen, T. Kölzer, Aalen 1992.
Canonical Collections of the Early Middle Ages (c. 400-1140). A Biographical Guide to the Manuscripts and Literature, Washington D.C., 1999.
Chronica Alberici monachi Trium Fontium, wyd. P. Scheffer-Boichorst, Monumenta Germaniae historica, Scriptores, t. XXIII, Hannoverae 1874.
Cosmae Pragensis Chronica Boemorum, wyd. B. Bretholz, Monumenta Germaniae historica, Scriptores rerum Germanicarum, nova series, t. II, Berlin 1923.
Councils and Synods with other Documents relating to the English Church, wyd. D. Whitelock, M. Brett, Ch. N. L. Brooke, t. I, Oxford 1981.
David P., Un disciple d’Yves de Chartres en Pologne – Galon de Paris et le droit canonique, w: La Pologne au VIIe Congrés International des scientes historiques, t. I, Varsovie 1933.
Denzler G., Das Papsttum und der Amtszölibat, cz. 1, Stuttgart 1973 (Päpste und Papsttum 5/1).
Depoin J., Essai sur la chronologie des évêques de Paris de 768 à 1138, Bulletin historique et philologique du Comité des travaux historiques et scientifi ques 24, 1906.
Die Regesten der Bischöfe und des Domkapitels von Bamberg, opr. E. von Guttenberg, Würzburg 1963 (Veröffentlichungen für fränkische Geschichte, VI Reihe).
Dobosz J., Monarcha i możni wobec Kościoła w Polsce do początku XIII wieku, Poznań 2002.
Dokumenty soborów powszechnych, t. II, opr. A. Baron, H. Pietras SJ, Kraków 2007.
Drelicharz W., Annalistyka małopolska XIII-XV wieku. Główne kierunki rozwoju wielkich roczników kompilowanych, Kraków 2003.
Drelicharz W., Idea zjednoczenia królestwa w średniowiecznym dziejopisarstwie polskim, Kraków 2012.
Dumont C., L’ abbaye de Saint-Quentin de Beauvais (XIe-XIIIe siècles), Positions des thèses soutenues par les élèves de la promotion de 1991 pour obtenir le diplôme d’archiviste-paléographe. Ecole Nationale des Chartres.
Eadmeri monachi Cantuariensis Vita sancti Anselmi archiepiscopi Cantuariensis (The Life of St Anselm by Eadmer), wyd. R. W. Southern, London 1962.
Ebonis Vita s. Ottonis, wyd. J. Wikarjak, K. Liman, Monumenta Poloniae historica, series nova, t. VII, cz. 2, Warszawa 1969.
Epistolae Ivonis Carnotensis episcopi, wyd. M. J. Brial, w: Recueil des historiens des Gaules et de la France, t. XV, Paris 1878.
Epistolae Paschalis II papae, wyd. M. J. Brial, w: Recueil des historiens des Gaules et de la France, t. XV, Paris 1878.
Fliché A., Le règne de Philippe Ier, roi de France (1060-1108), Paris 1912.
Galli Anonymi Cronicae et gesta ducum sive prinicipum Polonorum, wyd. K. Maleczyński, Monumenta Poloniae historica, series nova, t. II, Cracoviae 1952.
Gąsiorowski A., Paweł, w: Słownik starożytności słowiańskich, t. IV, Wrocław 1970.
Gaudemet J., Le célibat ecclésiastique. Le droit et la practique du XIe au XIIIe siècle, Zeitschrift der Savigny Stiftung für Rechtgeschichte. Kanonistische Abteilung 68, 1982.
Gębarowicz M., Polska, Węgry czy Sycylia odbiorcą listu papieża Paschalisa II?, Kwartalnik Historyczny 51, 1937.
Gębarowicz M., Walo, biskup Beauvais i Paryża i jego legacyja w Polsce, Sprawozdania Towarzystwa Naukowego we Lwowie 3, 1923.
Gesta Treverorum, wyd. G. Waitz, Monumenta Germaniae historica, Scriptores, t. VIII, Hannoverae 1848.
Gieysztor A., Bamberg i Polska w XI i XII wieku, Studia Źródłoznawcze 15, 1971.
