Władca kryzysu – kryzys władcy. Król Wacław IV jako zwierciadło ówczesnej propagandy
DOI:
https://doi.org/10.12775/BPMH.2016.009Słowa kluczowe
Czechy pryedhusuckie, król Wacław IV Luksemburski (1361 – 1419), propaganda antykrólewska, komunikacjaAbstrakt
W niemieckiej i czeskiej historiografii król niemiecki oraz czeski Wacław IV (1361–1419) uchodzi za najbardziej ambiwalentnego władcę z rodu Luksemburgów. Ta ambiwalencja wspierana jest przez wiele legend, które winą za błędy polityczne Wacława obarczają jego „mroczny“ charakter. Wiele z tych wątków powstało jako efekt uboczny walk o władzę między królem, rycerstwem oraz duchowieństwem, które wybuchły w Czechach po śmierci cesarza Karola IV. Szczególny wpływ na późniejszego zniesławienia Wacława miał jego długotrwały zatarg z praskim arcybiskupem Janem z Jenštejna (Jentzenstein) oraz zamordowanie wikariusza generalnego Jana Nepomucena w 1393 roku. W artykule przedstawiono, w jaki sposób argumenty pochodzące z powstałego bezpośrednio po tym incydencie antykrólewskiego traktatu autorstwa arcybiskupa znalazły się w wydanym przez duchownych książąt elektorów w 1400 roku dekrecie o jego detronizacji.
Bibliografia
Źródła drukowane / Gedruckte Quellen / Printed Sources
Corpus Iuris Civilis, 2: Codex Iustinianus, hg. v. P. Krüger, (71900).
Decretum Magistri Gratiani, hg. v. E. Friedberg, (Corpus Iuris Canonici 1, 1879).
Deutsche Reichstagsakten unter König Ruprecht, 1: (1400–1401), hg. v. J. Weizsäcker, (Deutsche Reichstagsakten 4, 1882).
Deutsche Reichstagsakten unter König Wenzel. 3: (1397–1400), hg. v. J. Weizsäcker, (Deutsche Reichstagsakten 3, 1877).
Frankfurts Reichscorrespondenz nebst anderen verwandten Actenstücken von 1376–1519, 1: Aus der Zeit König Wenzels bis zum Tode König Albrechts II. 1376–1439, hg. v. J. Janssen, (1863).
Geschichtschreiber der husitischen Bewegung in Böhmen, hg. v. K. Höfler, (Fontes rerum Austriacarum 1: Scriptores 2, 1, 1856).
Jentzenstein J. v., Acta in Curia Romana, in: P. de Vooght, Hussiana, (Revue d’historie ecclésiastique. Bibliothèque 35, 1960), S. 422–441: Appendice: Les acta in curia romana de l'archevêque Jean de Jenštejn.
Österreichische Chronik von den 95 Herrschaften, hg. v. J. Seemüller, (Monumenta Germaniae Historica, Deutsche Chroniken 6, 1909).
Palacký, F., Über Formelbücher, zunächst in Bezug auf böhmische Geschichte. Nebst Beilagen. Ein Quellenbeitrag zur Geschichte Böhmens und der Nachbarländer im 13., 14. und 15. Jahrhundert, 2 Bde (1841–1847).
Piccolomini, Ae. S., Historia Bohemica. Gesamtwerk, hg. v. J. Hejnic, H. Rothe, „Bausteine zur Slavischen Philologie und Kulturgeschichte“, Reihe B, 20/1–3 (2005).
Posilge, J.v., Chronik des Landes Preußen zugleich mit den auf Preußen bezüglichen Abschnitten aus der Chronik Detmars von Lübeck, hg. v. E. Strehlke, (Scriptores rerum Prussiacarum 3, 1866), S. 79–397.
Protokolle des Prager Domkapitels (Capitulum Pragense), in: Geschichtsschreiber der hussitischen Bewegung in Böhmen Teil 2, hg. v. K. A. K. Höfler, (Fontes Rerum Austriacarum, Scriptores 1/6, 1856–1866), S. 268–269.
Uiblein, P., Österreichische Chronik von den 95 Herrschaften, Artikel in: Verfasserlexikon, 4 (1983), S. 719–723.
Walther, H., Proverbia sententiaeque Latinitatis medii aevi. Lateinische Sprichwörter und Sentenzen des Mittelalters in alphabetischer Anordnung, 5 (1967).
Literatura / Literatur / Literature
Angermeier, H., Königtum und Landfriede im deutschen Spätmittelalter, (1966).
