Wielka Emigracja w Belgii (1831–1870) — wizerunek bez heroizmu
DOI:
https://doi.org/10.12775/KH.2016.123.1.04Słowa kluczowe
Wielka Emigracja, historia Polski XIX w., historia Belgii XIX w., emigracje polityczne w XIX w., stosunki polsko-belgijskie w XIX w.Abstrakt
Przedmiotem artykułu są rozważania dotyczące szeroko ujętego funkcjonowania polskiego wychodźstwa politycznego w okresie powstań narodowych w XIX w. (1831–1870) odnoszące się do tej jego części, która trafiła do Belgii. Pretekstem do podjęcia tego tematu stała się publikacja książki pióra belgijskiego historyka Idesbalda Goddeerisa poświęconej owej problematyce. Została ona opracowana przy użyciu prozopograficznej metody badawczej, co pozwoliło na uzyskanie nowej, opartej na szerokiej kwerendzie źródłowej, podstawy do formułowania tez i wniosków, często weryfikujących błędne przekonania propagowane dotychczas w historiografii. Polska Wielka Emigracja w Belgii została zaprezentowana w pogłębionym ujęciu statystycznym i porównawczym w odniesieniu także do innych emigracji politycznych XIX w. Otrzymaliśmy wnikliwy opis jej geografii osiedlenia, powodów wyboru Belgii jako kraju zamieszkania, aktywności zawodowej, mobilności, warunków bytowych, aktywności politycznej oraz czynników warunkujących jej zachowania we wszystkich wymienionych aspektach. Rozważaniami objęto także postawę kraju gospodarza wobec przybyszów z Polski — motywy kształtujące stosunek Belgów, w tym ich elit politycznych do aktywności polskich emigrantów i sprawy polskiej. Osobnej analizie poddane zostało wychodźstwo z lat 1831–1863 i emigracja po powstaniu styczniowym, różniąca się w wielu aspektach od wygnańców polistopadowych. Akcenty polemiczne widoczne są w odniesieniu do oceny stopnia wpływu czynników politycznych na decyzje podejmowane przez emigrantów polskich oraz wobec kwestii ostatecznej weryfikacji stopnia skuteczności ich poczynań na arenie politycznej — a zatem różnego rozumienia ich samodzielności czy podmiotowości działań wobec sugerowanych, odmiennych opinii o ich instrumentalizacjii bierności wychodźców w obliczu prowadzonej wokół nich gry mocarstw.
Bibliografia
Barszczewska-Krupa, Alina. Generacja powstańcza 1830–1831. Z badań nad świadomością społeczną i polityczną XIX w. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1985.
Barszczewska-Krupa, Alina. Reforma czy rewolucja. Koncepcje przekształcenia społeczeństwa polskiego w myśli politycznej Wielkiej Emigracji 1832–1863. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1979.
Goddeeris, Idesbald. La Grande Émigration polonaise en Belgique (1831–1870). Élites et masses en exil à l’époque romantique. Frankfurt am Main: Peter Lang, 2013.
Goddeeris, Idesbald. Polonia belgijska w pierwszych latach po II wojnie światowej. Warszawa: Semper, 2005.
Goddeeris, Idesbald. De Poolse migratie in België 1945–1950: politieke mobilisatie en sociale differentiatie. Amsterdam: Aksant, 2005.
Goddeeris, Idesbald. Spioneren voor het communisme: Belgische prominenten en Poolse geheim agenten. Levende histories. Leuven: LannooCampus, 2013.
Janion, Maria. Wobec zła. Chotomów: Verba, 1989.
Janion, Maria. Życie pośmiertne Konrada Wallenroda. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1990.
Kalembka, Sławomir. „Emigracje polityczne w powiedeńskiej Europie”. W Europa i świat w epoce restauracji, romantyzmu i rewolucji 1815–1849, t. 2, red. W. Zajewski, 94–133, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991.
Kalembka, Sławomir. „Polskie wychodźstwa popowstaniowe i inne emigracje polityczne w Europie w XIX wieku”. W Polska XIX wieku. Państwo, społeczeństwo, kultura, red. S. Kieniewicz, 194–252, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1982.
Kasznik, Aleksandra H. Między Francją a Algierią — z dziejów emigracji polskiej 1832–1856, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1977.
Kledzik, Maciej. Oficerowie dwóch armii. Polscy oficerowie, współorganizatorzy armii Królestwa Belgii w latach 1832–1853, Olsztyn, PTH oddział w Olsztynie, 2014.
Rostocki, Władysław. „Jeszcze o próbach stworzenia legionu polskiego w Portugalii”. Annales UMCS, Sect. F. Humaniora 37 (1982): 257–278.
Skowronek, Jerzy. „Dyplomacja czy polityka? Spory o charakter działalności Hotelu Lambert”. W Z dziejów polityki i dyplomacji polskiej. Studia poświęcone pamięci Edwarda hr. Raczyńskiego Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na wychodźstwie, red. H. Bułhak i in., 122–135. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 1994.
Witkowska, Alina. Cześć i skandale. O emigracyjnym doświadczeniu Polaków. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 1997.
Witkowska, Alina. Wielkie stulecie Polaków. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1987.
Wróblewska, Elwira. „Emigranci polistopadowi w Hiszpanii”. W Rozprawy z dziejów XIX i XX wieku, red. S. Kalembka, 89–104. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 1978.
Żurawski vel Grajewski, Radosław Paweł. Działalność księcia Adama Jerzego Czartoryskiego w Wielkiej Brytanii (1831–1832). Warszawa: Semper, 1999.
Żurawski vel Grajewski, Radosław. „Działalność polityczna księcia Adama Jerzego Czartoryskiego wobec Wielkiej Brytanii w sprawie belgijskiej (1838–1839), Acta Universitatis Lodziensis, Folia Historica 66 (1999): 5–20.
Żurawski vel Grajewski, Radosław. „Sprawa belgijska w działalności politycznej księcia Adama Jerzego Czartoryskiego wobec Wielkiej Brytanii (1831–1833)”. Acta Universitatis Lodziensis, Folia Historica 65 (1999): 5–30.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 299
Liczba cytowań: 0