Gieysztor A., O kilku biskupach polskich XI wieku, w: Europa – Słowiańszczyzna – Polska. Studia ku uczczeniu profesora Kazimierza Tymienieckiego, Poznań 1970.
Gieysztor A., Przemiany ideologiczne w państwie pierwszych Piastów a wprowadzenie chrześcijaństwa, w: Początki państwa polskiego. Księga Tysiąclecia, t. II, Poznań 1962.
Graf von Hacke C. B., Die Palliumverleihungen bis 1143. Eine diplomatisch-historische Untersuchung, Marburg 1898.
Grodecki R., Baldwin, w: Polski słownik biografi czny, t. I, Kraków 1935.
Grodecki R., Czasław, w: Polski słownik biografi czny, t. IV, Kraków 1938.
Güttner-Sporzyński D. von, Poland and the Papacy before the Second Crusade, w: La papauté et les crosaides, Farnheim 2011.
Guyotjeannin O., Légat (Moyen Âge), w: Dictionnaire historique de la papauté, [Paris] 1994.
Hiestand R., Les légats pontifi caux en France du milieu XIe à la fi n du XIIe siècle, w: L’Église de France et la papauté (Xe-XIIIe siècle). Die französische Kirche und das Papsttum (10.-13. Jahrhundert), Paris 1993.
Hüls R., Kardinäle, Klerus und Kirchen Roms 1049-1130, Tübingen 1977.
Ioannis Dlugossii Annales seu cronicae incliti Regni Poloniae, lib. III-IV, Varsaviae 1970.
Ioannis Dlugossii Vitae episcoporum Plocensium abbreviatae cum continuatione Laurentii de Wszerecz, wyd. W. Kętrzyński, Monumenta Poloniae historica, t. VI, Kraków 1893.
Jana Długosza Roczniki, czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego, ks. III-IV, tłum. J. Mrukówna, Warszawa 1969.
Jasiński K., Najstarsze roczniki krakowskie, Kwartalnik Historyczny 88, 1981.
Jasiński K., Rodowód pierwszych Piastów, Warszawa-Wrocław [1992].
Jurek T., Losy arcybiskupstwa gnieźnieńskiego w XI wieku, w: 1000 lat Archidiecezji Gnieźnieńskiej, Gniezno 2000.
Jurek T., Ryczyn biskupi. Studium z dziejów Kościoła polskiego w XI w., Roczniki Historyczne 60, 1994.
Jurek T., Zagadka biskupa wrocławskiego Roberta, Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka 45, 1990.
Kalendarz katedry krakowskiej, wyd. Z. Kozłowska-Budkowa, Monumenta Poloniae historica, series nova, t. V, Warszawa 1978.
Kalinowski L., Najstarsze inwentarze skarbca katedry krakowskiej jako źródło do dziejów sztuki w Polsce, w: Cultus et cognitio. Studia z dziejów średniowiecznej kultury, Warszawa 1976.
Karwasińska J., Archiepiscopus Polonie – archiepiscopus Gneznensis. O adresacie bulli Paschalisa II, Studia Źródłoznawcze 27, 1983.
Katalogi biskupów krakowskich, wyd. J. Szymański, Monumenta Poloniae historica, series nova, t. X/2, Warszawa 1974.
Katalogi biskupów wrocławskich, wyd. W. Kętrzyński, Monumenta Poloniae historica, t. VI, Lwów 1893.
Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, t. I, [wyd. I. Zakrzewski], Poznań 1877.
Korta W., Średniowieczna annalistyka śląska, Wrocław 1966.
Korytkowski J. ks., Arcybiskupi gnieźnieńscy, prymasowie Polski i metropolici polscy od roku 1000 aż do roku 1821, t. I, Poznań 1888.
Kosmasa Kronika Czechów, opr. M. Wojciechowska, wyd. 3, Wodzisław Śląski 2012.
Kosonowski M., Dokumenty księżnej Salomei i księcia Mieszka Starego dla klasztoru benedyktynów w Mogilnie z XVII-wiecznego kopiariusza Archiwum Krakowskiej Kapituły Katedralnej. Studium krytyczne i edycja tekstu, w: Signa. Studia i szkice z nauk pomocniczych historii. Prace dedykowane Profesorowi Zenonowi Piechowi w sześćdziesiątą rocznicę urodzin, Kraków 2014.