Bartoš, F. M., Čechy v době Husově 1378–1415, in: ders., České dějiny, II/6: Čechy v době Husově (1378–1415), (1947).
Bartoš, F. M., Světci a kacíři, (1949).
Čapský, M., Město pod vládou kazatelů. Charizmatičtí náboženští vůdci ve středověkých českých korunních zemích, (2015).
Caspary G. E., The Deposition of Richard II and the Canon Law, in: Proceedings of the Second International Congress of Medieval Canon Law. Boston College, 12–16 August 1963, hg. v. S. Kuttner, J. S. Ryan, (Monumenta iuris canonici, Series B: Corpus collectionum 1, 1965), S. 189–201.
Čornej, P., Dvojí tvař Václava IV., in: Tajemství Českých kronik. Cesty ke kořenům husitské tradice, (22003), S. 67–115.
Čornej, P., Velké dějiny zemí koruny České 5 (1402–1337), (2000).
Eberhard,W., Gewalt gegen den König im spätmittelalterlichen Böhmen: Adeliger Widerstand und der Ausbau der Herrschaftspartizipation, in: Königliche Gewalt – Gewalt gegen Könige. Macht und Mord im spätmittelalterlichen Europa, hg. v. M. Kintzinger, „Zeitschrift für Historische Forschung. Beihefte“, 33 (2004), S. 101–118.
Flocken, J. v., 111 Geschichten zur Geschichte. Von Nofretete bis Evita Peron, (2009), S. 87–89.
Graus, F., Die Herrschersagen des Mittelalters als Geschichtsquelle, „Archiv für Kulturgeschichte“, 51 (1969), S. 65–93.
Hanisch, W., König Wenzel von Böhmen. Studien zur Geschichte seiner Regierung, 1–4, „Ostbairische Grenzmarken“, 11 (1969), S. 197–217; 12 (1970), S. 5–32 und S. 33–61; 13 (1971), S. 198–233.
Hlavaček, I., Václav IV. na říšském stolci, in: Lucemburkové. Česká koruna uprostřed Evropy, hg. v. L. Bobková, F. Šmahel, (2012), S. 643–655.
Hlavaček, I., Wenzel IV., sein Hof und seine Königsherrschaft vornehmlich über Böhmen, in: Ivan Hlaváček – Höfe, Residenzen, Itinerare, Aufsatzsammlung, hg. M. v. Holá, M. Jeránková, K. Woitschová, (2011), S. 57–84.
Hledíková Z., Kohout Š., Johann der Eiserne, in: Die Bischöfe des Heiligen Römischen Reiches 1198–1448, hg. v. E. Gatz, (2001).
Hruza, K., „Audite, celi!“ Ein satirischer hussitischer Propagandatext gegen König Sigismund, in: Propaganda, Kommunikation und Öffentlichkeit, hg. v. K. Hruza, (2001), S. 129–152.
Hruza, K., Propaganda, Kommunikation und Öffentlichkeit im Mittelalter, in: Propaganda, Kommunikation und Öffentlichkeit (11.–16. Jahrhundert), hg. v. K. Hruza, (2001), S. 9–28.
Hübner, K., Mord und Rufmord. Politische Propaganda und die Anfänge der Schwarzen Legende König Wenzels IV., in: Reformverlierer, hg. v. A. Bihrer, W. Schiersner, „Zeitschrift für Historische Forschung. Beihefte“, (2016, im Druck).
Imhof, K., „Öffentlichkeit“ als historische Kategorie und als Kategorie der Historie, „Schweizerische Zeitschrift für Geschichte“, 46 (1996), S. 21–55.
Krása, J., Humanistické a reformační myšlenky v dvorském umění Václava IV, in: ders., České iluminované rukopisy 13.–16. Století, (1990), S. 144–203.
Krofta, K., Kurie a církevní správa zemi českých v době předhusitské (3), „Český Časopis Historický“, 14 (1908), S. 18–34, 172–196, 273–287, 416–435.
Lindner, T. Geschichte des Deutschen Reiches unter König Wenzel, 1–2 (1875, 1880).
Lucemburkové. Česká koruna uprostřed Evropy, hg. v. L. Bobková, F. Šmahel, (2012).
Machílek, F. Das große abendländische Schisma in der Sicht des Ludolf von Sagan, in: Das Konstanzer Konzil, hg. v. R. Bäumer, (Wege der Forschung 415, 1977), S. 37–95.
Moraw, P., König Wenzels (1378–1419) Hof, eine Günstlingswirtschaft?, in: Der Fall des Günstlings. Hofparteien in Europa vom 13. bis zum 17. Jahrhundert, hg. v. J. Hirschbiegel, W. Paravicini, (Residenzenforschung 17, 2004), S.163–175.
