Czy pieprzyć o czymś to ‘mówić głupstwa’? Kilka uwag o znaczeniu
DOI:
https://doi.org/10.12775/LinCop.2012.015Słowa kluczowe
czasowniki mówienia, mówienie wadliwe, semantyka, pragmatykaAbstrakt
Przedmiotem opisu w niniejszym artykule jest wyrażenie pieprzyć odnoszące się do mówienia (stąd tytułowy zapis: pieprzyć o czymś). Interesuje mnie ono jako predykat, który można włączyć do grupy czasowników nacechowanych, nazywających mówienie niedoskonałe, w jakiejś mierze wadliwe, podobnie jak np. jednostki: pleść, że_, mówić od rzeczy, chrzanić o czymś, pierniczyć o czymś, pierdolić o czymś. Ze względu na to, że badane wyrażenie jest nacechowane potocznością i emocjonalnością, należy sprawdzić, czy własność ta ma charakter wyłącznie pragmatyczny, czy też idzie ona w parze z jakąś cechą znaczenia, pozwalającą uznać opisywane słowo za określenie mówienia graniczącego z dewiacją epistemiczną. Kolejne zadanie, którego podejmuję się w tym tekście, dotyczy ustalenia kształtu badanego wyrażenia. Punktem wyjścia będzie tu opis czasownika pieprzyć przedstawiony przez M. Grochowskiego w Słowniku polskich przekleństw i wulgaryzmów, cenny o tyle, że autor doskonale stosuje w nim ideę opisu jednostek językowych. Mimo że wyodrębnienie jednostek języka z udziałem badanego słowa jest doskonałym i jednocześnie niezbędnym wstępem do analizy semantycznej, mój cel w tym zakresie nie jest tak znaczny, jak można byłoby oczekiwać. Przedstawiona w tym szkicu interpretacja nie jest szczegółową, systematyczną charakterystyką znaczenia czasownika pieprzyć, ogranicza się bowiem jedynie do rozpoznania jego znaczenia i rzucenia światła na rzeczy ważne w jego analizie (np. czy pieprzyć głupoty to semantycznie coś innego niż pieprzyć albo, nieco inaczej rzecz ujmując, czy pieprzyć to zawsze ‘mówić głupoty’, czy też wyrażenie pieprzyć może znaczyć tyle tylko, co po prostu ‘mówić’). Również definicję, którą proponuję, chcę traktować, jako postać wyjściową formuły, którą czeka pewnie niejedna modyfikacja.
Bibliografia
Bogusławski A., 1988, Język w słowniku. Desiderata semantyczne do wielkiego słownika polszczyzny, Wrocław: Ossolineum.
Bogusławski A., 2005, Do teorii czasownika powiedzieć, Polonica 24–25, s. 139–155.
Bogusławski A., 2008, Semantyka, pragmatyka. Leksykografa głos demarkacyjny, Warszawa: Wyd. Takt.
Bogusławski A., Wawrzyńczyk J., 1993, Polszczyzna, jaką znamy. Nowa sonda słownikowa, Warszawa: Wyd. UW, KLF.
Bojar B., 1978. Polskie czasowniki dotyczące procesów informacyjnych (elementy metainformacji w tekstach języka naturalnego), [w:] Studia językoznawcze. Streszczenia prac doktorskich III, red. J. Siatkowski, Wrocław: Ossolineum, s. 9–43.
ESJP: Bańkowski A., 2000, Etymologiczny słownik języka polskiego, t. 1–2, Warszawa:
PWN.
Grice H. P., 1977, Logika i konwersacja, Przegląd Humanistyczny, z. 6, s. 85–99.
ISJP: Bańko M. (red.), 2000, Inny słownik języka polskiego, t. 1–2, Warszawa: PWN.
Jawór A., O pewnym typie „językowego jokera”, Kwartalnik Językoznawczy 2010/1, s. 1–11.
Kleszczowa K., 1989, Verba dicendi w historii języka polskiego. Zmiany znaczeń, Katowice: Wyd. UŚ.
Kozarzew ska E., 1990, Czasowniki mówienia we współczesnym języku polskim. Studium semantyczno-składniowe, Warszawa: Wyd. UW.
Marcjanik M., 1987, Polskie czasowniki adresatywne (pragmatyka, semantyka, składnia), Kielce: Wyd. WSP im. J. Kochanowskiego.
SEJPBor.: Boryś W., 2006, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków: Wyd. Literackie.
SEJPBr.: Brückner A., 1989, Słownik etymologiczny języka polskiego, Warszawa: Wiedza Powszechna.
SPPiW: Grochowski M., 1996, Słownik polskich przekleństw i wulgaryzmów, Warszawa: PWN.
SWJP: Dunaj B. (red.), 1996, Słownik współczesnego języka polskiego, Warszawa: Wilga.
Wołk M., 2011, Kiedy mówimy, że mówimy od rzeczy? Wokół problemów znaczenia, Prace Filologiczne 62, s. 373–384.
Wołk M., 2012, O znaczeniu wyrażenia ktoś plecie, że_, Poradnik Językowy, 4, s. 27–36.
WSE-HJP: Długosz-Kurczabowa K., 2006, Wielki słownik etymologiczno-historyczny języka polskiego, Warszawa: PWN.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 1541
Liczba cytowań: 0