Kosonowski M., Postać i panowanie Bolesława Krzywoustego w nowym historiografi cznym ujęciu. Kilka uwag o pracy Stanisława Rosika „Bolesław Krzywousty”, Studia Historyczne 57, 2014.
Kozłowska-Budkowa Z., Który Bolesław?, w: Prace z dziejów Polski feudalnej ofi arowane Romanowi Grodeckiemu w 70. rocznicę urodzin, Warszawa 1960.
Kozłowska-Budkowa Z., Repertorium polskich dokumentów doby piastowskiej, wyd. 2, Kraków 2006.
Kozłowska-Budkowa Z., Wstęp, do: Monumenta Poloniae historica, series nova, t. V, Warszawa 1978.
Krawiec A., Król bez korony. Władysław I Herman, książę polski, Warszawa 2014.
Kronika książąt polskich, wyd. Z. Węclowski, Monumenta Poloniae historica, t. III, Lwów 1878.
Labuda G., Arcybiskup Henryk – arcybiskup Bogumił – arcybiskup Bogumił-Piotr, w: tegoż, Szkice historyczne X-XI wieku. Z dziejów organizacji Kościoła w Polsce we wczesnym średniowieczu, Poznań 2004.
Labuda G., Dyplomacja polska wczesnego feudalizmu (wiek X – 1306 r.), w: Historia dyplomacji polskiej, t. I, Warszawa 1982.
Labuda G., Katalogi biskupów krakowskich przed Długoszem, Studia Źródłoznawcze 27, 1983.
Labuda G., List papieża Paschalisa II do niewiadomego arcybiskupa polskiego z początku XII wieku. Przyczynek do dyskusji nad faktum biskupa krakowskiego Stanisława, Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka 26, 1971.
Labuda G., Początki diecezjalnej organizacji kościelnej na Pomorzu i na Kujawach w XI i XII wieku, Zapiski Historyczne 33, 1968.
Labuda G., Polska i krzyżacka misja w Prusach do początku XIII w., Annales Missiologicae 9, 1937.
Labuda G., Roczniki polskie, w: Słownik starożytności słowiańskich, t. IV, Wrocław 1970.
Labuda G., Zagadnienie suwerenności Polski wczesnofeudalnej w X-XII wieku, Kwartalnik Historyczny 67, 1960.
Lec Z., Wiadomości o pierwszych biskupach śląskich w świetle kroniki Thietmara i niektórych wrocławskich katalogów biskupich, Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka 53, 1998.
Liber pontifi calis, wyd. L. Duchesne, t. II, Paris 1892.
Luchaire A., Louis VI le Gros. Annales de sa vie et de son règne (1081-1137), Paris 1890.
Łowmiański H., Król Bolesław II i biskup Stanisław. Dwie tendencje ustrojowe: jedynowładcza i patrymonialna, Studia Historyczne 22, 1979.
Łowmiański H., Początki Polski, t. VI, cz. 1, Warszawa 1985.
Małecki A., W kwestii fałszerstwa dokumentów, Kwartalnik Historyczny 18, 1904.
Maleczyński K., Bolesław III Krzywousty, wyd. 2, Kraków 2010.
Maleczyński K., rec. z: Z. Kozłowska-Budkowa, Repertorium polskich dokumentów doby piastowskiej, z. 1, Kraków 1937, Kwartalnik Historyczny 51, 1937.
Maleczyński K., W sprawie nieznanego biskupa polskiego Henryka z XI wieku, Sprawozdania Towarzystwa Naukowego we Lwowie 17, 1937.
Mansi J. D., Sacrorum concilliorum nova et amplissima collectio, t. XX, Venetiis 1775.
Michalski M., Ustanowienie i wczesne dzieje biskupstwa kujawskiego, w: Scripta minora, t. I, Poznań 1996.
Monod B., Essai sur les rapports de Pascal II avec Philippe Ier: 1099-1118, Paris 1907.
Monod B., L’Eglise et l’Etat au XIIe siècle. L’élection épiscopale de Beauvais de 1100 à 1104. Etienne de Garlande et Galon, Mémoires de la Société Académique d’Archéologie du Département de l’Oise 19, 1904/1906.