Novotný, R., Ráj Milců? Nižší šlechta na dvore Václava IV., 2: Skladba a kultura dvorské spolenosti, hg. v. D. Dvořáčková-Malá, J. Zelenka, J., „Mediaevalia Historica Bohemica“, Suppl. 2 (2008), S. 215–229.
Odložilík O., Leták M. Štěpána z Kolína o pronásledování kněží z r. 1393, „Věstník Královské České Společnosti Nauk. Třída filozoficko-historicko-jazykozpytna“, 1926 (1927), S. 1–26.
Pelzel, F. M., Lebensgeschichte des römischen und böhmischen Königs Wenceslaus, 2 Bde. (1788–1790).
Post, G., A Romano-Canonical Maxim, quod omnes tangit, in Bracton and in Early Parliaments, in: ders., Studies in Medieval Legal Thought. Public Law and the State (1100–1322), (2006), S.163–238.
Rexroth, F., Wie man einen König absetzte: um 1399, in: Die Macht des Königs. Herrschaft in Europa vom Frühmittelalter bis in die Neuzeit, hg. v. B. Jussen, (2005), S. 241–254.
Roschek, P., König Wenzel IV., Opfer einer Schwarzen Legende und ihrer Strahlkraft, in: Regionen Europas – Europa der Regionen. Festschrift für Kurt-Ulrich Jäschke zum 65. Geburtstag, hg. v. P. Thorau, S. Penth, R. Fuchs, (2003), S. 207–230.
Schmoeckel, M., „Neminem damnes, antequam inquiras veritatem“. Die Entwicklung eines hohen Beweisstandards als Vorgeschichte der Verdachtsstrafe, „Zeitschrift für Rechtsgeschichte, Kanonistische Abteilung“, 118 (2001), S. 191–225.
Schnith, K., Gedanken zu den Königsabsetzungen im Spätmittelalter, „Historisches Jahrbuch“, 91 (1971), S. 309–326.
Šmahel F., Jan Hus, život a dílo, (2015).
Spěváček J., Václav IV., 1361–1419. K předpokladům husitské revoluce, (1986).
Sthamer E., Erzbischof Johann II. von Mainz und die Absetzung König Wenzels, (1909).
Tomek V. V., Dějepis města Prahy, 1–12 (1892–1901).
Vidmanová A., Latinsky pamflet na Václava IV., „Zprávy klasických filologu“, 4 (1962), S. 71–77.
Vlček E., Doba Václava IV. a smrt Jana z Pomuku, „Rudé právo“ (Wochendbeilage „Haló sobota“), 12 (24. März 1979), S. 4, 7 und 13 (31. März 1979), S. 4, 7.
Weltsch R. E., Archbishop John of Jenstein (1348–1400). Papalism, Humanism and Reform in Pre-Hussite Prague, (1968).
Pobrania
Sklep wydawnictwa:
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Autor zgłaszający tekst do publikacji zobowiązany jest do ujawnienia wszystkich autorów uczestniczących w przygotowaniu tekstu oraz (jeśli dotyczy) wskazanie źródeł finansowania publikacji, wkładzie instytucji naukowo-badawczych, stowarzyszeń i innych podmiotów („financial disclosure”). W wypadku tekstów przygotowanych przez dwóch lub wielu Autorów, Autorzy zobowiązani są do przesłania do Redakcji oświadczenia o wkładzie poszczególnych Autorów w powstanie publikacji (z podaniem ich afiliacji oraz wskazaniem Autora/Autorów koncepcji, założeń, metod itp.). Główną odpowiedzialność za tekst ponosi Autor zgłaszający go Redakcji.
Informujemy, że Redakcja Biuletynu Polskiej Misji Historycznej korzysta z programu antyplagiatowego iThenticate, od 2016 roku każdy artykuł jest sprawdzany pod względem oryginalności. Redakcja oświadcza, że wykryte przypadki nierzetelności naukowej będą dokumentowane oraz upubliczniane poprzez powiadomienie odpowiednich podmiotów (instytucje zatrudniające Autorów, instytucje i stowarzyszenia naukowe itp.).
Autorzy/Autorki przesyłając artykuł przez stronę APCz składają oświadczenia dotyczące praw autorskich oraz przygotowania artykułu zgodnie z zasadami etycznymi dla prac naukowych. Oswiadczenie jest także dostępne w formie dokumentu word (oświadczenie).
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 757
Liczba cytowań: 0