Naruszewicz A., Historia narodu polskiego od początku chrześcijaństwa, t. III, Warszawa 1781.
Necrologium monasterii S. Emmeramii Ratisbonensis, wyd. F. L. Baumann, Monumenta Germaniae historica, Necrologia, t. III, Berolini 1905.
Necrologium Weltenburgense, wyd. F. L. Baumann, Monumenta Germaniae historica, Necrologia, t. III, Berolini 1905.
Nowacki J. ks., Dzieje archidiecezji poznańskiej, t. I, Poznań 1958.
Nowak P., Arcybiskup Polski, Splitu, Kalocsy czy Ostrzyhomia odbiorcą listu Paschalisa II: JL 6570, WH 952? [rec. z: M. Brett, Some new letters of Popes Urban II and Paschal II, Journal of Ecclesiastical History 58, 2007, s. 75-96], Studia Źródłoznawcze 45, 2007.
Nowak P., Das Papsttum und Ostmitteleuropa (Böhmen-Mähren, Polen, Ungarn) vom ausgehenden 10. bis zum Beginn 13. Jahrhunderts, w: Rom und die Regionen. Studien zur Homogenisierung der lateinischen Kirche im Hochmittelalter, Berlin 2012.
Nowak P., Die polnische Kirchenprovinz Gnesen und die Kurie im 12. Jahrhundert, w: Römisches Zentrum und kirchliche Peripherie. Das universale Papsttum als Bezugspunkt der Kirchen von den Reformpäpsten bis zu Innocenz III., Berlin 2008.
Nowak P., Legacja Galona, biskupa-elekta Beauvais do Polski w 1104 roku i Collectio tripartita, Przegląd Historyczny 105, 2014.
Nowak P., The Manuscripts of the Collectio Tripartita in Poland, w: Bishops, Texts and the Use of Canon Law around 1100. Essays in Honour of Martin Brett, Aldershot 2008.
Nowakowski T., Źródła Jana Długosza do dziejów Mazowsza w XI-XIV wieku. W poszukiwaniu rocznika płockiego, Bydgoszcz 2012.
Obituaire de la cathédrale Notre-Dame de Paris, wyd. A. Molinier, w: Obituaires de la province de Sens, t. I: Dioèceses de Sens et de Paris, Paris 1902.
Ożóg K., Robert, w: Polski słownik biografi czny, t. XXXI, Wrocław 1988.
Papsturkunden in Frankreich (Neue Folge), wyd. J. Ramackers, t. III: Artois, Göttingen 1940.
Plezia M., Dookoła sprawy św. Stanisława, Analecta Cracoviensia 11, 1979.
Plezia M., Księgozbiór katedry krakowskiej wedle inwentarza z r. 1110, w: Silva rerum. Series nova, wychodzi jak jest gotowa…, Kraków 1981.
Polonia Pontifi cia, sive Repertorium privilegiorum et litterarum a Romanis pontifi cis ante annum MCLXXXXVIII Poloniae ecclesiis, monasteriis, civitatibus, singulisque personis concessorum, opr. W. Könighaus (Regesta pontifi cum Romanorum), Gottingae 2014.
Potkowski E., Fiktive Biographien in den Katalogen polnischer Bischöfe des Jan Długosz, w: Fälschungen im Mittelalter, t. I, Hannover 1988.
Повесть временныx лet, wyd. Д. C. Лиxaчёв, t. I, Москва 1950.
Powieść minionych lat. Najstarsza kronika kijowska, opr. F. Sielicki, Wodzisław Śląski 2014.
Prokop K. R., Arcybiskupi gnieźnieńscy w tysiącleciu, Kraków 2000.
Rennie K. R., The foundations of Medieval Papal Legation, New York 2013.
Rocznik dawny, wyd. Z. Kozłowska-Budkowa, Monumenta Poloniae historica, series nova, t. V, Warszawa 1978.
Rocznik kamieniecki, wyd. A. Bielowski, Monumenta Poloniae historica, t. II, Lwów 1872.
Rocznik kapituły krakowskiej, wyd. Z. Kozłowska-Budkowa, Monumenta Poloniae historica, series nova, t. V, Warszawa 1978.
Rocznik małopolski, wyd. A. Bielowski, Monumenta Poloniae historica, t. III, Lwów 1878.
Rocznik Sędziwoja, wyd. A. Bielowski, Monumenta Poloniae historica, t. II, Lwów 1872.
Rocznik świętokrzyski, wyd. A. Rutkowska-Płachcińska, Monumenta Poloniae historica, series nova, Kraków 1996.
Rolker C., Canon Law and the Letters of Ivo of Chartres, Cambridge 2009.
Rosik S., Bolesław Krzywousty, Wrocław 2013.
Schieffer R., Das Reformpapsttum und seine Gegenpäpste, w: Gegenpäpste. Ein unerwünschtes mittelalterliches Phänomen, Wien 2012.
Schieffer T., Die päpstlichen Legaten in Frankreich vom Vertrage von Meersen (870) bis zum Schisma von 1130, Berlin 1935.
Schmidt O., Untersuchungen zu den Breslauer Bischofskatalogen, Breslau 1917.
Schuchard Ch., Päpstliche Legaten und Kollektoren nördlich der Alpen, w: Kommunikation und Möbilitat im Mittelalter. Begegnungen zwischen dem Süden und der Mitte Europas (11. bis 14. Jahrhundert), Sigmaringen 1995.
Schulte F., Zu den Breslauer Bischofskatalogen, Zeitschrift für Geschichte Schlesiens 44, 1910.
Schumann O., Die päpstlichen Legaten in Deutschland zur Zeit Heinrichs IV. und Heinrichs V. (1056-1125), Marburg 1912.
Schwaiger R., Pascal II, w: Dictionnaire historique de la papauté, [Paris] 1994.
Semkowicz W., Rocznik tzw. świętokrzyski dawny, Rozprawy Polskiej Akademii Umiejętności, Wydział Historyczno-Filozofi czny 53, 1910.
Servatius C., Paschalis II. (1099-1118), Stuttgart 1979 (Päpste und Papsttum 14).
Servatius C., Zur Englandpolitik der Kurie unter Paschalis II., w: Deus qui mutat tempora. Menschen und Institutionen im Wandel des Mittelalters. Festschrift für Alfons Becker zu seinem fünfundsechzigsten Geburtstag, Sigmaringen 1987.
Sikorski D. A., Początki Kościoła w Polsce. Wybrane problemy, Poznań 2012.
Silnicki T., Dzieje i ustrój Kościoła katolickiego na Śląsku do końca w. XIV, Warszawa 1953.
Silnicki T., Z dziejów Kościoła w Polsce. Studia i szkice historyczne, Warszawa 1960.
Skwierczyński K., Recepcja idei gregoriańskich w Polsce do początku XIII wieku, Wrocław 2005.
Smolka S., Mieszko Stary i jego wiek [1881], wyd. 3, Kraków 2009.
Southern R. W., Saint Anselm and his Biographer. A Study of Monastic Life and Thought 1059 – ca. 1130, Cambridge 1963.
Spisy dawne skarbca i inwentarza skarbca i biblioteki kapitulnej krakowskiej, wyd. A. Bielowski, Monumenta Poloniae historica, t. I, Lwów 1864.
Sprandel R., Ivo von Chartres und seine Stellung in der Kirchengeschichte, Stuttgart 1962.
Strzelczyk J., Bamberg a Polska w średniowieczu, Roczniki Historyczne 62, 1996.
Sułkowska-Kurasiowa I., Kuraś S., List Paschalisa II do arcybiskupa polskiego w świetle zasad dyplomatyki papieskiej oraz recenzji i emendacji tekstów, Roczniki Humanistyczne 34, 1986, z. 2.
Sułowski Z., Początki Kościoła polskiego, w: Kościół w Polsce, Kraków 1966.
Sweeney J. R., Gregory VII, the Reform Program, and the Hungarian Church at the end of the Eleventh Century, Studi gregoriani per la storia della Libertas Ecclesiae 14, 1991.
Swoboda W., Papiestwo a Słowianie, w: Słownik starożytności słowiańskich, t. VIII, Wrocław 1991.
Szczur S., Kościół krakowski a Stolica Apostolska we wczesnym średniowieczu, Analecta Cracoviensia 32, 2000.
Szuromi Sz. A., Les Synodes d’ Esztergom et les collectiones canonique en Hongrie au XIIe siècle, w: Medieval Canon Law Collections and European Ius Commune (Középkori kánonjogi gyűjtemények és az európai ius commune), Budapest 2006.
Szymański J., Krakowski epizod biskupa Roberta, w: Cultus et cognitio. Studia z dziejów średniowiecznej kultury, Warszawa 1976.
Szymański J., Krakowski rękopis reguły akwizgrańskiej z roku około 1103, Studia Źródłoznawcze 11, 1966.
Szymański J., W sprawie genezy rocznikarstwa śląskiego, Studia Źródłoznawcze 22, 1977.
Szymański J., Wstęp, w: Monumenta Poloniae historica, series nova, t. X/2, Warszawa 1974.
Tazbirowa J., Początki biskupstwa na Kujawach, Przegląd Historyczny 53, 1962.
The Monuments of the Dean and Chapter of Canterbury, w: Historical Manuscript Commission. Report of Manuscript in Various Collections, wyd. R. S. Poole, London 1901.
Tillmann H., Die päpstlichen Legaten in England bis zur Beendung der Legation Gualas (1218), Bonn 1926.
Vetulani A., Krakowska biblioteka katedralna w świetle swego inwentarza z roku 1110, Slavia Antiqua 4, 1953.
Vita sancti Anselmi auctore Eadmero, w: Patrologiae Latinae cursus completus, t. 158, Parisiis 1863.
Wędzki A., Czasław, w: Słownik starożytności słowiańskich, t. I, Wrocław 1961.
Weiß S., Die Urkunden der päpstlichen Legaten von Leo IX. bis Coelestin III. (1049-1198), Köln 1995.
Wiszewski P., Domus Bolezlai. W poszukiwaniu tradycji dynastycznej Piastów (do około 1138 roku), Wrocław 2008.
Wojciechowski T., Szkice historyczne XI wieku, wyd. 4, Warszawa 1970.
Wójcik W. ks., Prawo celibatu w Polsce średniowiecznej, Roczniki Teologiczno-Kanonistyczne 5, 1958.
Závodszky L., Szent István, Szent Lászlo és Kálmán korabeli törvények és zsinati határozatok forrásai, Budapest 1904.
Zbiór dokumentów średniowiecznych do objaśniania prawa polskiego ziemskiego służących, wyd. F. Piekosiński, Kraków 1897.
Zerbi P., La „Signifi casti” di Pasquale II è diretta a un arcivescovo di Spalato? Rifl essioni e ipotesti, w: tegoż, „Ecclesia in hoc mundo posita”. Studi di storia e di storiografi a medioevale, Milano 1993.
Zey C., Alberzoni M. P., Legati papali e delegati papali (secoli XII-XIII). Stato della ricerca e questioni aperte, w: Legati e delegati papali. Profi li, ambiti d’azione e tipologie di intervento nei secoli XII-XIII, Milano 2012.
Zey C., Die Augen des Papstes. Zu Eigenschaften und Vollmachten päpstlicher Legaten, w: Römisches Zentrum und kirchliche Peripherie. Das universale Papsttum als Bezugspunkt der Kirchen von den Reformpäpsten bis zu Innocenz III., Berlin 2008.
Zey C., Handlungsspielräume – Handlungsinitiativen. Aspekte der päpstlichen Legatenpolitik im 12. Jahrhundert, w: Zentrum und Netzwerk. Kirchliche Kommunikation und Raumstrukturen im Mittelalter, Berlin 2008.
Ziese J., Wibert von Ravenna. Der Gegenpapst Clemens III (1084-1100), Stuttgart 1982 (Päpste und Papsttum 20).
Zingg R., Die Briefsammlungen der Erzbischöfe von Canterbury, 1070-1170. Kommunikation und Argumentation im Zeitalter der Investiturkonfl ikte, Köln 2012.
Żebrowski T., Kościół X-XIII wiek, w: Dzieje Mazowsza do 1526, Warszawa 1994.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 393
Liczba cytowań: 0